Polish families in the face of challenges and threats posed by the first half of the 20th century (in the light of „Szkoła”)
 
More details
Hide details
1
Katedra Teorii Wychowania, Wydział Nauk Pedagogicznych, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, ul. Lwowska 1, 87-100 Toruń, Polsk
 
 
Submission date: 2016-07-01
 
 
Final revision date: 2016-12-31
 
 
Acceptance date: 2016-12-31
 
 
Publication date: 2016-12-31
 
 
Corresponding author
Agnieszka Wałęga   

Katedra Teorii Wychowania, Wydział Nauk Pedagogicznych, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, ul. Lwowska 1, 87-100 Toruń, Polska
 
 
Wychowanie w Rodzinie 2016;14(2):209-230
 
KEYWORDS
ABSTRACT
For Polish people and Polish families the first half of the 20th century was a difficult time. It was the final period of the Partitions, with intensified repression, especially Russification and Germanization, the time of World War I, and twenty years of the rebuilding of Polish statehood which ended in another worldwide armed conflict in 1939. The dynamic political changes which led to the outbreak of WWI and WWII and to the regaining of independence by Poland in 1918 were accompanied by significant transformations of social structure and new tendencies in the development of culture and education. The change of women’s social position and their political and educational emancipation forced new models of family relations to appear, and a uniform schools ystem reconstructed after 123 years of bondage, together with the introduction of compulsory school attendance and the development of forms of pre-schooling education were significant challenges for many parents and their children. During the entire period the Polish family played a very important part in educational ideologies bindingin Polish lands at that time – national and state education. Because of that it was the subject of interest of many pedagogic magazines. The aim of the paper is to indicate the main areas of tasks given to Polish families in the first half of the 20th century in the light of one of the oldest Polish periodicals of this type – „Szkoła”. Apart from the topics brought up in the pages of this magazine in the second half of the 19th century suchas the cooperation of home and school, some new problems appeared then, including: the duties of a family in the difficult war and post-war period, concern for child’s healthat home, or the significance of parents’ shaping of characteristics propagated by the supporters of national education
 
REFERENCES (72)
1.
Adamowicz L., Pierwsze wychowanie (Obserwacje i rady), „Szkoła” 1913, nr 5.
 
2.
Araszkiewicz F.W., Ideały wychowawcze Drugiej Rzeczypospolitej, Państwowe Wydawnictwa Naukowe, Warszawa 1978.
 
3.
Baranowski B., Dom polski i jego znaczenie wychowawcze dla życia narodowego,.
 
4.
„Szkoła” 1911, nr 2.
 
5.
Bartnicka K., Wychowanie państwowe (do dyskusji nad problemami ideologii wychowawczej sanacji), „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1972, t. XV.
 
6.
Bieroński W., Rodzina nauczyciela jako czynnik uszlachetniający lud, „Szkoła” 1900, nr 37.
 
7.
Bobrowska-Nowak W., Problemy pedagogiczne na łamach „Szkoły” w latach siedemdziesiątych ubiegłego stulecia, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1971, nr 2.
 
8.
Chmaj L., Prądy i kierunki w pedagogice XX wieku, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1963.
 
9.
Dormus K., Kazimiera Bujwidowa 1867–1932. Życie i działalność społeczno-oświatowa, Wydawnictwo Secesja, Kraków 2002.
 
10.
Drynda D., Pedagogika Drugiej Rzeczypospolitej. Warunki – orientacje – kontrowersje, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1987.
 
11.
E.C., Rodzice hospitantami nauki w szkole, „Szkoła” 1909, nr 2. „Galicja i jej dziedzictwo”, t. 14: Pedagogika nowego wychowania w Polsce u schyłku XIX i w pierwszej połowie XX wieku. Podstawowe przejawy i współczesne odniesienia, A. Meissner, C. Majorek (red.), Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Rzeszów 2000.
 
12.
Glimos-Nadgórska A., Polskie szkolnictwo powszechne województwa śląskiego (1922– 1939), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2000.
 
13.
Hollitscher F., Znaczenie ognisk dla młodzieży rzemieślniczej, „Szkoła” 1913, nr 7–8. http://sklep.nck.pl/pl/p/Tajny...; http://tajnydetektyw.blogspot.... [dostęp: 22.07.2016].
 
14.
Hulewicz J., Sprawa wyższego wykształcenia kobiet w Polsce w wieku XIX, PAU, Kraków 1939.
 
15.
Hulewicz J., Walka kobiet polskich o dostęp na uniwersytety, Zakł. Graf. „Drukarnia Polska”, Warszawa 1936.
 
16.
Jakubiak K., Kategoria państwa w kształtowaniu koncepcji wychowania państwowego w II Rzeczypospolitej, [w:] W. Wojdyło (red.), Wychowanie a polityka. Mity i stereotypy w polskiej myśli społecznej XX wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2000.
 
17.
Jakubiak K., Podstawowe wartości i ewolucja ideologii wychowawczej sanacji, „Biuletyn Historii Wychowania” 1998, nr 1–2 (7–8).
 
18.
Jakubiak K., Wychowanie państwowe jako ideologia wychowawcza sanacji, Wydawnictwo Uczelniane WSP, Bydgoszcz 1994.
 
19.
Jamrożek W. i Żołądź-Strzelczyk D. (red.), Działalność kobiet polskich na polu oświaty i nauki, Wydawnictwo Eruditus, Poznań 2003.
 
20.
Jamrożek W. Żołądź-Strzelczyk D. (red.), Rola i miejsce kobiet w edukacji i kulturze polskiej, t. 1–2, Instytut Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 1998–2001.
 
21.
Jankowski S., Kształcenie charakteru w rodzinie, „Szkoła” 1935, nr 4.
 
22.
Jastrzębska J., Współpraca domu i szkoły w wyrobieniu zdolności do wysiłku, „Szkoła” 1936, nr 3–4.
 
23.
Karbowiak A., Polskie czasopisma pedagogiczne, Druk K. Kowalewskiego, odb. z „Wychowania w domu i szkole”, Warszawa 1912.
 
24.
Kiersnowski S., Korzyści współpracy domu i szkoły dla dzieci, „Szkoła” 1936, nr 11.
 
25.
Kiersnowski S., Korzyści ze współpracy domu i szkoły dla narodu i państwa, „Szkoła” 1937, nr 1–3.
 
26.
Kiersnowski S., Korzyści ze współpracy domu i szkoły dla rodziców, „Szkoła” 1936, nr 12.
 
27.
Kinematografy a młodzież, „Szkoła” 1911, nr 6.
 
28.
Kinematografy a młodzież, „Szkoła” 1913, nr 1.
 
29.
Klemensiewiczowa J., Przebojem ku wiedzy. Wspomnienia jednej z pierwszych studentek krakowskich z XIX wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków 1961.
 
30.
Kozłowska A., Znaczenie wychowania przedszkolnego dla organizacji szkolnictwa powszechnego, „Szkoła” 1923, nr 1–4.
 
31.
Kretz J., W kwestii wychowania płciowego, „Szkoła” 1917, nr 5–7.
 
32.
Łempicki S., Polskie tradycje wychowawcze, nakł. „Naszej Księgarni” sp. akc. ZNP, Warszawa 1936.
 
33.
Michalska I., Wychowanie do czytelnictwa uczniów szkół powszechnych w Drugiej Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2011.
 
34.
Michalski G., Działalność Stowarzyszenia Chrześcijańsko-Narodowego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych 1921–1939, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2001.
 
35.
Mikołajski S., Zadania szkoły w walce z chorobami wenerycznymi, „Szkoła” 1917, nr 1–2.
 
36.
Mischke M., Szkoła i dom, „Szkoła” 1933, nr 4.
 
37.
Nawroczyński B., Pedagogika narodowa w latach 1880–1925, „Kultura i Wychowanie” 1927, z. I.
 
38.
Nawroczyński B., Polska myśl pedagogiczna. Jej główne linie rozwojowe, stan współczesny i cechy charakterystyczne, Wydawnictwo „Książnica – Atlas”, S.A. Zjednoczone Zakłady Kartogr. i Wyd. TNSW, Lwów – Warszawa 1938. Ochrona zdrowia młodzieży w wychowaniu domowym, [Odczyt dr. T. Stachiewicza, streścił K. Moss], „Szkoła” 1904, nr 13. Od Redakcji, „Szkoła” 1933, nr 1.
 
39.
Owczarek S., Przez współżycie i współdziałanie dzieci, nauczycieli i rodziców do ukochania szkoły polskiej i państwa polskiego (spostrzeżenia z praktyki szkolnej na Śląsku), „Szkoła” 1936, nr 5.
 
40.
Podwysocka W., Jak ułatwić sobie wpływ na dziatwę szkolną?, „Szkoła” 1930, nr 4.
 
41.
Polaczek S., Zmory wojny, „Szkoła” 1916, nr 4, 5, 6.
 
42.
Radomski M., Potrzeby i wychowanie dziecka przedszkolnego, „Szkoła” 1933, nr 7.
 
43.
Rąb J., Kierownik szkoły w stosunku do grona nauczycielskiego, oświaty i rodziców, „Szkoła” 1914, nr 1.
 
44.
Rogalczyk W., Zagadnienie współpracy szkoły z domem, „Szkoła” 1932, nr 1.
 
45.
Rottenberg J., Rodzice ocknijcie się, „Szkoła” 1909, nr 5. S.A., Z konferencji w sprawie współpracy szkoły z domem w Warszawie, „Szkoła” 1932, nr 1.
 
46.
Sadowska J., Ku szkole na miarę Drugiej Rzeczypospolitej: geneza, założenia i realizacja reformy Jędrzejewiczowskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2001.
 
47.
Sarnicki, Facta Loquuntur, „Szkoła” 1911, nr 6.
 
48.
Siciński M., O opiekę dla młodzieży kształcącej się w zawodach praktycznych, „Szkoła” 1925, nr 2–3.
 
49.
Sierakowski W., Jeszcze o występności młodzieży podczas wojny (Materiały dalsze do pełnego studium), „Szkoła” 1916, nr 10.
 
50.
Sierakowski W., Wojna a występność młodzieży, „Szkoła” 1916, nr 7.
 
51.
Siudaczyński A., Z psychologii kłamstwa i obłudy w wychowaniu szkolnym i domowym, „Szkoła” 1908.
 
52.
Siudaczyński A., Życie młodzieży szkolnej w czasie wojny ze stanowiska psychologii i pedagogii, „Szkoła” 1916, nr 1, 3, 4.
 
53.
Skoczylas L., Szkoła i dom w czasie wojny, „Szkoła” 1916, nr 1.
 
54.
Strokowa J., O wychowaniu domowym w wieku przedszkolnym, „Szkoła” 1914, nr 2.
 
55.
Suchmiel J., Działalność naukowa kobiet w Uniwersytecie we Lwowie do roku 1939, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Częstochowa 2000.
 
56.
Suchmiel J., Polki w Uniwersytecie w Wiedniu ze stopniem doktora filozofii i medycyny 1897–1939, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza, Częstochowa 2008.
 
57.
Suchmiel J., Udział kobiet w nauce do 1939 roku w Uniwersytecie Jagiellońskim, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Częstochowa 1994.
 
58.
Theiss W., Radlińska, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 1997. W. K., Dom i szkoła, „Szkoła” 1908, nr 22.
 
59.
Walasek S., Opieka i wychowanie małego dziecka na łamach czasopism przełomu XIX i XX wieku, Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław 2015.
 
60.
Wałęga A., Galicyjska „Szkoła” jako przykład czasopisma pedagogicznego okresu zaborów, „Acta Universitatis Nicolai Copernici – Pedagogika” 2013, t. XXIX.
 
61.
Wałęga A., O zadaniach wychowawczych rodziny. Koncepcje współpracowników czasopisma „Szkoła”, „Wychowanie w Rodzinie”, t. X (2/2014).
 
62.
Wdańczyk M., Trójkąt pedagogiczny (Dom, szkoła, skauting), „Szkoła” 1918, nr 6/7.
 
63.
Weryński H., Świadomość płciowa i uświadamianie dzieci, „Szkoła” 1933, nr 1.
 
64.
Zarządzenie kinematograficzne, „Szkoła” 1913, nr 5.
 
65.
Zdek W., O kinematografach słów parę, „Szkoła” 1912, nr 2.
 
66.
Zdek W., W sprawie opieki nad wałęsającą się młodzieżą, „Szkoła” 1912, nr 6.
 
67.
Żarnowska A., Szwarc A. (red.), Kobieta i edukacja na ziemiach polskich w XIX i XX wieku: zbiór studiów, cz. 1–2, Wydawnictwo DIG, Warszawa 1995.
 
68.
Żarnowska A., Szwarc A. (red.), Kobieta i praca: wiek XIX i XX. Zbiór studiów, Wydawnictwo DIG, Warszawa 2000.
 
69.
Żarnowska A., Szwarc A. (red.), Równe prawa i nierówne szanse: kobiety w Polsce międzywojennej. Zbiór studiów, Wydawnictwo DIG, Warszawa 2000.
 
70.
Żołądź-Strzelczyk D., Jamrożek W., Studia z dziejów edukacji kobiet na ziemiach polskich, [b.w.], Poznań 2001.
 
71.
Żulińska B., Kilka słów o wychowaniu przedszkolnym, „Szkoła” 1925, nr 12.
 
72.
Żulińska S.B., Zachowanie indywidualności w wychowaniu społecznym, „Szkoła” 1935, nr 3.
 
eISSN:2300-5866
ISSN:2082-9019
Journals System - logo
Scroll to top