The child and childhood in the contemporary discourse of social pedagogy
More details
Hide details
1
Department of Social Pedagogy, Jan Kochanowski University in Kielce [Zakład Pedagogiki Społecznej, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach], Krakowska 11, 25-029 Kielce, Poland
Submission date: 2022-03-06
Final revision date: 2022-07-15
Acceptance date: 2022-07-15
Publication date: 2022-07-25
Corresponding author
Bożena Matyjas
Zakład Pedagogiki Społecznej, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach,
Krakowska 11, 25-029 Kielce, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2022;27(2):17-30
KEYWORDS
ABSTRACT
Introduction. The article discusses theoretical considerations of the child and childhood
in social pedagogy. It also presents various approaches and concepts of childhood in
a broad context of social sciences and humanities (philosophy, psychology, history, and
sociology).
Aim. The analyses aimed to present the contemporary approach to the research on
the child and childhood. Contemporary research on childhood places the child at the
“centre” of interest. The child is treated here subjectively and integrally as a “humanum”.
Such a point of view has been presented here. The specific objectives involve
presenting various images of childhood that emerge from the research of social pedagogues
and emphasising the importance of diagnosis in creating a particular image of
childhood (a description of the child’s living conditions in the family, at school, in the
local community).
Materials and methods. The article is mainly based on pedagogical literature such as
monographs on childhood, scientific articles, chapters in edited studies, and reports. The
literature review is based upon a content analysis.
Results. Childhood is a very important stage in human biography. It lays the foundations
for further stages of life. Therefore, the childhood becomes a subject for pedagogical
research, especially social pedagogy that describes, among other things, environmental
conditions of widely understood upbringing, socialisation, and educational processes in
terms of their correct or incorrect course. Research on childhood is carried out according
to various theoretical and methodological paradigms as well as according to different
criteria. Most often it is thematic research. Research on childhood grounded in social
pedagogy is an object- and subject-oriented, objective-subjective, qualitative and quantitative,
or it combines both orientations (mixed research, triangulation of research).
These can be defined as traditional and contemporary research on childhood. Particular
attention is paid today to the child as a subject of development and upbringing rooted in
history, and in the local culture, especially in the family. The approach to the child is also
related to respect for his/her dignity, rights, and participation in their own development
as well as in social life.
REFERENCES (29)
1.
Brzezińska, A. (2000). Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
2.
Brągiel, J., Matyjas, B., Segiet, K. (2019). Dzieciństwo – w stronę poznania, zrozumienia i zmiany. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
3.
Griese, H.M. (2001). Nowy obraz dziecka w pedagogice – koncepcje „autosocjalizacji”. W: B. Śliwerski (red.), Nowe konteksty (dla) edukacji alternatywnej XXI wieku (ss. 37-38). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
4.
Izdebska, J. (2015). Dzieciństwo – różne oblicza dzieciństwa. W: J. Izdebska (red.), Dziecko – dzieciństwo – rodzina – wychowanie w rodzinie: Kategorie pedagogiki rodziny w perspektywie pedagogiki personalistycznej (ss. 45-97). Białystok: Niepaństwowa Wyższa Szkoła Pedagogiczna.
5.
Izdebska, J. (2016). Dziecko jako wartość. W: K. Chałas, A. Maj (red.), Encyklopedia aksjologii pedagogicznej (ss. 322-329). Radom: Polwen - Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne.
6.
Janik, A. (2021). Podwórkowe przestrzenie i miejsca zabaw: Studium pedagogiczno-kulturowe. Wrocław: Instytut Pedagogiki UWr.
7.
Jarosz, E. (2017). Dziecko i dzieciństwo – pejzaż współczesny: Rzecz o badaniach nad dzieciństwem. Pedagogika Społeczna, 2(64), 57-81.
8.
Józefowicz, A. (2020). Obrazy dzieciństwa w polskiej prozie dziecięcej XXI wieku: W poszukiwaniu kontekstów edukacyjnych. Białystok: Wydawnictwo UwB.
9.
Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (1989). Dz.U.1991.120.526. Pobrane z:
http://isap.sejm.gov.pl/isap.n... [Pobrano 20.11.2023].
10.
Matyjas, B. (2003). Dzieciństwo w rodzinie bezrobotnych w środowisku małego miasta: (Na przykładzie Pińczowa). Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej.
11.
Matyjas, B. (2008). Dzieciństwo w kryzysie: Etiologia zjawiska. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
12.
Matyjas, B. (2012). Dzieciństwo na wsi: Warunki życia i edukacji = Rural childhood: Living and educational conditions. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
13.
Matyjas, B. (2017). Topos dzieciństwa wielkomiejskiego: Warunki socjalizacyjno-edukacyjne dzieci w wieku szkolnym. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
14.
Matyjas, B. (2020). Dzieciństwo jako kategoria badań w pedagogice społecznej – kierunki, nurty, współczesne obrazy. W: A. Walczak, L. Telka, M. Granosik (red.), Pedagogika społeczna: Spotkania, trwanie i zmienność, pogranicza (ss. 115-128). Łódź: Wydawnictwo UŁ.
15.
Matyjas, B. (2021). Wizja dziecka i dzieciństwa w ujęciu pedagogiki personalistycznej. Paedagogia Christiana, 1(47), 165-187. DOI: 10.12775/PCh.2021.008.
16.
Segiet, K. (2000). Dziecko w wielkim mieście. Poznań: Oficyna Wydawnicza G&P.
17.
Segiet, K. (2011). Dziecko i jego dzieciństwo w perspektywie naukowego poznania i doświadczania rzeczywistości: Studium pedagogiczno-społeczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
18.
Segiet, K. (2019). Dziecko i dzieciństwo w pedagogice społecznej. W: K. Segiet, K. Słupska, A. Tokaj (red.), Etapy życiowe człowieka w kontekście pedagogiki społecznej (ss. 27-56). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
19.
Smolińska-Theiss, B. (1993). Dzieciństwo w małym mieście. Warszawa: Uniwersytet Warszawski. Wydział Pedagogiczny.
20.
Smolińska-Theiss, B. (2003). Dzieciństwo. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku (T. 1, ss. 868-872). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
21.
Smolińska-Theiss, B. (2010). Rozwój badań nad dzieciństwem – przełomy i przejścia. Chowanna, 1(34), 13-26.
22.
Smolińska-Theiss, B. (2014). Dzieciństwo jako status społeczny: Edukacyjne przywileje dzieci klasy średniej. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
23.
Szczepska-Pustkowska, M. (2009). Kategoria dziecka i dzieciństwa w nowożytnej myśli pedagogicznej. W: D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska (red.), Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania (ss. 79-122). Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
24.
Szczepska-Pustkowska, M. (2011). Od filozofii dzieciństwa do dziecięcej filozofii życia: Casus władzy (i demokracji). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
25.
Szczepska-Pustkowska, M. (2012). W stronę filozofii dzieciństwa: Adultystyczna wizja dziecka i dzieciństwa z Arystotelesem w tle. Przegląd Pedagogiczny, 1(21), 35-49.
26.
Śliwerski, B. (2007). Pedagogika dziecka: Studium pajdocentryzmu. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
27.
Theiss, W. (1984). Radlińska. Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna.
28.
Zwiernik, J. (2001). Różne wymiary dziecięcej codzienności. W: D. Waloszek (red.), Nowe stulecie dziecku (ss. 161-169). Zielona Góra: Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli.
29.
Zwiernik, J. (2007). Dzieci mają głos: O niektórych sposobach badania dzieciństwa. W: E. Kurantowicz, M. Nowak-Dziemianowicz (red.), Narracja – krytyka – zmiana: Praktyki badawcze we współczesnej pedagogice (ss. 127-136). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.