The meaning of professional work in the lives of adults with intellectual disabilities in the opinion of their parents
 
More details
Hide details
1
Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Pedagogiki, Dawida 1, 50-527 Wrocław, Polska
 
 
Submission date: 2023-12-10
 
 
Final revision date: 2023-12-29
 
 
Acceptance date: 2023-12-29
 
 
Online publication date: 2023-12-30
 
 
Corresponding author
Beata Ewa Cytowska   

Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Pedagogiki, Dawida 1, 50-527 Wrocław, Polska
 
 
Wychowanie w Rodzinie 2023;30(4):257-278
 
KEYWORDS
TOPICS
ABSTRACT
Introduction. Taking up a job is one of the determinants of adulthood. The employment of people with intellectual disabilities (ID) is becoming more and more accepted, especially among their families and people in their immediate environment; There is also a growing understanding of the positive impact of professional activity on their independence, selfdetermination, self-development and social inclusion. Aim. To find out the opinions of parents of adult children with ID on the importance of professional work in the lives of their daughters and sons. Methods and materials. A semi-structured interview was used to collect data and was conducted with 18 parents of unemployed adults with ID (10 mothers, 8 fathers) and 14 parents of working people with ID (10 mothers, 4 fathers). Results and conclusion. In their statements, the respondents indicated: the reasons for their adult children with ID being unemployed, the limitations and opportunities for them to take up work, the benefits of taking up and continuing work, the difficulties they encounter at work and the opportunities for them to become independent. According to parents, work is an important aspect of the lives of their adult children with ID, and most would like them to enter and/or maintain employment. Although the respondents saw many benefits resulting from their sons and daughters fulfilling professional duties, only a few admitted that employment was another stage in the process of their child achieving greater autonomy. Some parents downplayed the importance of the work of their adult children with ID, relating their opinion to the social context.
 
REFERENCES (42)
1.
Bakiera, L., Stelter, Ż. (2010). Rodzicielstwo z perspektywy rodziców dziecka pełnosprawnego i niepełnosprawnego intelektualnie. Roczniki Socjologii Rodziny, 20, 131–151.
 
2.
Boguszewska, K., Dunaj, M., Dziurla, R., Fiedorowicz, M., Majewski, T., Oleksiak, E., Woźniak‑Szymańska, A., Zakrzewska, M. (2011). Zatrudnienie wspomagane: Materiały konferencyjne. Warszawa: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych.
 
3.
Braun, V., Clarke, V. (2019). Reflecting on reflexive thematic analysis [Refleksja na temat refleksyjnej analizy tematycznej]. Qualitative Research in Sport, Exercise and Health, 11, 589–597. DOI: 10.1080/2159676X.2019.1628806.
 
4.
Brown, R. I., Schalock, R. L., Brown, I. (2009). Quality of life: Its application to persons with intellectual disabilities and their families – introduction and overview [Jakość życia: Zastosowanie do osób z niepełnosprawnością intelektualną i ich rodzin – wprowadzenie i przegląd]. Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities, 6(1), 2–6. DOI: 10.1111/j.1741-1130.2008.00202.x.
 
5.
Chadwick, D. D., Mannan, H., Iriarte, E. G., McConkey, R., O’Brien, P., Finlay, F., Lawlor, A., Harrington, G. (2012). Family voices: Life for family carers of people with intellectual disabilities in Ireland [Głosy rodziny: Życie opiekunów rodzinnych osób z niepełnosprawnością intelektualną w Irlandii]. Journal of Applied Research for Intellectual Disabilities, 26(2), 119–132. DOI: 10.1111/jar.12003.
 
6.
Chruściak, M., Michalczuk, J., Sijko, K., Wiszejko-Wierzbicka, D., Życzyńska-Ciołek, D. (2008). Bariery aktywności zawodowej oraz czynniki sprzyjające podejmowaniu i utrzymywaniu pracy. W: W. Łukowski (red.), Osoby z ograniczoną sprawnością na rynku pracy – portret środowiska (ss. 132–142). Warszawa: Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej „Academica”.
 
7.
Cytowska, B. (2009). Sens i znaczenie pracy w życiu dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną. W: T. Żółkowska, I. Ramik-Mażewska (red.), Wielowymiarowość edukacji i rehabilitacji osób z niepełnosprawnością (ss. 427–433). Szczecin: Uniwersytet Szczeciński.
 
8.
Cytowska, B. (2012). Trudne drogi adaptacji: Wątki emancypacyjne w analizie sytuacji dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną we współczesnym społeczeństwie polskim. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
 
9.
Cytowska, B. (2017). Rodzice wobec zatrudnienia swoich dorosłych dzieci z niepełnosprawnością intelektualną. W: B. Trochimiak, M. Wolan-Nowakowska (red.), Zatrudnienie wspomagane szansą na samodzielność osób z niepełnosprawnością (ss. 122–141). Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
 
10.
Cytowska, B., Wołowicz-Ruszkowska, A. (2013). Trener pracy: Dokument uwzględniający wiedzę zastaną na temat funkcjonowania trenera pracy, na podstawie polskich i zagranicznych opracowań. Warszawa: Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych.
 
11.
Davies, M. D., Beamish, W. (2009). Transitions from school for young adults with intellectual disability: Parental perspectives on “life as an adjustment” [Przejście ze szkoły młodych dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną: Perspektywa rodziców na temat „życia jako dostosowania”]. Journal of Intellectual & Developmental Disability, 34(3), 248–257. DOI: 10.1080/13668250903103676.
 
12.
Dobson, B., Middleton, S., Beardsworth, A. (2001). The impact of childhood disability on family life [Wpływ niepełnosprawności w dzieciństwie na życie rodzinne]. York: Joseph Rowntree Foundation. Pobrane z: https://www.jrf.org.uk/report/....
 
13.
Dubas, E. (2005). Andragogiczne poszukiwania rozumienia dorosłości. W: E. Dubas (red.), Człowiek dorosły – istota (nie)znana? (ss. 41–57). Łódź – Płock: Szkoła Wyższa im. Pawła Włodkowica, Wydawnictwo Naukowe Novum.
 
14.
Gorący, M. (2011). Wrocławskie doświadczenia we wspomaganym zatrudnieniu. W: B. Cytowska (red.), Dorośli z niepełnosprawnością intelektualną w labiryntach codzienności: Analiza badań, krytyka podejść, propozycje rozwiązań (ss. 132–148). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
 
15.
Górnicka, B. (2016). Zaniedbanie dziecka z niepełnosprawnością: Wybrane aspekty zjawiska. W: B. Górnicka (red.), Zaniedbanie dziecka: Wybrane aspekty zjawiska (ss. 49–67). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
 
16.
Grant, G., Ramcharan, P. (2002). Views and experiences of people with intellectual disabilities and their families: (2) The family perspective [Poglądy i doświadczenia osób z niepełnosprawnością intelektualną i ich rodzin: (2) Perspektywa rodziny]. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 14(4), 364–380. DOI: 10.1046/j.13602322.2001.00077.x.
 
17.
Gumienny, B. (2016). Funkcjonowanie dorosłych osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną – poglądy rodziców. Niepełnosprawność – Zagadnienia, Problemy, Rozwiązania, 3(20), 92–112.
 
18.
Gurba, E. (2004). Wczesna dorosłość. W: B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka: Charakterystyka okresów życia człowieka (t. 2, ss. 202–233). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
19.
Kamp, M., Lynch, C. (red.). (1993). Handbook: Supported employment [Podręcznik: Zatrudnienie wspomagane]. Geneve: World Association for Supported Employment, International Labour Organization.
 
20.
Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych (2012). Pobrane z: https://bip.brpo.gov.pl/pl/con....
 
21.
Kvale, S. (2011). Prowadzenie wywiadów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
22.
Majewski, T. (2006). Zatrudnienie wspomagane osób niepełnosprawnych. Warszawa: Krajowa Izba Gospodarczo-Rehabilitacyjna.
 
23.
Malewski, M. (2010). Od nauczania do uczenia się: O paradygmatycznej zmianie w andragogice. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
 
24.
Marciniak-Madejska, N. (2013). Życie dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną – problematyczność realizacji potrzeby seksualności i niezależności w perspektywie rozwoju tożsamości. Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 2, 115–131. DOI: 10.14746/ikps.2013.2.06.
 
25.
McInnes, M. M., Ozturk, O. D., McDermott, S., Mann, J. R. (2010). Does supported employment work? [Czy zatrudnienie wspomagane działa?]. Journal of Policy Analysis and Management, 29(3), 506–525. DOI: 10.1002/PAM.20507.
 
26.
Mill, A., Mayes, R., McConnell, D. (2010). Negotiating autonomy within the family: The experiences of young adults with intellectual disabilities [Negocjowanie autonomii w rodzinie: Doświadczenia młodych dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną]. British Journal of Learning Disabilities, 38(3), 194–200. DOI: 10.1111/j.1468-3156.2009.00575.x.
 
27.
Pisula, E. (2008). Dorosłość osób z niepełnosprawnością intelektualną – szanse i zagrożenia. Warszawa: Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym.
 
28.
Priestley, M. (2003). Disability: A life course approach [Niepełnosprawność: Podejście do biegu życia]. Cambridge: Polity.
 
29.
Ryan, A., Taggart, L., Truesdale-Kennedy, M., Slevin, E. (2013). Issues in caregiving for older people with intellectual disabilities and their ageing family carers: A review and commentary [Zagadnienia opieki nad osobami starszymi z niepełnosprawnością intelektualną i ich starzejącymi się opiekunami rodzinnymi: Przegląd i komentarz]. International Journal of Older People Nursing, 9(3), 217–226. DOI: 10.1111/opn.12021.
 
30.
Southward, J. D., Kyzar, K. (2017). Predictors of competitive employment for students with intellectual and/or developmental disabilities [Predyktory konkurencyjnego zatrudnienia studentów z niepełnosprawnością intelektualną i/lub rozwojową]. Education and Training in Autism and Developmental Disabilities, 52(1), 26–37.
 
31.
Stelter, Ż. (2013). Pełnienie ról rodzicielskich wobec dziecka niepełnosprawnego intelektualnie. Warszawa: Difin.
 
32.
Strandova, I., Evans, D. (2015). Older women with intellectual disabilities: Overcoming bariers to autonomy [Starsze kobiety z niepełnosprawnością intelektualną: Pokonywanie barier na drodze do autonomii]. Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities, 12(1), 12–19. DOI: 10.1111/jppi.12097.
 
33.
Suwalska-Barancewicz, D., Malina, A. (2013). Stres i postawy rodzicielskie matek i ojców osób dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną. Psychologia Rozwojowa, 18(2), 79–90. DOI: 10.4467/20843879PR.13.012.1185.
 
34.
Twardowski, A. (1996). Oddziaływania rodziców blokujące rozwój autonomii u dzieci upośledzonych umysłowo. W: W. Dykcik (red.), Społeczeństwo wobec autonomii osób niepełnosprawnych: Od diagnoz do prognozy do działań (ss. 145–154). Poznań: „Eruditus”.
 
35.
Twardowski, A. (2008). Sytuacja rodzin dzieci niepełnosprawnych. W: I. Obuchowska (red.), Dziecko niepełnosprawne w rodzinie: Praca zbiorowa (ss. 21–33). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
 
36.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (1997). Dz. U. 1997.123.776.
 
37.
Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (2003). Dz. U. 2003.122.1143.
 
38.
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (2004). Dz. U. 2004, nr 99, poz. 1001.
 
39.
Wehmeyer, M. L., Garner, N. W. (2003). The impact of personal characteristics of people with intellectual and developmental disability on self‐determination and autonomous functioning [Wpływ cech osobowych osób z niepełnosprawnością intelektualną i rozwojową na samostanowienie i autonomiczne funkcjonowanie]. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 16, 255–265. DOI: 10.1046/j.1468-3148.2003.00161.x.
 
40.
Wolska, D. (2015). Umiejętności życiowe jako wyznacznik aktywizacji zawodowej dorosłych z głębszą niepełnosprawnością intelektualną. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
 
41.
Zakrzewska, M. (2021). Aktywność zawodowa a jakość życia dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną. Warszawa: Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną.
 
42.
Żyta, A. (2011). Życie z zespołem Downa: Narracje biograficzne rodziców, rodzeństwa i dorosłych osób z zespołem Downa. Kraków: „Impuls”.
 
eISSN:2300-5866
ISSN:2082-9019
Journals System - logo
Scroll to top