Counselling for the family upbringing at the beginning of the twentieth century in the light of the “Dobra Gospodyni” [The Good Housewife] magazine
 
More details
Hide details
1
Zakład Teorii i Historii Wychowania, Instytut Pedagogiki, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, ul. J.K. Chodkiewicza 30, 85-064 Bydgoszcz, Polska
 
 
Submission date: 2016-03-10
 
 
Final revision date: 2017-12-12
 
 
Acceptance date: 2017-12-12
 
 
Publication date: 2018-12-22
 
 
Corresponding author
Monika Nawrot-Borowska   

Zakład Teorii i Historii Wychowania, Instytut Pedagogiki, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, ul. J.K. Chodkiewicza 30, 85-064 Bydgoszcz, Polska
 
 
Wychowanie w Rodzinie 2018;17(1):51-84
 
KEYWORDS
ABSTRACT
Aim: This study is aimed not only at developing a profile of the magazine, but also at attempting to show and systematize the guidelines for the family upbringing of children and young persons, which were extensively addressed in the columns of the magazine. An important objective is also to complement the existing research achievements in the area of the raising of children and the young in the early twentieth century. This text also serves to present the degree that women’s magazines (for example, “Dobra Gospodyni” [The Good Housewife]) shared in providing parents (mostly mothers) with assistance and advice in area of the upbringing of the younger generation. Methods: qualitative text analysis from a historical and pedagogical perspective Results: In the late nineteenth and early twentieth centuries, a lot of guide or howto titles from various walks of life, from the instructions for good behaviour, through teaching, religious, medical, hygiene, culinary, farm and gardening guides, on to the titles containing guidelines on "how to live happily”, appeared on the Polish publishing market. The popularity of different types of advice was also visible in the press, especially in women’s magazines, where editors often included separate columns dedicated to useful suggestions and guidelines for many areas of everyday life. “Dobra Gospodyni” [The Good Housewife], an illustrated weekly magazine for women (1901–1915), was a magazine dedicated entirely to providing counselling for women and was a cheaper substitute for popular non-serial publications. i.e. guide books. Conclusions: As results from the research, a lot of space is devoted to the issues devoted to tasks and responsibilities of parents, especially mothers, in the areas of moral, aesthetic, religious, physical and sexual education of children and young people, as well as tips in the organization of home teaching for children (with special emphasis on girls).
 
REFERENCES (159)
1.
Aries P., Historia dzieciństwa. Dziecko i rodzina w dawnych czasach, Wydawnictwo Marabut, Gdańsk 1995.
 
2.
Bielicka Z., Kilka uwag o wychowaniu kobiet (z powodu artykułu p. Melanii Stempkowskiej w nr 15 „Dobrej Gospodyni”), DG 1902, nr 19.
 
3.
Bielicka Z., Pieniądz i wychowanie, DG 1902, nr 39.
 
4.
Bielicka Z., Rocznica grunwaldzka a matki polskie, DG 1910, nr 28.
 
5.
Błeszyński J., Wpływ kobiety w społeczeństwie, DG 1907, nr 33.
 
6.
Błeszyński J., Zdrowe rady dla matek, DG 1907, nr 40.
 
7.
Bołdyrew A., Matka i dziecko rodzinie polskiej. Ewolucja modelu życia rodzinnego w latach 1795–1918, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2008.
 
8.
Choroby nerwowe dzieci szkolnych, DG 1911, nr 28.
 
9.
Co mi gwiazdka przyniesie?, DG 1903, nr 50.
 
10.
Co wybierać na podarki dla dzieci i dorosłych, DG 1908, nr 49.
 
11.
Czarnocka Z., Jak odżywiać dzieci nasze?, DG 1904, nr 14; 18; 19.
 
12.
Czarnocka Z., Jeszcze kilka uwag o odżywianiu niemowląt, DG 1902, nr 25.
 
13.
Czarnocka Z., Odżywanie mieszane, DG 1902, nr 2.
 
14.
Czarnocka Z., Rady dla matek. Jak żywić i chować małe dzieci, DG 1902, nr 28.
 
15.
Czego się wystrzegać wobec dzieci?, DG 1909, nr 22.
 
16.
Czym zająć dzieci, [w:] W domu i koła domu, DG 1908, nr 50.
 
17.
Czytanie domowe młodzieży, DG 1910, nr 17.
 
18.
D.G., Kobieta w służbie wychowania i oświaty, DG 1906, nr 47.
 
19.
Delimata M., Dziecko w Polsce średniowiecznej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2004.
 
20.
Dezynfekcja, [w:] Higiena, DG 1910, nr 13.
 
21.
Dla maleńkich, DG 1906, nr 51, dodatek modowy.
 
22.
Druga z panien, W sprawie tak zwanego uświadamiania młodzieży. List IV, [w:] Z koła czytelniczek i czytelników, DG 1904, nr 12.
 
23.
E., Kilka słów o wychowaniu, DG 1909, nr 24.
 
24.
E.D.S., W przededniu święta dzieci, DG 1902, nr 51.
 
25.
Franke J., Polska prasa kobieca w latach 1820–1918: w kręgu ofiary i poświęcenia, Wydawnictwo SBP, Warszawa 1999.
 
26.
Friedman I., Wychowanie, DG 1904, nr 30.
 
27.
Gimnastyka, [w:] Higiena, DG 1908, nr 50.
 
28.
Głos z pola walki na ziemi wielkopolskiej, DG 1908, nr 47.
 
29.
Grudziński Z., Leczenie gruźlicy, DG 1908, nr 28.
 
30.
Gruntowne porządkowanie mieszkania, [w:] W domu i koło domu, DG 1909, nr 24.
 
31.
Gry i zabawy towarzyskie w pokoju i na dworze z przyrządami i bez przyrządów. 200 gier z 80 obrazkami zabrała i ułożyła M. Weryho, DG 1902, nr 30.
 
32.
Hellwig J., Czasopiśmiennictwo polskie okresu zaborów jako źródło do badań nad rolą rodziny w wychowaniu (na przykładzie zaboru pruskiego), [w:] J. Jundziłł (red.), Wychowanie w rodzinie od starożytności po wiek XX, Wydawnictwo Uczelnianie WSP, Bydgoszcz 1994.
 
33.
Henikowska L., Głosy czytelniczek „Dobrej Gospodyni”, DG 1902, nr 18.
 
34.
Influenca, [w:] Higiena, DG 1910, nr 44.
 
35.
Jagniątkowski L., O hartowaniu dzieci, [w:] Higiena, DG 1907, nr 43.
 
36.
Jak odżywiać młodzież?, [w:] Higiena, DG 1908, nr 46.
 
37.
Jak się kąpać należy, [w:] Lecznictwo domowe, [w:] Rady i wskazówki Dobrej Gospodyni – Bezpłatny dodatek za miesiąc lipiec do tygodnika „Dobra Gospodyni”, DG 1911, nr 30.
 
38.
Jak się zachowywać podczas upałów, DG 1911, nr 33.
 
39.
Jakubiak K. (red.), Rodzina jako środowisko wychowawcze w czasach nowożytnych, Wydawnictwo Uczelnianie WSP, Bydgoszcz 1998.
 
40.
Jakubiak K., Jamrożek W. (red.), Dziecko w rodzinie i społeczeństwie, t. II – Dzieje najnowsze, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2002.
 
41.
Jakubiak K., Winiarz A. (red.), Wychowanie w rodzinie polskiej od schyłku XVIII do połowy XX wieku, Wydawnictwo Uczelnianie WSP, Bydgoszcz 2000.
 
42.
Jedna z panien, W sprawie tak zwanego uświadamiania młodzieży. List II, [w:] Z koła czytelniczek i czytelników, DG 1904, nr 10.
 
43.
Jundziłł J. (red.), Wychowanie w rodzinie od starożytności po wiek XX, Wydawnictwo Uczelnianie WSP, Bydgoszcz 1994.
 
44.
Jundziłł J., Żołądź-Strzelczyk D. (red.), Dziecko w rodzinie i społeczeństwie, t. I – Starożytność – średniowiecze, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2002.
 
45.
Junosza-Nałęcz A., Przyjaźń dzieci, DG 1902, nr 44.
 
46.
Junosza-Nałęcz A., Kieszonkowe naszych dzieci, DG 1902, nr 41.
 
47.
Junosza-Nałęcz A., O wychowaniu dzieci, DG 1902, nr 43.
 
48.
K.St., W sprawie uświadamiania młodzieży. List VIII, [w:] Z koła czytelniczek i czytelników, DG 1904, nr 21; 22.
 
49.
K.M., Wychowanie dziecka na człowieka pracy, DG 1911, nr 37.
 
50.
Kargulowa A., Przeciw bezradności. Nurty – opcje – kontrowersje w poradnictwie i poradoznawstwie, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1996.
 
51.
Katar nosa, [w:] Higiena, nr 48.
 
52.
Kąpanie niemowląt, [w:] Higiena, nr 30.
 
53.
Kicowska A., Prasa jako źródło w badaniach historii wychowania, [w:] T. Jałmużna, I. Michalska, G. Michalski (red.), Metodologia w badaniach naukowych historii wychowania, KHWiP UŁ, Łódź 1993.
 
54.
Kicowska A., Prasa jako źródło w badaniach historyczno-edukacyjnych (wybrane problemy), [w:] T. Jałmużna, I. Michalska, G. Michalski (red.), Konteksty i metody w badaniach historyczno-pedagogicznych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2004.
 
55.
Kilka rad praktycznych, [w:] Higiena, DG 1911, nr 51.
 
56.
Kilka słów o sztucznym karmieniu niemowląt, [w:] Higiena, DG 1908, nr 19.
 
57.
Kilka uwag i spostrzeżeń higienicznych z pobytu swego u Dr. Lachmana, [w:] Czwarte zebranie Pań Ziemianek gub. Kaliskiej. Sprawozdanie własne „Dobrej Gospodyni”, DG 1902, nr 20.
 
58.
Kilka uwag o kąpieli ciepłej, [w:] Higiena, DG 1908, nr 7.
 
59.
Kilka uwag pedagogicznych, DG 1908, nr 18.
 
60.
Korybut-Marciniak M., Kita J., Życie prywatne Polaków w XIX wieku, t. 5: Świat dziecka, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź – Olsztyn 2016.
 
61.
Kotwicz M., W sprawie tak zwanego uświadamiania młodzieży. List VI, [w:] Z koła czytelniczek i czytelników, DG 1904, nr 14.
 
62.
Krzywobłocka B., Prasa jako źródło historyczne, [w:] M. Kafel (red.), Metody i techniki badawcze w prasoznawstwie, t. III, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1971.
 
63.
Kształcenie samodzielności, DG 1910, nr 20; 21.
 
64.
Kwestia kobieca, DG 1910, nr 40.
 
65.
L., Higieniczne rozmyślania na wiosnę, DG 1906, nr 17.
 
66.
Lamba, Nerwowość u dzieci, DG 1905, nr 22.
 
67.
Lecznicze znaczenie owoców, [w:] Higiena, DG 1907, nr 7.
 
68.
Lipko Z., O wychowaniu dziecka, DG 1906, nr 17.
 
69.
Łopuszańska M., Przemysł domowy na wsi, DG 1905, nr 34.
 
70.
Łopuszańska M., Wykształcenie domowe, DG 1904, nr 4.
 
71.
Łopuszańska M., Wykształcenie domowe (dokończenie), DG 1904, nr 5.
 
72.
Łopuszańska M., Zaufanie dzieci do rodziców, DG 1904, nr 36.
 
73.
Łuszczewska S., Kilka uwag o wychowaniu kobiet (z powodu artykułu p. Melanii Stempkowskiej), DG 1902, nr 23; 24.
 
74.
Łuszczewska S., Kilka uwag o wychowaniu kobiet. Wykształcenie domowe, DG 1902, nr 21.
 
75.
Małkowska F., Jeszcze w sprawie praktycznego wykształcenia kobiet, [w:] Drobne wiadomości, DG 1902, nr 49.
 
76.
Marczewski Z., Wychowanie dzieci w Anglii, DG 1910, nr 42.
 
77.
Matka, Posłuszeństwo u dzieci, DG 1908, nr 34.
 
78.
Michalska I., Michalski G., Czasopiśmiennictwo XIX i początków XX wieku jako źródło do historii edukacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010.
 
79.
Miłość dziecka ku rodzicom, DG 1910, nr 14.
 
80.
Mleczne zęby u dzieci, [w:] Higiena, DG 1911, nr 34.
 
81.
Młodzi i starzy, DG 1909, nr 37.
 
82.
Morawska Z., Zajęcia i prace, DG 1904, nr 46; 47.
 
83.
N.R., Jeszcze parę słów o kieszonkowym naszych dzieci, DG 1902, nr 47.
 
84.
Napój chłodzący dla chorych gorączkujących. Mleko dla chorych. Wypróbowany środek od kaszlu, [w:] Lecznictwo domowe, [w:] Rady i wskazówki „Dobrej Gospodyni” –.
 
85.
Bezpłatny dodatek za miesiąc lipiec do tygodnika „Dobra Gospodyni”, DG 1911.
 
86.
Nasz drobny przemysł ludowy, DG 1908, nr 27.
 
87.
Nawrot-Borowska M., „Życie długie i starość zdrowa” w świetle poradników z zakresu higieny i lecznictwa z II połowy XIX i początku XX wieku, [w:] M. Stawiak-Ososińska, A. Szplit (red.), Historyczno-społeczne aspekty starzenia się i starości, Agencja Reklamowa TOP – Drukarnia Cyfrowa, Kielce 2014.
 
88.
Nawrot-Borowska M., Higiena kobiety na terenie ziem polskich w II połowie XIX i na początku XX wieku w świetle zapatrywań teoretycznych, „Nowiny Lekarskie” 2010, nr 2.
 
89.
Nawrot-Borowska M., Higiena małego dziecka w świetle poradników z początku XX wieku, [w:] M. Nawrot-Borowska, A. Ossowska-Zwierzchowska (red.), Dziecko w Polsce w XX wieku, Seria: „Przegląd Pedagogiczny”, t. 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2012.
 
90.
Nawrot-Borowska M., Przed narodzinami: powinności kobiety brzemiennej w świetle poradników z końca XIX i początku XX w., „Studia Gdańskie” 2011, nr 28.
 
91.
Nawrot-Borowska M., Sprawy tajemne i nieczyste: rola rodziny w wychowaniu seksualnym dzieci w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku w świetle poradników: zarys problematyki, „Wychowanie w Rodzinie”, t. VII (1/2013).
 
92.
Nerwowość u dzieci, DG 1910, nr 39.
 
93.
Nie straszmy dzieci, DG 1908, nr 20.
 
94.
Nowe pismo ilustrowane dla młodzieży, [w:] Z życia kobiet, DG 1904, nr 38.
 
95.
O nauce muzyki, DG 1902, nr 52.
 
96.
O żywieniu niemowląt, oprac. dr J. Bączkiewicz, DG 1902, nr 29; 30.
 
97.
Obserwatorka, Przesądy w nauczaniu, DG 1903, nr 49.
 
98.
Odkrycie Behringa, [w:] Różne wiadomości, DG 1903, nr 42.
 
99.
Odżywanie sztuczne, DG 1902, nr 18.
 
100.
Ogłoszenia, DG 1902, nr 49; 50.
 
101.
Ogłoszenia, DG 1903, nr 52.
 
102.
Ogłoszenia, DG 1904, nr 16; 35.
 
103.
Ogłoszenia, DG 1905, nr 14, 37.
 
104.
Ogłoszenia, DG 1908, nr 5.
 
105.
Ogłoszenia, DG 1909, nr 28.
 
106.
Ogłoszenia, DG 1910, nr 24; 33; 34.
 
107.
Pachocka A., Dzieciństwo we dworze szlacheckim w I połowie XIX wieku, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2009.
 
108.
Pacierz, DG 1909, nr 26.
 
109.
Papłoński J., O wychowaniu, DG 1907, nr 36.
 
110.
Piąte zabranie Pań Ziemianek guberni kaliskiej. Sprawozdanie własne „Dobrej Gospodyni”, DG 1902, nr 23.
 
111.
Piątkowska I., Słów parę o wykształceniu kobiet, DG 1911, nr 12.
 
112.
Pielęgnowanie skóry i jamy ustnej u niemowląt, [w:] Higiena, DG 1908, nr 22.
 
113.
Pielęgnowanie włosów, [w:] Higiena, nr 21, s. 163.
 
114.
Pisarek W., Analiza zawartości prasy, Ośrodek Badań Prasoznawczych, Kraków 1983.
 
115.
Popiołek B., Chłosta-Sikorska A., Gadocha M. (red.), W kręgu rodziny epok dawnych.
 
116.
Dzieciństwo, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2014.
 
117.
Próby wychowania dzieci anormalnych, DG 1911, nr 38.
 
118.
Przenoszenie się chorób zakaźnych i sposoby zapobiegania im, DG 1902, nr 24; 25.
 
119.
Redakcja, Pierwsze słowo, DG 1901, nr 1.
 
120.
Rekomendacja pracy, DG 1902, nr 31; 50.
 
121.
Rekomendacja pracy, DG 1904, nr 13.
 
122.
Sl.W., Książki z obrazkami dla dzieci, DG 1908, nr 43.
 
123.
Slojd, DG 1910, nr 26.
 
124.
Sodalis, Młodzież na wsi, DG 1904, nr 33.
 
125.
Stawiak-Ososińska M., Ponętna, uległa, akuratna... Ideał i wizerunek kobiety polskiej pierwszej połowy XIX wieku (w świetle ówczesnych poradników), Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2009.
 
126.
Stella-Racki L., Czym zachęcać dzieci do nauki, DG 1910, nr 6.
 
127.
Stempkowska M., O wychowaniu kobiet, DG 1902, nr 15.
 
128.
Stempkowska M., Pesymizm jako czynnik wychowawczy, DG 1902, nr 50.
 
129.
Stempkowska-Kozierska M., W sprawie uświadamiania młodzieży. List IX, [w:] Z koła czytelniczek i czytelników, DG 1904, nr 24.
 
130.
Szczęsna, Książki gwiazdkowe, DG 1904, nr 51.
 
131.
Szczęsna, Nudzące się dzieci, DG 1904, nr 5; 6.
 
132.
Szczęsna, W sprawie uświadamiania młodzieży, DG 1904, nr 27; 28.
 
133.
Szymczak-Hoff J., Drukowane kodeksy obyczajowe na ziemiach polskich w XIX wieku (studium źródłoznawcze), Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, Rzeszów 1982.
 
134.
Także matka, W sprawie tak zwanego uświadamiania młodzieży. List VII, [w:] Z koła czytelniczek i czytelników, DG 1904, nr 15.
 
135.
Trąmpczyński W., Dzieci wielojęzyczne, DG 1911, nr 36.
 
136.
Trąmpczyński W., Nasza młodzież: z wsi i z miasta, DG 1911, nr 23.
 
137.
Trąmpczyński W., O podarki gwiazdkowe, DG 1911, nr 49.
 
138.
Trąmpczyński W., Zabawki naszych dzieci, DG 1908, nr 28.
 
139.
Trąmpczyński W., Zagraniczne bony i freblanki, DG 1909, nr 30.
 
140.
Ubranie, [w:] Higiena, DG 1910, nr 26.
 
141.
W sprawie tak zwanego uświadamiania młodzieży. List V, [w:] Z koła czytelniczek i czytelników, DG 1904, nr 13.
 
142.
Wartość owoców, [w:] Higiena, DG 1910, nr 12.
 
143.
Wernic H., Praktyczny przewodnik wychowania, Nakładem Księgarni G. Centnerszwera, Warszawa 1891.
 
144.
Wpływ gorsetu na ustrój kobiecy w świetle badań promieniami Roentgena podał dr C. Barszczewski, DG 1902, nr 26.
 
145.
Wychowanie narodowe, DG 1910, nr 33.
 
146.
Z.B., Wykształcenie zawodowe współczesnej młodzieży, DG 1908, nr 15.
 
147.
Zabawka w życiu dziecka, DG 1908, nr 21.
 
148.
Zabawkarstwo, DG 1909, nr 26.
 
149.
Zabawki, DG 1904, nr 52, dodatek modowy.
 
150.
Zaleska Z., Czasopisma kobiece w Polsce. Materiały do historii czasopism. Rok 1918–1937, Wyższa Szkoła Dziennikarska w Warszawie, Warszawa 1938.
 
151.
Zaraźliwość płonicy (szkarlatyny), [w:] Higiena, DG 1907, nr 44.
 
152.
Zierkiewicz E., Poradnik jako podręcznik życia. Krótka refleksja na temat historii gatunku, [w:] M. Chomczyńska-Rubacha (red.), Podręczniki i poradniki. Konteksty.
 
153.
Dyskursy. Perspektywy, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2011.
 
154.
Zimne powietrze i zdrowie, [w:] Higiena, DG 1908, nr 47.
 
155.
Zwoje włosowe, [w:] Higiena, DG 1909, nr 27.
 
156.
Żołądź-Strzelczyk D., Dziecko w dawnej Polsce, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2002.
 
157.
Żołądź-Strzelczyk D., Kabacińska-Łuczak K., Codzienność dziecięca opisana słowem.
 
158.
i obrazem. Życie dziecka na ziemiach polskich od XVI do XVIII wieku, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2012.
 
159.
Życie i higiena odżywania, [w:] Kronika bieżąca, DG 1908, nr 9.
 
eISSN:2300-5866
ISSN:2082-9019
Journals System - logo
Scroll to top