Current issue
Online first
Archive
About the Journal
Aims and Scope of the Journal
Publisher and Management organ
Editorial Team
Academic Council
The board of Reviewers
Indexation and impact factors
Copyright and open access policy
Source of funding
Privacy policy
For authors
Procedure for publication
Review procedure
Publication ethics
Publishing fees
Editorial requirements
The role of the mother in Polish pedagogical thought 1795–1918
1
Department of History and Theory of Education, Faculty of Psychology, Pedagogy and Humanities, Andrzej Frycz Modrzewski Krakow University [Katedra Historii i Teorii Wychowania, Wydział Psychologii, Pedagogiki i Nauk Humanistycznych, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego], Gustawa Herlinga-Grudzinskiego 1, 30-705 Krakow, Poland
Submission date: 2022-01-01
Final revision date: 2020-06-30
Acceptance date: 2020-06-30
Publication date: 2020-06-30
Corresponding author
Jan Wnęk
Katedra Historii i Teorii Wychowania, Wydział Psychologii, Pedagogiki i Nauk Humanistycznych Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego ul. Gustawa Herlinga-Grudzińskiego 1, 30-705 Kraków, Polska
Katedra Historii i Teorii Wychowania, Wydział Psychologii, Pedagogiki i Nauk Humanistycznych Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego ul. Gustawa Herlinga-Grudzińskiego 1, 30-705 Kraków, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2020;22(1):13-30
KEYWORDS
ABSTRACT
Introduction. In the period 1795-1918, Polish pedagogical thought on the role of a mother in a family was developed. This issue was discussed in many publications of the Enlightenment Period, Romanticism, Positivism, and at the turn of the 20th century. Both remarkable educators of that period and less known authors would write about mothers. The majority of them indicated the essential need of mothers to participate in the process of upbringing and caring for children, teaching values such as love, and religiousness. Currently, pedagogical literature of the period of Partitions is an interesting source of information on Polish family in those difficult times, shaping ideals and aims of upbringing. It shows how authors’ views on motherhood were changed. When Poland gained independence, some educators referred to educational-upbringing concepts of the previous period, seeing them as a source of deep thoughts on the family.
Aim. The aim of the article is to analyse the pedagogical sources from the 19th century regarding the role of the mother in raising children.
Materials and methods. Method of document analysis.
Results. The analysis of pedagogical literature shows that its authors assigned care and educational task to the mother.
REFERENCES (87)
1.
Andrukowicz, W. (2006). Szlachetny pożytek: O filozoficznej pedagogice Bronisława F. Trentowskiego. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego.
2.
Bartnicka, K. (1994). Dziecko w świetle pamiętników i powieści polskiego oświecenia. W: J. Miąso (red.), Studia z dziejów edukacji, wybór (ss. 81-130). Warszawa: „Żak”.
4.
Bochwic, F. (1839). Obraz myśli mojej na pamiątkę żonie i dzieciom: Cz. 2. Wilno: Nakładem i drukiem J. Zawadzkiego.
5.
Brykczyński, A. (1902). Rodzina chrześcijańska. Warszawa: Druk „Gazety Rolniczej”.
6.
Bychowiec, J. (1827). Rady dobrej matce, która pragnie usposobić swych synów do wychowania dobrego i wyższego oświecenia. Wilno: Drukarnia Scholarum Pijarum.
7.
Chmielowski, P. (1874). Co wychowanie z dziecka zrobić może i powinno. Warszawa: Nakładem Redakcji „Opiekuna Domowego”.
8.
Choroszewski, M. (1841). O ukształceniu duszy czyli wychowaniu moralnym. Wilno: nakład i druk J. Zawadzkiego.
9.
Chotkowski, W. (1887). O chrześcijańskim wychowaniu dzieci: Sześć nauk. Poznań: druk J. Leitberga.
10.
Chrząszczewska, J. (1904). Pogadanki z dziećmi i metodyczne wskazówki: Podręcznik dla matek, nauczycielek i wychowawczyń, wyd. 2. Kraków: Nakładem Gebethnera i Wolffa.
11.
Czerwiński, I.L. (1810). Cenzor w ojcu, czyli wykład cnót i wystawa wad. Lwów: Drukiem J. Schnaydera.
13.
Dawid, J.W. (1892). Nauka o rzeczach: Rys jej historycznego rozwoju, podstawy psychologiczne, metoda, oraz wzory lekcji. Warszawa: Gebethner i Wolff.
14.
Dawid, J.W. (1895). Zasób umysłowy dziecka: Przyczynek do psychologii doświadczalnej. Warszawa: Druk K. Kowalewskiego.
15.
Dormus, K. (2006). Problematyka wychowawczo-oświatowa w prasie kobiecej zaboru austriackiego w latach 1826-1918. Warszawa: PAN.
16.
Dybiec, J. (2004). Nie tylko szablą: Nauka i kultura polska w walce o utrzymanie tożsamości narodowej 1795-1918. Kraków: Księgarnia Akademicka.
17.
Dybiec, J. (2011). Polska w orbicie wielkich idei: Polskie przekłady obcojęzycznego piśmiennictwa 1795-1918: T. 1. Warszawa: PAN.
18.
Dygasiński, A. (1882). Pierwsze nauczanie w domu i szkole. Warszawa: Nakładem Redakcji Przeglądu Tygodniowego.
19.
Dzieduszycka, A. (1874). Kilka myśli o wychowaniu niewiast naszych, wyd. 2. Warszawa: Gebethner i Wolff.
20.
Dziekoński, T. (1828). O wychowaniu dzieci ze szczególniejszym do płci żeńskiej zastosowaniem. Warszawa: Drukarnia K. R. W. R. I O. P.
21.
Gawlik, S. (1995). Dziedzictwo pedagogiczne Klementyny z Tańskich Hoffmanowej. Opole: UO.
22.
Handelsman, B. (1907). Wskazówki dla rodziców i wychowawców dotyczące pielęgnowania zdrowia uczącej się młodzieży. Warszawa: Nakładem i Drukiem M. Arcta.
23.
Harmak, A. (2001). Prototypy ról kobiecych w kanonie polskiej literatury dziewiętnastowiecznej. W: W. Jamrożek, D. Żołądź-Strzelczyk (red.), Rola i miejsce kobiet w edukacji i kulturze polskiej: T. 2 (ss. 255-279). Poznań: UAM.
24.
Hulewicz, J. (1939). Sprawa wyższego wykształcenia kobiet w Polsce w wieku XIX. Kraków: PAU.
25.
Estkowski, E. (1955). Wybór pism pedagogicznych. Red. M. Szulkin. Warszawa: PZWS.
26.
Gregorowicz, K. (1863). Rady dla matek obejmujące: Przepisy pielęgnowania i wychowania dzieci do niemowlęctwa do wieku w którym rozpoczynają nauki poświęcone matkom polskim. Warszawa: Drukarnia I. Krotoszyńskiego.
28.
Gumuła, T. (1996). Działalność oświatowo-wychowawcza Cecylii Plater-Zyberkówny (1853-1920). Studia Pedagogiczne: Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne, 11, 167-174.
29.
Jaskulski, A. (1909). O wychowaniu: Nauki dla matek chrześcijańskich. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.
30.
Jeden z pedagogów [One of teachers] (1889). Próżność i miłość jako czynniki wychowania. Przegląd Pedagogiczny, 19, 204-206.
31.
Kaczkowski, Z. (1862). Kobieta w Polsce: Studium historyczno-obyczajowe: T. 1. Żytomierz: Księgarnia J. Hussarowskiego.
32.
Karpowicz, S. (1907). Ideały i metoda wychowania spółczesnego. Warszawa -Lwów: Centnerszwer i SKA.
33.
Kowerska, Z. (1881). O wychowaniu macierzyńskim. Warszawa: Nakładem M. Glücksberga.
34.
Kulczyński, L. (1909). Pedagogika. W: Encyklopedia wychowawcza: T. 8 (ss. 201-256). Warszawa: Wydawnictwo Książnica Polska.
35.
Kurdybacha, Ł. (1948). Ideał wychowawczy w rozwoju dziejowym. Warszawa: „Czytelnik”.
36.
Libelt, K. (1869). Rozprawy o odwadze cywilnej, miłości ojczyzny, wychowaniu ludów. Kraków: Drukarnia „Czasu”.
37.
Lipska-Librachowa, M. (1910). Pedologia czyli pedagogika naukowa. Wychowanie w Domu i Szkole, 2, 107-126.
38.
Łagowski, F. (1886). Czytanie domowe młodzieży. Przegląd Pedagogiczny, 9, 163-270.
39.
Łempicki, S. (1936). Polski ideał wychowawczy. Lwów - Warszawa: „Nasza Księgarnia”.
40.
Łukasiewicz, J. (2003). Wiersze Adama Mickiewicza. Wrocław: Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne.
41.
Malcz, J.F.W. (1834). Rady dla matek obejmujące przepisy pielęgnowania i hodowania dzieci w pierwszych latach życia. Warszawa: Drukarnia A. Gałęziowskiego i Spółki.
42.
Marcinkowski, K.J. (1823). Rzut oka na stan tegoczesny oświecenia w Polscze i sposoby dalszego rozwinięcia Instrukcyi Krajowey. Warszawa: drukarnia w Rynku Starego Miasta.
43.
Markowska, D. (1986). Rola kobiety w polskiej rodzinie. W: E. Konecka (red.), Kobiety polskie: Praca zbiorowa (ss. 184-224). Warszawa: „Książka i Wiedza”.
44.
Matecki, T.T. (1848). Poradnik dla młodych matek czyli fizyczne wychowanie dzieci w pierwszych siedmiu latach. Poznań: Nakładem N. Kamieńskiego i Spółki.
45.
Mickiewicz, A. (1955). Wiersze. Red. W. Borowy, E. Sawrymowicz. Warszawa: Czytelnik.
46.
Mieroszewska, L. (1856). Rady praktyczne o początkowem wychowaniu dzieci: Epoka od 1 go do 5 go roku. Wydawca: Drukarnia Alexandra Gins.
47.
Moszczeńska, I. (1903). Dla rodziców rady i wskazówki przy wychowaniu dzieci. Warszawa: Nakładem i Drukiem M. Arcta.
49.
Nakwaska, A. (1820). Krótki rzut oka na teraźniejsze wychowanie Polek. Pamiętnik Warszawski, 6, 238-252.
50.
Nawroczyński, B. (1938). Polska myśl pedagogiczna, jej główne linie rozwojowe, stan współczesny i cechy charakterystyczne. Lwów - Warszawa: Książnica Atlas.
51.
Niedźwiecki, M. (1912). Dom i szkoła: Urywki pedagogiczne z zakresu wychowania domowego i szkolnego. Lwów: Księgarnia W. Zukerklanda.
53.
Plater-Zyberkówna, C. (1903). Kilka myśli o wychowaniu w rodzinie. Warszawa: Druk P. Laskauera i S-ki.
54.
Plater-Zyberkówna, C. (1909). Kobieta - ogniskiem. Warszawa: Druk P. Laskauera i S-ki.
55.
Plenkiewicz, R. (1898). Kształcenie młodzieży: (Nauczanie początkowe i średnie). Warszawa: Drukarnia Artystyczna Saturnina Sikorskiego.
56.
Rakowiecki, I.B. (1811). List do matki troskliwej o dobre wychowanie syna swego, czyli uwagi jakiej edukacji, nauki i wiadomości, w pożyciu i w obywatelstwie nieodzowna jest potrzeba. Warszawa: Drukarnia W. Dąbrowskiego.
60.
Seredyński, W. (1882). Ogólne zasady nauki wychowania. Wiedeń: Nakładem A. Pichlera.
61.
Sierociński, T. (1846). Pedagogika czyli nauka wychowania. Warszawa: Drukarnia S. Strąbskiego.
62.
Sikorska, A. (1903). Odczyty o wychowaniu dziewcząt. Kraków: Księgarnia K. Wojnara.
63.
Skotnicki, M. (1849). Nauka życia czyli zasady cnót i moralności dla młodzieży. Warszawa: Drukarnia S. Nowakowskiego.
64.
Służewski, S. (1833). Wychowanie środek uszczęśliwienia człowieka i społeczeństw. Kraków: Drukarnia S. Cieszkowskiego.
65.
Sośnicki, K. (1967). Rozwój pedagogiki zachodniej na przełomie XIX i XX wieku. Warszawa: PZWS.
66.
Stablewska, K. (1916). Rodzina jako środowisko wychowawcze. Poznań: Drukarnia „Pracy”.
67.
Straszewski, M. (1905). O zadaniach wychowania wobec tegoczesnych prądów politycznych, społecznych i umysłowych. W: G.A. Gebethner (red.), Siedm odczytów o wychowaniu wypowiedzianych z okazyi dwudziestopięciolecia Stowarzyszenia Matek Chrześcijańskich w Krakowie (ss. 125- 154). Kraków: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego.
69.
Szymczak-Hoff, J. (1982). Drukowane kodeksy obyczajowe na ziemiach polskich w XIX wieku: (Studium źródłoznawcze). Rzeszów: WSP.
70.
Śniadecki, J. (1997). O fizycznym wychowaniu dzieci. Gdańsk: Akademia Wychowania Fizycznego.
71.
Tańska Hoffmanowa, K. (1819). Pamiątka po dobrej matce, czyli ostatnie jej rady dla córki. Warszawa: Nakładem G. Sennewalda.
72.
Tańska Hoffmanowa, K. (1822). Amelia matką: Cz. 1: T. 2. Warszawa: Drukarnia Łątkiewicza.
73.
Trentowski, B.F. (1970). Chowanna czyli system pedagogiki narodowej jako umiejętności wychowania, nauki i oświaty, słowem wykształcenia naszej młodzieży: T. 2. Wrocław - Warszawa - Kraków: Ossolineum.
77.
Wernic, H. (1886). Jak zaszczepić miłość dziecka ku rodzicom i rodzeństwu. Przegląd Pedagogiczny, 9, 257-263.
78.
Wernic, H. (1891). Praktyczny przewodnik wychowania. Warszawa: Nakładem Księgarni G. Centnerszwera.
79.
Winiarz, A. (2010). Główne idee polskiej myśli pedagogicznej epoki romantyzmu. Artes Liberales, 1-2, 31-44.
80.
Witwicki, M. (1836). Upominek ojca z podróży: Dla własnych i przyjaciół synów i córek tudzież dla rodziców o edukacji tychże: T. 1. Sankt Petersburg.
81.
Wnęk, J. (2012). Dziecko w polskiej literaturze naukowej 1850-1918. W: A. Garbarz, Z. Frączek, B. Lulek (red.), Rodzina w obliczu przeobrażeń społecznych (ss. 15-45). Rzeszów: Krośnieńska Oficyna Wydawnicza.
83.
Wroczyński, R. (1955). Myśl pedagogiczna i programy oświatowe w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX w. Warszawa: PZWS.
84.
Ziemięcka, E. (1843). Myśli o wychowaniu kobiet. Kraków: Księgarnia D.E. Friedleina.
85.
Źródła do dziejów wychowania i szkolnictwa w Polsce z doby Izby Edukacyjno Publicznej 1807-1812 (1931). Lublin: Towarzystwo Miłosników Historii w Poznaniu.
86.
Żmichowska, N. (1847). Wykład nauk przeznaczony w domowym wychowaniu panien. Warszawa: Drukarnia S. Strąbskiego.
87.
Żochowski, J. (1845). Filozofia serca czyli mądrość praktyczna. Warszawa: Nakładem A. E. Glücksberga.
Share
RELATED ARTICLE
© 2006-2024 Journal hosting platform by Bentus
We process personal data collected when visiting the website. The function of obtaining information about users and their behavior is carried out by voluntarily entered information in forms and saving cookies in end devices. Data, including cookies, are used to provide services, improve the user experience and to analyze the traffic in accordance with the Privacy policy. Data are also collected and processed by Google Analytics tool (more).
You can change cookies settings in your browser. Restricted use of cookies in the browser configuration may affect some functionalities of the website.
You can change cookies settings in your browser. Restricted use of cookies in the browser configuration may affect some functionalities of the website.
