Wzorce wychowania dzieci i młodzieży jako element integrujący kulturę życia rodzinnego polskiego ziemiaństwa w dobie zaborów
Więcej
Ukryj
1
Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Kochanowskiego w Kielcach, Żeromskiego 5, 25-369 Kielce, Polska
Data nadesłania: 01-01-2011
Data ostatniej rewizji: 31-03-2011
Data akceptacji: 31-03-2011
Data publikacji: 31-03-2011
Autor do korespondencji
Aneta Bołdyrew
Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Kochanowskiego w Kielcach, Żeromskiego 5, 25-369 Kielce, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2011;1(1):54-85
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
One of the most important tasks of a typical Polish gentry family by the end of the XIX-th century and at the beginning of the XX-th century was to hand down to younger generations patriotic values. To assure the continuity of the nation and to have the guarantee of the future freedom became sine qua non condition. It also became one of the main values of the gentry ethos. Gentry accepted the role of depositary of Polish nationality. The defeat of the November Uprising and the reprisals of the partitioning powers led to the radicalisation of attitudes, and of crucial importance became a principle to conflate the national cause with religion, which in tum led to crystallisation of the term „patriotic religion” whose upholder and priest became a woman - „Mother Pole”. Within the whole epoch the education of children was significant. In order to save them from the indoctrination they were taught national history, tradition and literature at home which stood in the opposition to the teaching officially practiced at school. The further evolution of the model was influenced greatly by the defeat of the January Uprising and the political and socio-economic transformations in the wake of it. The basis of a modem society was to be its young generation. It was their mother who were supposed to look after their health, bringing-up and education, and the postulates to improve the quality of parental care became one of the elements of „organie labour”. The new reality of life made it necessary by the end of the XIX-th century to reinterpret the idea of patriotic upbringing which was integrated with moral and hygienic education. In spite of numerous differences conceming the upbringing one can point to many common pattems of education of young generation. The models were not dependent on territorial, political or mental divisions which created so called “awareness of being one social body”. Family and social gatherings facilitated the process of unity above the borders of occupation. Many families paid attention to systematic contacts with other
families both personal and in written form. There were also popular visits at families’ and trips to places of cultural importance. Growing up children travelled between the occupied territories which was an important element of socializing and patriotic education which, on the other hand, was protection against assimilation with the culture of the occupant.
REFERENCJE (30)
1.
Błędowska z Działyńskich H., Pamiątka przeszłości. Wspomnienia z lat 1794-1832,Kostenicz K., Makowiecka Z. (oprac.), Warszawa 1960.
2.
Bobrowski T., Pamiętnik mojego życia, Kieniewicz S. (oprac.), 1.1, Warszawa 1979.
3.
Bołdyrew A., Matka i dziecko w rodzinie polskiej. Ewolucja modelu życia rodzinnego wiatach 1795-1918, Warszawa 2008.
4.
Bołdyrew A., Obyczajowe aspekty kojarzenia małżeństw w rodzinie polskiej w wyższych grupach społecznych w drugiej połowie XIX i na początku XX w., „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne”, 2010, t. 11.
5.
Bychowiec J., Rady dobrej matce, która pragnie usposobić swych synów do wychowania dobrego i wyższego oświecenia, Wilno 1827.
6.
Czapska M., Europa w rodzinie. Czas odmieniony, Kraków 2004.
7.
Dunin-Karwicki J., Wspomnienia Wołyniaka, Lwów 1897.
8.
Dzieduszycka A., Kilka myśli o wychowaniu i wykształceniu niewiast naszych, Lwów 1874.
9.
Epsztein T., Z piórem i paletą. Zainteresowania intelektualne i artystyczne ziemiaństwa polskiego na Ukrainie w II połowie XIX w., Warszawa 2005.
10.
Grabski S., Pamiętniki, Stankiewicz Z. (oprac.), 1.1, Warszawa 1989.
11.
Kałwa D., Zycie towarzyskie i rozrywki. Polska doby rozbiorów i międzywojenna, [w:] A. Chwalba (red.), Obyczaje w Polsce. Od średniowiecza do czasów nam współczesnych, Warszawa 2004.
12.
Kicka N., Pamiętniki, Dutkiewicz J., Szafrański T. (oprac.), Warszawa 1972.
13.
Kirkor-Kiedroniowa z Grabskich Z., Wspomnienia, t. I ,Kraków 1986, t. II, Kraków 1988.
14.
Kowerska Z., O wychowaniu macierzyńskiem, Warszawa 1881.
15.
Krzywicka I., Wyznania gorszycielki, Tuszyńska A. (oprac.), Warszawa 1995.
16.
Krzywicki L., Wspomnienia, t. III, Warszawa 1959.
17.
Kwilecki A., Ziemiaństwo wielkopolskie, Warszawa 1998.
18.
Limanowski B., Pamiętniki, t. I, Warszawa 1937.
19.
Mieroszewska L., Rady praktyczne o początkowem wychowaniu dzieci, Warszawa 1856.
20.
Nakwaska K., Dwór wiejski. Dzieło poświęcone gospodyniom polskim, przydatne i osobom w mieście mieszkającym, wyd. II, t. I, Lipsk 1857.
21.
Plater-Zyberkówna C., Kilka myśli o wychowaniu w rodzinie, Warszawa 1903.
22.
Potocka z Działyńskich A., Mój pamiętnik, Jastrzębski A. (oprac.), Warszawa 1973.
23.
Puzynina z Giintherów G., W Wilnie i w dworach litewskich 1815-1843, Kraków 1990.
24.
Rzepniewska D., Rodzina ziemiańska w Królestwie Polskim, [w:] Leskiewiczowa J. (red.), Społeczeństwo polskie XVIII i XIX wieku, t. IX: Studia o rodzinie, Warszawa 1991.
25.
Sikorska-Kulesza J., Między nadmiarem a niedostatkiem. Uwagi o czasie wolnym ziemiaństwa w XIX w., [w:] Żamowska A., Szwarc A. (red.), Kobieta i kultura czasu wolnego. Zbiór studiów, Warszawa 2001.
26.
Skarbek-SokołowskaA., Czas udręki i czas radości. Wspomnienia, Wrocław 1977.
27.
Szeptycka z Fredrów Z., Wspomnienia z lat ubiegłych, Wrocław 1967.
28.
Wemic H., Praktyczny przewodnik wychowania, Warszawa 1891.
29.
Żółtowska z Puttkamerów J., Inne czasy, inniludzie, Londyn 1959.
30.
Żółtowski J., Dwa pokolenia. Wspomnienia wielkopolskiego ziemianina, Poznań 1990.