Józef Starkman (1847–1892) – the promoter of medical knowledge regarding home treatment of sick children
 
More details
Hide details
1
Zakład Historii Wychowania i Pedagogiki Porównawczej, Instytut Pedagogiki, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, ul. Narutowicza 12, 20-004 Lublin
 
2
Instytut Dziennikarstwa i Informacji, Zakład Historii Prasy i Książki, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, ul. Świętokrzyska 21 D, 25-406 Kielce
 
 
Submission date: 2014-12-04
 
 
Final revision date: 2015-10-12
 
 
Acceptance date: 2015-10-12
 
 
Publication date: 2015-12-30
 
 
Corresponding author
Renata Bednarz-Grzybek   

Zakład Historii Wychowania i Pedagogiki Porównawczej, Instytut Pedagogiki, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, ul. Narutowicza 12, 20-004 Lublin
 
 
Wychowanie w Rodzinie 2015;12(2):19-38
 
KEYWORDS
ABSTRACT
This article aims to present the views of Dr. Józef Starkman regarding the home treatment of sick children and young persons. The main point of the article underlines the importance of maintaining good hygiene in the rooms where sick people, including the children and the young spent their time. Starkman highlighted the roles of physical activity, mental hygiene, physical development, proper clothing and balanced, healthy eating. In his opinion, childhood habits tended to impact on adulthood. According to Starkman, the reasons for numerous health problems and disorders should have been defined on the basis of imbalanced diet, neglecting hygiene and poor sanitary conditions. He also emphasised deficiencies in physical activity and spiritual development as regards the children’s and youth’s time spent both at home and at school.
 
REFERENCES (72)
1.
Baas H., Choroby oczu. Leczenie i zapobieganie z uwzględnieniem użycia okularów, tłum. J. Starkman, nakł. Maurycego Orgelbranda, Warszawa 1890.
 
2.
Bain A., Nauka wychowania. Przekład z angielskiego pomnożone materiałem o wykładzie języka polskiego, Gebethner i Wolff, Warszawa 1880.
 
3.
Bednarz-Grzybek R., Emancypantka i patriotka. Wizerunek kobiety przełomu XIX i XX wieku w czasopismach Królestwa Polskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2010.
 
4.
Berger P., Doniosłość chorób w małżeństwie, z uwzględnieniem dziedziczności, tłum. J. Starkman, nakł. Maurycego Orgelbranda, Warszawa 1891.
 
5.
Berger P., Poradnik dla cierpiących na małokrwistość (anemicznych), tłum. J. Starkman, nakł. Maurycego Orgelbranda, Warszawa 1890.
 
6.
Billroth T., O pielęgnowaniu chorych w domu i w szpitalu, nakł. „Kroniki Lekarskiej”, Warszawa 1882.
 
7.
Bonami P., Encyklopedya ilustrowana medycyny i higieny popularnej, według... opracowana i do naszych stosunków zdrowotnych zastosowana przez J. Starkmana, nakł. Maurycego Orgelbranda, Warszawa 1892.
 
8.
Ból głowy, jego przyczyny, zapobieganie i leczenie według Kaiser’a, Sonntag’a i Neumann’a, tłum. J. Starkman, nakł. Maurycego Orgelbranda, Warszawa 1894.
 
9.
Demel M., O fizycznym wychowaniu dzieci, Wydawnictwo AWF, Kraków 1990.
 
10.
Demel M., O wychowaniu zdrowotnym, PZWS, Warszawa 1968.
 
11.
Demel M., Pedagogika zdrowia, WSiP, Warszawa 1980.
 
12.
Demel M., Repetycje: wybrane zdania o kulturze fizycznej, o zdrowiu i wychowaniu, Wydawnictwo AWF, Warszawa 2008.
 
13.
Demel M., Teoria wychowania fizycznego dla pedagogów, PWN, Warszawa 1970.
 
14.
Demel M., Z dziejów promocji zdrowia w Polsce, Wydawnictwo AWF, Kraków 2000.
 
15.
Dr Józef Starkman [Wspomnienie pośmiertne], „Bluszcz” 1892, nr 39.
 
16.
Dr Józef Starkman [Wspomnienie pośmiertne], „Kronika Lekarska” 1892, nr 10.
 
17.
Dr Józef Starkman. Wspomnienie pośmiertne, „Gazeta Lekarska” 1892, nr 40.
 
18.
Estreicher K., Bibliografia Polska XIX stulecia. Lata 1881–1900, t. 1, Akademia Umiejętności, Kraków 1906.
 
19.
Estreicher K., Bibliografia Polska XIX. Stulecia. Lata 1881–1900, t. 4, Akademia Umiejętności, Kraków 1916.
 
20.
Grünfeld J., Gimnastyka, jej znaczenie i sposoby zastosowania. Poradnik dla wszystkich, tłum. J. Starkman, nakł. Maurycego Orgelbranda, Warszawa 1890.
 
21.
Grzybek A., Potrzeba edukacji zdrowotnej, [w:] A. Grabowiec, J. Bogucki, A. Bochniarz (red.), Zdrowa szkoła – zdrowy uczeń. Edukacja wobec współczesnych zagrożeń zdrowia, Wydawnictwo NeuroCentrum, Lublin 2008.
 
22.
Guérard W., Choroby zębów, leczenie ich, pielęgnowanie jamy ustnej, tłum. J. Starkman, nakł. Maurycego Orgelbranda, Warszawa 1888.
 
23.
Kierzek A., Dokonania chirurgów warszawskich XIX wieku na polu otorynolaryngologii, cz. 2, „Otorynolaryngologia” 2006, 5(4).
 
24.
Kmiecik Z., Prasa polska w Królestwie Polskim i Imperium Rosyjskim w latach 1865–1904, [w:] Prasa polska w latach 1864–1918, PWN, Warszawa 1976.
 
25.
Konarski S., Starkman Józef, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 42, z. 174, Polska Akademia Umiejętności, Warszawa – Kraków 2004.
 
26.
Konopka S., Fritsche Gustaw, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 7, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1948–1958.
 
27.
Konopka S., Polska Bibliografia Lekarska Dziewiętnastego Wieku (1801–1900), t. 10, PZWL, Warszawa 1981.
 
28.
Kośmiński S., Słownik lekarzów polskich obejmujący oprócz krótkich życiorysów lekarzy Polaków oraz cudzoziemców w Polsce osiadłych, dokładną bibliografię polską od czasów najdawniejszych aż do chwili obecnej, [nakł. aut.], Warszawa 1888.
 
29.
Krafft-Ebbing R., Nasz wiek nerwowy (nasze zdrowie i chore nerwy), Księgarnia Teodora Paprockiegoi i S-ki, Warszawa 1886.
 
30.
Loewe L., Ucho, jego choroby, leczenie i pielęgnowanie. Poradnik dla wszystkich, tłum. J. Starkman, nakł. Maurycego Orgelbranda, Warszawa 1889.
 
31.
Łyskanowski M., Medycyna i lekarze dawnej Warszawy, PIW, Warszawa 1976.
 
32.
Maas O., Poradnik dla cierpiących na otyłość. Przyczyny, leczenie i zapobieganie, tłum. J. Starkman, nakł. Maurycego Orgelbranda, Warszawa 1890.
 
33.
Natanson L., Higiena praktyczna, nakł. i dr. S. Lewental, Warszawa 1891.
 
34.
Neumann K., Jaką metodą się leczyć? Poradnik dla wszystkich, tłum. J. Starkman, nakł. Maurycego Orgelbranda, Warszawa 1888.
 
35.
Niemeyer P., Kaszel i choroby piersiowe, ich przyczyny, leczenie i zapobieganie. Poradnik dla wszystkich, tłum. J. Starkman, nakł. Maurycego Orgelbranda, Warszawa 1887.
 
36.
Niemeyer P., Skrofuły (Zołzy). Przyczyny, zapobieganie i leczenie. Poradnik dla wszystkich, tłum. J. Starkman, nakł. Maurycego Orgelbranda, Warszawa 1889.
 
37.
Pettenkofer M., Powietrze i zdrowie: wykłady popularne, tłum. M. Stępowski, wstęp J. Ochorowicz, Drukarnia A.T. Jezierskiego, Warszawa 1900.
 
38.
Schmidt O., Jak zachować dziecko zdrowem? Poradnik dla młodych matek, tłum. J. Starkman, nakł. Maurycego Orgelbranda, Warszawa 1891.
 
39.
Starkman J., Blednica, „Bluszcz” 1883, nr 52.
 
40.
Starkman J., Choroby nerwowe. Przyczyny, zapobieganie i leczenie, nakł. Maurycego Orgelbranda, Warszawa 1888.
 
41.
Starkman J., Hygiena i medycyna popularna. Pogadanki o hygienie. Rozwój fizyczny dziecka, [w:] Kalendarz na rok 1889. Kolęda dla gospodyń przez Autorkę 365 obiadów, Druk K. Kowalewskiego, Warszawa 1888.
 
42.
Starkman J., Jak gasić pragnienie w czasie upałów?, „Bluszcz” 1888, nr 32.
 
43.
Starkman J., Jak zachować zdrowie i życie dzieci?, „Bluszcz” 1892, nr 13.
 
44.
Starkman J., Massaż. Sposoby wykonywania, zastosowanie i skuteczność w leczeniu chorób zewnętrznych i wewnętrznych, według najnowszych źródeł naukowych, nakł. Maurycego Orgelbranda, Warszawa 1890.
 
45.
Starkman J., O gimnastyce, „Bluszcz” 1884, nr 41.
 
46.
Starkman J., O gimnastyce. Massage (Ugniatanie), „Bluszcz” 1885, nr 12.
 
47.
Starkman J., O pielęgnowaniu chorych, „Bluszcz” 1883/1884, nr 1, nr 8.
 
48.
Starkman J., O pielęgnowaniu zębów, [w:] Kalendarz na rok 1889. Kolęda dla gospodyń przez Autorkę 365 obiadów, Druk K. Kowalewskiego, Warszawa 1888.
 
49.
Starkman J., O skrofułach (zołzach), „Bluszcz” 1885, nr 5.
 
50.
Starkman J., O zaraźliwości suchot płucnych, „Kurier Codzienny” 1884, nr 17.
 
51.
Starkman J., Przyczyny chorób nerwowych, „Bluszcz” 1885, nr 41.
 
52.
Starkman J., Rozwój fizyczny dziecka, „Bluszcz” 1888, nr 4.
 
53.
Starkman J., Sen i sposoby zapobiegania bezsenności, [w:] Kalendarz na rok 1889. Kolęda dla gospodyń przez Autorkę 365 obiadów, Druk K. Kowalewskiego, Warszawa 1888.
 
54.
Starkman J., Skóra i jej choroby. Jako też leczenie, zapobieganie i pielęgnowanie, według najnowszych źródeł, z 4 rysunkami, nakł. Maurycego Orgelbranda, Warszawa 1889.
 
55.
Starkman J., Skóra. Jej budowa i funkcye; choroby, leczenie i zapobieganie; kąpiele publiczne. Kosmetyki, „Bluszcz” 1888, nr 45.
 
56.
Starkman J., Ucho. I. Budowa, czynność, choroby ucha, leczenie i zapobieganie, „Bluszcz” 1891, nr 23; nr 24.
 
57.
Starkman J., Wiadomości z medycyny i higieny popularnej, „Bluszcz” 1887, nr 40, 42; 1888, nr 22, s. 174–175; nr 32, s. 255–256; 1890, nr 17, 31, 43, 49; 1891, nr 2, 8, 10, 18, 23, 24, 33, 39–41.
 
58.
Starkman J., Wodolecznictwo (Hydropatya), „Bluszcz” 1888, nr 27.
 
59.
Strakman J., Higiena i medycyna popularna, „Bluszcz” 1887, nr 17, 19, 21; 1888, nr 27; nr 44; nr 46; 1889, nr 17, 23, 28, 34, 38.
 
60.
Śp. Józef Starkman dr med., „Ateneum” 1892, t. 4.
 
61.
Vigarello G., Czystość i brud. Higiena ciała od średniowiecza do XX wieku, tłum. B. Szwarcman-Czarnota, WAB, Warszawa 1996.
 
62.
Walasek S., Rodzina i jej obowiązki wobec najmłodszych na łamach prasy przełomu XIX i XX wieku, [w:] I. Michalska, G. Michalski (red.), Addenda do dziejów oświaty: z badań nad prasą XIX i początków XX wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2013.
 
63.
Wasylewski S., Życie polskie w XIX wieku, oprac., przedmową i przypisami opatrzył Z. Jabłoński, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1962.
 
64.
Werner K., Bezsenność i środki nasenne. Poradnik dla wszystkich, tłum. J. Starkman, nakł. Maurycego Orgelbranda, Warszawa 1894.
 
65.
Wodzińska I., Zdrowie i higiena kobiet doby pozytywizmu na podstawie kalendarzy Lucyny Ćwierczakiewiczowej, [w:] Brud i człowiek – dzieje niechcianej przyjaźni, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 2008. zob.: http://histmag.org/W-walce-zes... [dostęp: 01.12.2014].
 
66.
Woynarowska B. (red.), Edukacja zdrowotna w szkole: promocja zdrowia dzieci i młodzieży w Europie, Polski Zespół ds. Projektu Szkoła Promująca Zdrowie, Warszawa 1995.
 
67.
Woynarowska B. (red.), Jak tworzymy szkołę promującą zdrowie: doświadczenia z realizacji projektu „Szkoła Promująca Zdrowie” w latach 1992–1995, PZP, Warszawa 1995.
 
68.
Woynarowska B., Biomedyczne podstawy kształcenia i wychowania: podręcznik akademicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
 
69.
Woynarowska B., Edukacja zdrowotna: podręcznik akademicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
 
70.
Woynarowska B., Jodkowska M. (red.), Nastolatek też jest ważny: problemy zdrowotne młodzieży: poradnik dla lekarzy, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 1995.
 
71.
Wroczyński R., Dzieje wychowania fizycznego i sportu od końca XVIII wieku do roku 1918, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1971.
 
72.
Zembrzuski L., Dobrzycki Henryk, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 5, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1939–1946.
 
eISSN:2300-5866
ISSN:2082-9019
Journals System - logo
Scroll to top