Mężczyzna w polskiej rodzinie pełnił od wieków dominującą rolę. To on zaspokajał potrzeby najbliższych. Samodzielnie podejmował wszystkie ważne decyzje. On też reprezentował rodzinę na zewnątrz. Rolę kobiety sprowadzano zazwyczaj do pełnienia funkcji opiekunki domowego ogniska, gospodyni i wychowawczyni młodego pokolenia. To ostatnie zadanie było szczególnie ważne w okresie niewoli narodowej, jednak nie spowodowało widocznej poprawy pozycji kobiety w rodzinie. W drugiej połowie XIX wieku publicyści czasopism kobiecych zaczęli domagać się, aby ojcowie w większym niż dotychczas stopniu zainteresowali się własnym potomstwem, a zwłaszcza jego kształceniem i wychowaniem. Jednocześnie podkreślali, że żona powinna wspierać męża w trudnych dla niego chwilach. Musi dbać o właściwą atmosferę w domu, zapewnić spokój niezbędny do wypoczynku po pracy oraz uczyć dzieci wdzięczności i szacunku wobec ojca. Jeśli mężczyzna nie znajdzie zrozumienia wśród najbliższych, będzie go szukał poza rodziną. Żona powinna też wspomagać męża w jego staraniach o utrzymanie rodziny poprzez własną oszczędność i pracę w gospodarstwie kobiecym. Sytuacja uległa zmianie w ostatnich latach XIX i na początku XX wieku, gdy coraz więcej kobiet podejmowało pracę zarobkową. To zapoczątkowało proces przechodzenia i żona podejmowali współpracę dla dobra rodziny i wychowywanych w niej dzieci.