Kobieta – matka i obywatelka. Rozważania Cecylii Plater-Zyberkówny w świetle jej dorobku pisarskiego i działalności oświatowej
Więcej
Ukryj
1
Instytut Pedagogiki, Uniwersytet Wrocławski, ul. J.W. Dawida 1, 50-527 Wrocław, Polska
Data nadesłania: 01-07-2016
Data ostatniej rewizji: 31-12-2016
Data akceptacji: 31-12-2016
Data publikacji: 31-12-2016
Autor do korespondencji
Stefania Walasek
Instytut Pedagogiki, Uniwersytet Wrocławski, ul. J.W. Dawida 1, 50-527 Wrocław, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2016;14(2):41-56
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Cecylia Plater-Zyberkówna (1853–1920) swoją aktywność pisarską i działalność społeczno-kulturalną skoncentrowała na wychowaniu i kształceniu dziewcząt. Na tej płaszczyźnie eksponowała, zarówno w praktyce, jak i w swojej pracy pisarskiej, przygotowanie dziewcząt do pełnienia odpowiedzialnych ról: matki, żony i obywatelki. Wydarzenia polityczne i społeczne drugiej połowy XIX wieku, których była świadkiem Cecylia Plater-Zyberkówna, utrwaliły jej przekonania o potrzebie włączenia się w rozwiązywanie tzw. kwestii kobiecej. Wcześniejsze zaangażowanie w szeroką aktywność społeczną rozwinęła przez pracę wśród dziewcząt i w środowisku młodych
kobiet. Były to inicjatywy organizatorskie, poprzez które realizowała własne koncepcje wychowawcze. Swoje poglądy pedagogiczne zawarła również w licznych pracach teoretycznych i publicystyce. W rozważaniach teoretycznych eksponowała rolę rodziny a przede wszystkim matki, która winna, według niej, pełnić rolę strażniczki domowego ogniska. Kwestią podstawową dla Plater-Zyberkówny staje się odpowiedź na pytanie: jak wychować i przygotować dziewczynę do pełnienia odpowiedzialnych ról w dorosłym życiu? Odpowiedź zawarta jest w jej pracy Kobieta ogniskiem w rodzinie. Praktycznym uzupełnieniem jej teoretycznych wskazań było zorganizowanie Zakładu Przemysłowo Rękodzielniczego dla niezamożnych dziewcząt w Warszawie (1883). Realizację programu nauczania powierzyła kwalifikowanej kadrze pedagogicznej. Nad sprawami wychowawczymi czuwała osobiście, gdyż, według niej, wychowanie jest najważniejszą funkcją szkoły. Zadania na tej płaszczyźnie realizowała przez codzienne pogadanki wychowawcze z uczennicami. Z czasem Zakład Przemysłowo-Rękodzielniczy przekształcił się w szkołę ogólnokształcącą (gimnazjum), które przetrwało do 1939 roku. Drugą inicjatywą organizacyjną było powołanie Szkoły gospodarstwa kobiecego w Chyliczkach pod Piasecznem (1891), w której, podobnie jak w szkole warszawskiej,
realizowała swoje plany odrodzenia społeczeństwa przez edukację kobiet. Kontynuowała również też swój zamysł prowadzenia cyklicznych pogadanek z uczennicami, z których część ukazała się w formie książkowej Kobieta obywatelka z cyklu pogadanek (1913). Cecylia Plater-Zyberkówna zaangażowała się również w powołanie Domu opieki nad ubogą dziatwą, warszawskiego domu sierot po robotnikach, ochrony studenckiej. Dzięki jej aktywności powstały: Związek Katolicki Kobiet Polskich, Akademia Kobiet, Stowarzyszenie Ziemianek, Towarzystwo Przyjaciół Młodzieży i czasopismo „Prąd”.
REFERENCJE (24)
1.
Golkowska F., Szkoła gospodarcza w Chyliczkach pod Warszawą, „Rodzina Polska” 1929, nr 4.
2.
Górski T., [hasło:] Plater-Zyberk Cecylia, w: „Polski Słownik Biograficzny”, T. XXVI, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Kraków 1981.
3.
Jakubowska-Palczewska D., Życie i działalność Cecylii Plater-Zyberkówny, [w:] D. Jakubowska-Palczewska, E. Krasnowolska (red.), Szkoła Cecylii Plater-Zyberkówny 1883–1944, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1987.
4.
Janowski Al., Śp. Cecylia hr Plater-Zayberkówna, „Przegląd Pedagogiczny” 1920, nr 1.
5.
Kłoczowski J., Müllerowa L., Skarbek J., Zarys dziejów Kościoła Katolickiego w Polsce, Wydawnictwo „Znak”, Kraków 1986. Kronika działalności kobiecej, „Bluszcz” 1894, nr 15, s. 119.
6.
Nolken-Koral D., Historia szkoły. Zaczęło się od nauki rzemiosł, [w:] D. Jakubowska-Palczewska, E. Krasnowolska (red.), Szkoła Cecylii Plater-Zyberkówny 1883–1944, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1987.
7.
O trzech drogach życia czyli o powołaniu napisała C.P.Z., skł. gł. Gebethner i Wolff, Druk. „Gazety Rolniczej”, Warszawa 1903. Pismo Elizy Orzeszkowej, Grodno 9 grudnia 1892 r. Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne w Wilnie (dalej: LVIA) f 1135, op 10, nr 12.
8.
Plater-Zyberkówna C., Cywilizacja w świetle Chrystianizmu, wyd. P. Laskauer i S-ka, Warszawa 1905.
9.
Plater-Zyberkówna C., Czy jest co do czynienia? Kilka uwag dla klas wyższych, wyd. P. Laskauer i S-ka, Kraków 1895.
10.
Plater-Zyberkówna C., Ideał a młodzież, wyd. P. Laskauer i S-ka, Warszawa 1908.
11.
Plater-Zyberkówna C., Jaka jest nasza wada narodowa główna? (praca konkursowa). Kilka myśli o pesymizmie, wyd. P. Laskauer i W. Babicki, Warszawa 1902.
12.
Plater-Zyberkówna C., Kilka myśli o wychowaniu w rodzinie, Warszawa 1903.
13.
Plater-Zyberkówna C., Kobieta – ogniskiem w rodzinie: z pogadanek do uczennic Chyliczkowskich, wyd. P. Laskauer i S-ka, Warszawa 1914.
14.
Plater-Zyberkówna C., Kobieta – ogniskiem: z pogadanek uczennic Chyliczkowskich, wyd. P. Laskauer i S-ka, Warszawa 1909.
15.
Plater-Zyberkówna C., Kobieta obywatelka: z cyklu pogadanek C.P.Z., wyd. P. Laskauer i S-ka, Warszawa 1913.
16.
Plater-Zyberkówna C., Kobieta ogniskiem w rodzinie, Wyd. III, Księgarnia św. Wojciecha, Kraków 1925.
17.
Plater-Zyberkówna C., Na progu małżeństwa, skł. gł. Gebethner i Wolff, wyd. P. Laskauer i S-ka, Warszawa – Lublin – Łódź 1918.
18.
Plater-Zyberkówna C., O podniesieniu gospodarstwa wiejskiego jako środku cywilizacyjnym: referat odczytany w Sekcyi rolnej W.O. Tow. Popierania rosyjskiego P. i H., nakł. autora, Druk. „Gazety Rolniczej”, Warszawa 1903.
19.
Plater-Zyberkówna C., O potrzebie reformy szkoły średniej dla dziewcząt, Wyd. Gebethner i Wolff, Warszawa – Lublin – Łódź 1917.
20.
Plater-Zyberkówna C., W sprawie szkoły polskiej, wyd. P. Laskauer i S-ka, Warszawa 1906.
21.
Plater-Zyberkówna C., Wolno? Czy nie wolno?, wyd. P. Laskauer i S-ka, Warszawa 1908.
22.
Sopoćko M., Polskie i katolickie ideały i systemy wychowawcze (referat wygłoszony w czasie 2. Katolickiego Studium w Wilnie, w dn. 29.8–1.9.36), Druk. Wydawnicza F. Krajna, Poznań 1926.
23.
Wroczyński R., Programy oświatowe pozytywizmu w Polsce na tle społecznym i gospodarczym, Zakład Pedagogiki Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź – Warszawa 1949.
24.
Załuski B., Cecylia Plater-Zyberkówna i działalność wychowawczo-społeczna (W dziesiątą rocznicę śmierci), nakł. Wydawnictwa „Pro Christo”, Warszawa 1930.