„Dziatwa mała nie jest w stanie prosić o zaspokojenie swych nieodzownych potrzeb” – rola łódzkich mariawickich wspólnot parafialnych w niesieniu pomocy dzieciom podczas I wojny światowej
Więcej
Ukryj
1
Wydział Nauk o Wychowaniu, Katedra Pedagogiki Wieku Dziecięcego, Uniwersytet Łódzki, ul. Pomorska 46/48, 91-408 Łódź, Polska
Data nadesłania: 01-07-2016
Data ostatniej rewizji: 31-12-2016
Data akceptacji: 31-12-2016
Data publikacji: 31-12-2016
Autor do korespondencji
Joanna Sosnowska
Wydział Nauk o Wychowaniu, Katedra Pedagogiki Wieku Dziecięcego, Uniwersytet Łódzki,
ul. Pomorska 46/48, 91-408 Łódź, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2016;14(2):121-139
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Życie wspólnoty mariawickiej od początków jej istnienia ogniskowało się wokół parafii i kościołów. Właśnie parafie były tym środowiskiem, które wychodziło naprzeciw zapotrzebowaniu religijnemu swych wiernych, ale także realizowało potrzeby społeczne w zakresie oświaty, kultury i kwestii socjalnych. Kościół mariawicki, przed i w czasie I wojny światowej, należał do jednych z największych wspólnot religijnych w Łodzi. Łódzkie parafie mariawickie wyodrębniono na kilka lat przed I wojną światową, w okresie organizowania się niezależnych od Kościoła rzymskokatolickiego parafii mariawickich. Pierwszą świątynię dla mariawitów wzniesiono w grudniu 1906 roku, kolejną – we wrześniu 1907 roku, a trzecią i ostatnią – po upływie roku, we wrześniu 1908. Obok wnoszonych, w wyjątkowym tempie, kościołów i kaplic powoływano do istnienia instytucje przeznaczone dla dorosłych parafian i dla ich dzieci: biblioteki, czytelnie, sale zajęć dla dziewcząt i chłopców, szkoły, ochronki, ale również mieszkania dla ubogich rodzin. Miały one charakter wyznaniowy. Bezpośrednio po wybuchu I wojny światowej łódzkie duchowieństwo mariawickie włączyło się w akcje pomocowe organizowane na terenie poszczególnych parafii. Na szerszą skalę organizowano dożywianie dla dorosłych i dzieci, a posiłki przygotowywano i wydawano we własnych kuchniach parafialnych. Instytucje opiekuńczo- wychowawcze i edukacyjne dla dzieci kontynuowały w tym okresie swoje zadania, jednak zintensyfikowały działalność w kierunku zapewnienia podopiecznym posiłków, odzieży i obuwia. Nadrzędnym zadaniem ochronek mariawickich była opieka, wychowanie „religijno-moralne” oraz wspomaganie dzieci w wieku przedszkolnym (od 3 do 7 lat). Pomoc adresowano do dzieci wywodzących się z ubogich rodzin robotników fabrycznych i rzemieślników.
REFERENCJE (43)
1.
Archiwum Państwowe w Łodzi Zespół: Akta miasta Łodzi: — Główny Komitet Obywatelski w Łodzi[GKO]; Sygn. 95: Korespondencja „Różnych” do Komitetu Tanich i Bezpłatnych Kuchen (1 VI–12 IX 1915); — Wydział Opieki Społecznej; Sygn. 18206: Wohltätigkeit – organisationen 1915–1918; Sygn. 18428: Ochrony Mariawickie 1915–1921; Sygn. 18463: Przytułek dla dzieci gm. mariawickiej w Łodzi 1918–1919.
2.
Badziak K., Chylak K., Łapa M., Łódź wielowyznaniowa. Dzieje wspólnot religijnych do 1914 roku, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014.
3.
Bobrowska-Nowak W., Zarys dziejów wychowania przedszkolnego, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1978.
4.
Budziarek M., Łódzki bedeker wyznaniowy, Wydawnictwo Muzeum Historii Łodzi, Łódź 1998.
5.
Co robią Maryawici, „Wiadomości” (Dodatek do „Maryawity”) 1907, nr 26. „Czas”. Kalendarz na rok 1914, Łódź 1913.
6.
Dane statystyczne [za 1909 r.], „Kalendarz Maryawicki na rok zwyczajny 1910”, Łódź 1910.
7.
Domy ludowe. Parcelacja majątków, „Kalendarz Maryawicki na rok zwyczajny 1911”, Łódź 1911.
8.
Dzieło Miłosierdzia, „Maryawita. Czciciel Przenajświętszego Sakramentu” (dalej: „Maryawita. Czciciel...”) 1909, nr 4.
9.
Dzieło Miłosierdzia. Kronika Maryawicka, „Maryawita. Czciciel...” 1910, nr 13.
10.
Gretkowski A., Społeczno-charytatywna działalność Starokatolickiego Kościoła Mariawitów w I połowie XX wieku, „Miesięcznik Pasterski Płocki” 2002, nr 4.
11.
Instytucje kulturalne..., „Kalendarz Maryawicki na rok zwyczajny 1911”, Łódź 1911.
12.
Janczak J., Struktura społeczna ludności Łodzi w latach 1820–1918, [w:] P. Samuś (red.), Polacy – Niemcy – Żydzi w Łodzi w XIX–XX w. Sąsiedzi dalecy i bliscy, Instytut Historiii Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1997.
13.
Jaworski Z., Mariawicka myśl społeczna w teorii i praktyce, „Mariawita. Pismo Kościoła Starokatolickiego” 1980, nr 10.
14.
„Kalendarz Maryawicki na rok zwyczajny 1909”, Łódź 1909.
15.
„Kalendarz Maryawicki na rok zwyczajny 1910”, Łódź 1910.
16.
„Kalendarz Maryawicki na rok zwyczajny 1914”, Łódź 1914.
17.
Krótka Historia Staro-Katolickiego Kościoła Maiawitów, „Mariawita. Pismo Kościoła Staro-Katolickiego” 1965, nr 8.
18.
Mames T.D, Praktyka i ideologia oświatowa Kościoła Starokatolickiego Mariawitów (1909–1935), [nieopublikowana praca doktorska napisana na Wydziale Nauk o Wychowaniu UŁ, Łódź 2010].
19.
Mames T.D., Szkic do obrazu czasopiśmiennictwa mariawickiego lat 1907–1935 z perspektywy badań nad praktyką i ideologią oświatową Kościoła Starokatolickiego Mariawitów, [w:] I. Michalska i G. Michalski (red.), Czasopiśmiennictwo okresu Drugiej Rzeczypospolitej jako źródło do historii edukacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010.
20.
Markiewiczowa H., Działalność opiekuńczo-wychowawcza Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności 1814–1914, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, Warszawa 2002.
21.
Mazur E., Dobroczynność w Warszawie w XIX wieku, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1999.
22.
Michał M., Klasztory, a powołanie do życia zakonnego w świetle objawień Błogosławionej Marii Franciszki, „Mariawita. Pismo Staro-Katolickiego Kościoła Mariawitów” 1962, nr 3.
23.
Ochrona. Cz. I, „Wiadomości” 1908, nr 38.
24.
Ochrona. Cz. II, „Wiadomości” 1908, nr 39.
25.
Ochrona. Cz. III, „Wiadomości” 1908, nr 40.
26.
Podgórski R.A., Starokatolicki Kościół Mariawitów. Studium historyczno-socjologiczne, „Nomos” Kraków 1998.
27.
Rok 1909, „Kalendarz Maryawicki na rok zwyczajny 1910”, Łódź 1910.
28.
Rybak S., Mariawityzm. Studium historyczne, „Lege”, Warszawa 1992.
29.
Sosnowska J., Koncepcja opieki nad dzieckiem w działalności społecznej Kościoła rzymskokatolickiego w Łodzi w latach I wojny światowej, „Saeculum Christianum. Pismo Historyczne” Rok XXI, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2014.
30.
Sosnowska J., Łódzkie Żydowskie Towarzystwo Opieki nad Sierotami i jego działalność na rzecz dzieci i młodzieży w latach I wojny światowej, „Wychowanie w Rodzinie”, t. X (2/2014).
31.
Stefański K., Architektura sakralna Łodzi w okresie przemysłowego rozwoju miasta: 1821–1914, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1996.
32.
Stefański K., Atlas architektury dawnej Łodzi do 1939 r., Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 2003. Wychowanie, „Wiadomości” 1907, nr 14.
33.
Z gminy maryawickiej, „Gazeta Łódzka” 1915, nr 311.
34.
Z kuchen ludowych, „Gazeta Łódzka” 1915, nr 341.
35.
Z życia maryawickiego, „Wiadomości Maryawickie” 1910, nr 2.
36.
Z życia maryawickiego, „Wiadomości Maryawickie” 1912, nr 147.
37.
Z życia maryawickiego. Domy ludowe w Łodzi, „Wiadomości Maryawickie” 1909, nr 57.
38.
Z życia maryawickiego. Łódź. Otwarcie ochrony, „Wiadomości” 1907, nr 36.
39.
Z życia maryawickiego. Łódź. Poświęcenie fundamentów pod nową świątynię mariawicką, „Wiadomości” 1907, nr 37.
40.
Z życia maryawickiego. Łódź. Poświęcenie kościoła, „Wiadomości” 1907, nr 50.
41.
Z życia maryawickiego. Łódź. Przeniesienie nabożeństwa do nowego kościoła, „Wiadomości Maryawickie” 1909, nr 31.
42.
Z życia maryawickiego. Trzeci kościół w Łodzi, „Wiadomości” 1908, nr 87.
43.
Zapomogi Komitetu Obywatelskiego dla mariawitów, „Nowa Gazeta Łódzka” 1914, nr 202.