Dziecko w roli rodzica – pomylone role rodzinne. O parentyfikacji w doniesieniach światowych i polskich
 
Więcej
Ukryj
1
Instytut Nauk Pedagogicznych, Uniwersytet Opolski, ul. Oleska 48, 45-052 Opole, Polska
 
 
Data nadesłania: 01-09-2018
 
 
Data ostatniej rewizji: 28-11-2018
 
 
Data akceptacji: 28-11-2018
 
 
Data publikacji: 22-12-2018
 
 
Autor do korespondencji
Jolanta Żarczyńska-Hyla   

Instytut Nauk Pedagogicznych, Uniwersytet Opolski, ul. Oleska 48, 45-052 Opole, Polska
 
 
Jolanta Piechnik-Borusowska   

Instytut Nauk Pedagogicznych, Uniwersytet Opolski, ul. Oleska 48, 45-052 Opole, Polska
 
 
Wychowanie w Rodzinie 2018;17(1):289-303
 
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Cel: Celem artykułu, o charakterze przeglądowym, jest wyjaśnienie zjawiska parentyfikacji, jej uwarunkowań i konsekwencji z nią związanych. Parentyfikacja najczęściej określana jest jako odwrócona rola w rodzinie i dotyczy zamiany roli między rodzicem a dzieckiem. Dochodzi do niej wówczas, gdy rodzic, częściowo lub całkowicie, rezygnuje ze swoich zadań i obowiązków rodzicielskich. Abdykacja rodzica uruchamia proces parentyfikacji, w którym zwykle jedno, najczęściej najstarsze dziecko w rodzinie, czuje się oddelegowane do przejęcia roli rodzicielskiej, w różnych sferach życia rodzinnego. Świadoma pomoc i obowiązki mogą mieć charakter instrumentalny lub emocjonalny. Dziecko poddane procesowi parentyfikacji może ponosić różnego rodzaju koszty a jego rozwój może być zagrożony. Mimo że wyniki wielu badań światowych i nielicznych polskich wskazują na olbrzymią złożoność i niejednorodność tego zjawiska, to wiele z nich uwidacznia zarówno doraźne, jak i długofalowe konsekwencje wynikające z doświadczania odwrócenia ról w rodzinie. Metody: W artykule zostaną zaprezentowane dane pochodzące z różnych badań zarówno ilościowych, jak i jakościowych. Wyniki: Przedstawione będą również wnioski z badań własnych, które autorki artykułu prowadzą od kilku lat. Wynika z nich, że parentyfikacja jest procesem złożonym, zróżnicowanym wieloczynnikowo a niekorzystne przeobrażenia, jakim podlega polska rodzina w znaczący sposób potencjalnie generują to zjawisko. Wnioski: Mimo zwiększonego zainteresowania, w ostatnich latach omawianą problematyką, literatura naukowa, zwłaszcza rodzima, jest nadal bardzo skromna, co utrudnia zarówno upowszechnienie, jak i opracowanie konkretnych rozwiązań nastawionych na pomoc i wsparcie rodzinom, w których pojawiło się odwrócenie ról.
REFERENCJE (24)
1.
Bekir P., Mclellan T., Childress A.R., Gariti P., Role Reversals in Families of Substance Misusers: A Trans-generational Phenomenon, „International Journal of Addcttions 1993, nr 28(7).
 
2.
Błażek M., Parental attitudes and parentification of children in families with limited parental care competiencies, „Polish Journal of Applied Psychology” 2016, nr 14(3).
 
3.
Borchet J., Lewandowska-Walter A., Rostowska T., Parentification in late adolescence and selected features of the family system, „Health Psychology Report” 2016, nr 4(2).
 
4.
Boszormeny-Nagy I.K., Spark G.M., Invisible loyalties, [w:] Reciprocity intergenerational family therapy, Harper and Raw, Magerstown 1973.
 
5.
Byng-Hall J., The significance of children fulfilling parental roles: Implications for family therapy, „Journal of Family Therapy” 2008, nr 80.
 
6.
Dragan M., Hardt J., Chidhood adversities and risk for problematic alcohol use, „Addictive Behaviors 2016, nr 59.
 
7.
Early L., Cushway D., The parentified child, „Clinical Child Psychology and Psychiatry” 2002, nr 7(2).
 
8.
East P., Children’s Provision of Family Caregiving: Benefit or Burden? „Child Development Perpectives 2010, nr 4(1).
 
9.
Hooper L.M., Dochler K., Assesing family caregiving: a comparison of three retrospective parentification measures, „Journal of Martial and Family therapy” 2012, nr 38(4).
 
10.
Jurkovic G.J., Treatment of parental children and their families; Conceptual and technical issues, „American Journal of Family Therapy” 1991, nr 19.
 
11.
Jurkovic G.J., Thirkield G.A., Morrell R., Parentification of Adult Children of Divorce: A Multidimensional Analysis, „Journal of Youth and Adolescence” 2001, nr 30.
 
12.
Jurkovic G.J., Kuperminc G., Perilla J., Murphy A., Ibanes G., Casey S., Ecological and Ethical Perpectives on Filial Responsibility Implications for Primary Prevention with Immigrant Latino Adolescents, „Journal of Primary Prevention” 2004, nr 25.
 
13.
Kucewicz K., Opieka w krzywym zwierciadle, [w:] P. Żak (red.), Rodzina po ludzku, Wydawnictwo Charaktery, Kielce 2017.
 
14.
Macfie J., Mcelwain N.L., Houts R.M., Cox M.J., Integrational Transmission of role reversal between parent and Child :Dydiadic and Family Systems Internal Working Models, „Attachment and Human Development” 2005, nr 7.
 
15.
Macfie J., Brumariu L E., Lyons-Ruth K., Parent-child role-confusion: A critical review of an emerging concept, „Developmental Review” 2015, nr 36.
 
16.
Mayseless O., Bartholomew K., Henderson A., Trinke S., „I was more her Mom than She Was Mine.:” Role Reversal in a Community Sample, „Family Relations” 2004, nr 53.
 
17.
Pasternak A., Schier K., The role reversal in the families of Adult Children of Alcoholics, „Archives of Psychiatry and Psychotherapy” 2012, nr 3.
 
18.
Ping Chee L., Esther C.L., Goh L., Kuczyński L., Oversized Loads:Child Parentification in Low-Income families and Underling Parent –Child Dynamics, „The Journal of Contemporary Social Services” 2014, nr 95.
 
19.
Sang J., Cederbaum J.A., Hurlburt M.S., Parentification, Substance Use, and Sex among Adolescent Daughters from Ethic Minority Families: The Moderating Role of Monitoring, „Family Process” 2014, nr 53(2).
 
20.
Schier K., Dorosłe dzieci. Psychologiczna problematyka odwrócenia ról w rodzinie, Wydawnictwo „Scholar”, Warszawa 2014.
 
21.
Van Parys H., Bonnewyn A., Hooghe A., De Mol J., Rober P., Toward Understanding the Child Experience in the Process of Parentification: Young Adults. Reflections on growing up with a Depressed Parent, „Journal of Marital and Family Therapy” 2015, nr 41(4).
 
22.
Zukow-Goldring P., Sibling caregiving. Handbook of Parenting, Mahwah, 2nd edition, New York 2002.
 
23.
Żarczyńska-Hyla J., Zdaniuk B., Piechnik-Borusowska J., Karcz-Taranowicz E., Kromolicka B., Uwarunkowania parentyfikacji doświadczanej w dzieciństwie i okresie dorastania z perspektywy młodych dorosłych, „Rocznik Andragogiczny” 2016, nr 23.
 
24.
Żarczyńska-Hyla J., Zdaniuk B., Piechnik-Borusowska J., Kromolicka B., The role of socio-demographic factors and emocional consequences of experiencing reversed parental role adolescent children [w druku].
 
Deklaracja dostępności
 
eISSN:2300-5866
ISSN:2082-9019
Journals System - logo
Scroll to top