Karaimskie tradycje i aspiracje oświatowe w XIX/XX wieku (zarys problemu)
Więcej
Ukryj
1
Katedra Historii Wychowania, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet w Białymstoku, ul. Świerkowa 20 15-328 Białystok, Polska
Data nadesłania: 08-02-2018
Data ostatniej rewizji: 28-11-2018
Data akceptacji: 28-11-2018
Data publikacji: 22-12-2018
Autor do korespondencji
Urszula Wróblewska
Katedra Historii Wychowania, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet w Białymstoku,
ul. Świerkowa 20 15-328 Białystok, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2018;17(1):17-32
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Cel: Celem artykułu jest ukazanie specyfiki wychowania karaimskiego, form i metod
kształcenia religijnego oraz działań oświatowych, które były zdeterminowane przez
sytuację społeczno-polityczną ziem polskich i strukturę zawodową Karaimów.
Metody: Poprzez zastosowanie analizy źródeł, tj. dokumentów zdeponowanych
w archiwach litewskich, uzupełnionych o analizę prasy karaimskiej i wywiady z najstarszymi
Karaimami.
Wyniki: Rodziny karaimskie kultywowały tradycje swoich przodków, a umiłowanie
do nauki było przekazywane kolejnym pokoleniom. Źródłem kształtowania postaw
karaimskich była rodzina, pierwotne i najbliższe środowisko wychowawcze, które
wpajało dziecku wartości religijne i uczyło języka macierzystego. Pomimo znaczenia
środowiska rodzinnego to jednak wychowanie w znacznym stopniu zależało od sytuacji
finansowej i statusu społecznego rodziny. W gminach karaimskich w XIX/XX wieku
przy kienesach funkcjonowały tradycyjne szkółki religijne zwane midraszami. W przekazywaniu
wiedzy religijnej ważną rolę pełnili nauczyciele, którzy uczyli zasad i praktyk
religii oraz języka karaimskiego.
Wnioski: Ze względu na znaczenie autorytetów wychowawczych wychowanie
w społeczności karaimskiej w XIX wieku oparte było na modelu kultury postfiguratywnej,
w której wzorce kulturowe młodszemu pokoleniu przekazuje generacja starsza,
posiadająca doświadczenia i wiedzę.
REFERENCJE (25)
1.
Abkowicz M.R., Wspomnienie, „Awazymyz” 1999, nr 1(2).
2.
Bazylow L., Polacy w Petersburgu, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1984.
3.
Charczenko I., „On jednak będąc miłosierny” (Ze wspomnień starca sędziwego Z.M.), „Myśl Karaimska” 1925, z. 2.
4.
Curriculum Vitae S. Szapaszała, LCAP, sygn. f. 51, ap. 4, b. 117.
5.
Dubińska A., Garść danych o Karaimach z Łucka, „Awazymyz” 1999, nr 2(3).
6.
Eliaszewicz B.S., Początek drogi. Z autobiografii nauczyciela i działacza społecznego, „Awazymyz” 2011, nr 1(30).
7.
Eliaszewicz B.S., W służbie narodu, W 130 rocznicę urodzin Borysa Eliaszewicza, „Awazymyz” 2011, nr 2(31).
8.
Gonczarow N.K., Oświata i wychowanie w Rosji na początku drugiej połowy XIX w., [w:] Ł. Kurdybacha (red.), Historia wychowania, t. 2, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1967.
9.
I.-Ski. [Izaak Zajączkowski], Karaimskie kołysanki (Z cyklu „O karaimskiej poezji ludowej”), „Myśl Karaimska” 1925, z. 2.
10.
Jaroszyńska I., na podst. wystąpienia J. Samulaviciute podczas jubileuszu 11.09.2004 r., Szełumiel Łopatto – w 100-lecie urodzin, „Awazymyz” 2004, nr 2(9).
11.
Kobecka H., Z okazji setnej rocznicy urodzin Szymona i Eugenii Kobeckich, „Awazymyz” 2011, nr 4(33).
12.
Kobecki A., Michał Zajączkowski – mój Dziadek, „Awazymyz” 2007, nr 1(15).
13.
Kot S., Materiały do ćwiczeń z historii wychowania, cz. 1, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 1994.
14.
Mainguy-Szpakowski I., Rodzinne wspomnienia, „Awazymyz” 2009, nr 1(22).
15.
Pawelec M., Seraja Szapszał i jego wkład w polską orientalistykę, „Awazymyz” 2012, nr 1(34).
16.
Pilecki K., Cień z przeszłości, „Awazymyz” 2000, nr 1(4).
17.
Spustek I., Polacy w Pietrogrodzie 1914–1917, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1966.
18.
Sulimowicz A., „Awazymyz” 2006, nr 1(12), przekł. Karaucu, Ribbi Szałom Zapomniany nauczyciel, „Karaj Awazy” 1932, z. 1(3), cz. 1; 1932, z. 2(4), cz. 2.
19.
Sulimowicz A., Bryczką do Wodnik, „Awazymyz” 2012, nr 4(37).
20.
Sulimowicz A., na podst. Achad Haam Zecharja Jicchak Abrahamowicz, „Karaj Awazy” 1931, nr 2, Zachariasz Abrahamowicz (1878–1903), „Awazymyz” 1989, nr 1(1).
21.
Szpakowski R., Rodzinne wspomnienia, „Awazymyz” 2009, nr 1(22).
22.
Zajączkowska-Łopatto M.E., Droga Jerzego Łopatto, „Awazymyz” 2011, nr 4(33).
23.
Zajączkowski I., Karaimskie kołysanki (Z cyklu „O karaimskiej poezji ludowej”), „Myśl Karaimska” 1925, z. 2.
24.
Zajączkowski M., Po siedmioletniej tułaczce żołnierz wrócił do kraju. O poruczniku Romualdzie Kobeckim, „Awazymyz” 2005, nr 1(10).
25.
Zarachowicz Ż., Uruwu jaryk ełtiwciłernin, „Karaj Awazy” 1936, nr 9, przekł. z j. karaimskiego A. Sulimowicz, „Awazymyz” 1999, nr 2(3).