Łódzkie Żydowskie Towarzystwo Opieki nad Sierotami i jego działalność na rzecz dzieci i młodzieży w latach I wojny światowej
Więcej
Ukryj
1
Uniwersytet Łódzki
Wydział Nauk o Wychowaniu
Pomorska 46/48
91-408 Łódź
Data nadesłania: 01-07-2014
Data ostatniej rewizji: 30-12-2014
Data akceptacji: 30-12-2014
Data publikacji: 30-12-2014
Autor do korespondencji
Joanna Sosnowska
Uniwersytet Łódzki
Wydział Nauk o Wychowaniu
Pomorska 46/48
91-408 Łódź
Wychowanie w Rodzinie 2014;10(2):77-94
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Geneza Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa Opieki nad Sierotami (ŁŻTOS) sięga okresu sprzed I wojny światowej i wiąże się z inicjatywą społeczności pochodzenia żydowskiego, która w lipcu 1907 roku podjęła starania o zarejestrowanie organizacji dobroczynnej, ukierunkowanej na pomoc dzieciom i młodzieży. Opracowano statut, w świetle którego Towarzystwo miało troszczyć się o byt materialny, moralny i intelektualny sierot wyznania mojżeszowego. Dzieje Towarzystwa powiązane są również z historią żydowskiej rodziny Henryka i Zofii Hirszbergów. Byli oni bowiem fundatorami budynku, który tuż przed wybuchem I wojny stał się siedzibą ŁŻTOS i miał służyć sierotom pozostającym pod opieką organizacji. Dom Sierot, bo taką nazwę zyskała placówka dla dzieci i młodzieży, mieścił się w Łodzi przy ul. Północnej 38. Misja i zadania ŁŻTOS w latach 1914–1918 nie tylko nie uległy zmianie, ale w obliczu narastającej z dnia na dzień liczby sierot, półsierot, porzuconych i bezdomnych, nabrały nowego znaczenia. Organizacja zintensyfikowała swoją działalność przyjmując pod dach Domu Sierot dzieci i młodzież w wieku od 3. do 18. roku życia. Oprócz codziennej troski o ich byt materialny, w dalszym ciągu celem podejmowanych działań
uczyniono kwestie opieki, wychowania i edukacji podopiecznych, nawet w trudnych realiach wojny. Warunki życia podopiecznych Domu Sierot określał regulamin przyjęty uchwałą Zarządu ŁŻTOS 30 stycznia 1916 r. Przez cały okres I wojny pod dachem Domu Sierot mieszkało około 170 dzieci i młodzieży.
REFERENCJE (24)
1.
Archiwum Państwowe w Łodzi Zespół: Główny Komitet Obywatelski w Łodzi: – sygn. 93: Korespondencja „Różnych” do Komitetu Tanich i Bezpłatnych Kuchen (12 II – 30 VIII 1915); – sygn. 94: Korespondencja „Różnych” do Komitetu Tanich i Bezpłatnych Kuchen (29 III – 30 VI 1915). Zespół: Akta miasta Łodzi, Wydział Opieki Społecznej: – sygn. 18206: Wohltätigkeit – organisationen 1915–1918; – sygn. 18239: Subsydia instytucji dobroczynnych 1917–1928; – sygn. 18440: Żydowska Ochrona Ludowa 1919–1929; – sygn. 18452: Łódzkie Żydowskie Towarzystwo Opieki nad Sierotami 1918–1919; – sygn. 18519: Sprawozdanie z działalności Łódzkiej Miejscowej Rady Opiekuńczej za rok 1917.
2.
Badziak K., Walicki J., Żydowskie organizacje społeczne w Łodzi (do 1939 r.), Wydawnictwo Ibidem, Łódź 2002.
3.
Bortnowski W., Ziemia łódzka w ogniu, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1969.
4.
„Czas”. Kalendarz na rok 1914, [b.w.], Łódź 1913.
5.
Fijałek J., Indulski J., Opieka zdrowotna w Łodzi do roku 1945. Studium organizacyjno--historyczne, Z. G. W. N., Łódź 1990.
6.
Jagiełło M., Operacja łódzka – wielka bitwa manewrowa I wojny światowej, [w:] J.A. Daszyńska (red.), Operacja Łódzka. Zapomniany fakt I wojny światowej, KSIĘŻY MŁYN Dom Wydawniczy, Łódź 2011.
7.
Janczak J. K., Ludność, [w:] R. Rosin (red.), Łódź. Dzieje miasta, t. I: Do 1918 r., Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Łódź – Warszawa 1980.
8.
Jaskulski M., Władze administracyjne Łodzi do 1939 roku, Muzeum Historii Miasta Łodzi, Łódź 2001.
9.
Kowalczyński K.R., Łódź 1914. Kronika oblężonego miasta, KSIĘŻY MŁYN Dom Wydawniczy, Łódź 2010.
10.
Kronika. Z Łódzkiej Rady Opiekuńczej, „Nowy Kurjer Łódzki” 1916, nr 74.
11.
Łódzka Okręgowa Rada Opiekuńcza, „Nowy Kurjer Łódzki” 1916, nr 58.
12.
Łódzkie Żyd. Tow. Opieki nad Sierotami, „Nowy Kurjer Łódzki” 1916, nr 53.
13.
Otwarcie wystawy „Dziecko”, „Gazeta Łódzka” 1917, nr 244.
14.
Puś W., Ludność żydowska w Łodzi w latach 1793–1914. Liczebność i struktura społeczno-zawodowa, [w:] P. Samuś (red.), Polacy – Niemcy – Żydzi w Łodzi w XIX–XX w. Sąsiedzi dalecy i bliscy, Wydawnictwo Ibidem, Łódź 1997.
15.
Puś W., Żydzi w Łodzi w latach zaborów 1793–1914, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2003.
16.
Puś W., Badziak K., Gospodarka Łodzi w okresie kapitalistycznym (do 1918 r.), [w:] R. Rosin (red.), Łódź. Dzieje miasta, t. I: Do 1918 r., Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Łódź – Warszawa 1980.
17.
Regulamin wewnętrzny Łódzkiego Żydowskiego Tow. Opieki nad Sierotami [b.m.w.], 1916.
18.
Rzepkowski A., Ludność Łodzi w okresie I wojny światowej, [w:] J.A. Daszyńska (red.), Łódź w drodze do niepodległości, KSIĘŻY MŁYN Dom Wydawniczy, Łódź 2013.
19.
Sprawozdanie Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa Opieki nad Sierotami za rok 1917, Łódź [b.r.w.].
20.
Sprawozdanie Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa Opieki nad Sierotami za rok 1918, Łódź [b.r.w.].
21.
Szymański M.J., Wojenny chleb (nie)powszedni. Łódź w niemieckim systemie zaopatrzenia w produkty i surowce zbożowe na terenie okupowanego Królestwa Polskiego podczas I wojny, [w:] J.A. Daszyńska (red.), Operacja Łódzka. Zapomniany fakt I.
22.
wojny światowej, KSIĘŻY MŁYN Dom Wydawniczy, Łódź 2011.
23.
Tow. Opieki nad sierotami, „Rozwój” 1908, nr 260.
24.
Z Żyd. Domu Sierot, „Nowy Kurjer Łódzki” 1916, nr 83.