Odpowiedzialność ojcowska za wychowanie potomstwa w świetle piśmiennictwa moralizatorsko-dydaktycznego okresu pełnego średniowiecza
Więcej
Ukryj
1
Zakład Filozofii Edukacji, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, ul. Chodkiewicza 30, 85-064 Bydgoszcz
Data nadesłania: 02-10-2014
Data ostatniej rewizji: 14-10-2015
Data akceptacji: 14-10-2015
Data publikacji: 30-12-2015
Autor do korespondencji
Witold Brzeziński
Zakład Filozofii Edukacji, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, ul. Chodkiewicza 30, 85-064 Bydgoszcz
Wychowanie w Rodzinie 2015;12(2):297-308
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Artykuł poświęcony jest problemowi źródeł ojcowskiej odpowiedzialności za wychowanie potomstwa, przedstawianemu w trzech wybranych, trzynastowiecznych traktatach o wychowaniu. Są nimi De regimine filiorum nobilium Wincentego z Beauvais, De erudicione principum Wilhelma Peralda i De regimine principum Idziego Rzymianina. Zarówno Wincenty z Beauvais, jak i Wilhelm Perald, uzasadniając konieczność wywiązania się przez ojców z obowiązku wychowania potomstwa, sięgają do nakazów Starego i Nowego Testamentu, jak i zaleceń formułowanych przez Ojców Kościoła. Czyniąc to, z jednej strony odwołują się do ich autorytetu, który sprawi, że ojcowie im się podporządkują. Z drugiej zaś, poprzez dobór odpowiednich wypowiedzi i ich komentarz, i interpretację, starają się przede wszystkim jednak przekonać ojców o konieczności wywiązania się z ciążących na nich powinności rodzicielskich, wskazując na wynikające z ich realizacji bądź zaniechania następstwa. Z kolei dla Idziego kluczową rolę w sprawieniu, że ojcowie wypełniają swe powinności wobec potomstwa odgrywa miłość, która, jego zdaniem, tkwi w naturze relacji między rodzicem a dzieckiem. Jest ona niejako tożsama z pragnieniem człowieka do zachowania swego gatunku i tak jak ona instynktowna. Odwołuje się on także do porządku społecznego, wskazując, że świadczenie dóbr, w tym wychowania, przez ojca na rzecz syna odzwierciedla sytuację właściwą dla relacji między osobą usytuowaną wyżej i osobą usytuowaną niżej w hierarchii społecznej. Czyni to jednak nie by przekonać ojca do wypełnienia swej powinności, lecz aby wskazać dobra, w których świadczeniu powinna znaleźć swój wyraz miłość, jaka ich łączy.
REFERENCJE (18)
1.
Aegidius Columna Romanus, De regimine principum libri III, Batholomeo Zanetti, Roma 1607.
2.
Anton H.H., Fürstenspiegel. Lateinisches Mittelalter, “Lexikon des Mittelalters”, t. 4, München – Zurich 1989.
3.
Briggs Ch.F., Giles of Rome’s “De Regimine Principum”. Reading and Writing Politics at Court and University, c. 1275–1525, Cambridge University Press, Cambridge 1999.
4.
Brzeziński W., Obraz postaw i powinności dzieci wobec rodziców w pełnym średniowieczu (w świetle „De regimine filiorum nobilium” Wincentego z Beauvais i „De regimine principum” Idziego Rzymianina), „Wychowanie w Rodzinie”, B. Jędrychowska, E. Jurczyk-Romanowska (red.), t. VII: Od starożytnej myśli filozoficznej do współczesnych rozwiązań legislacyjnych, Jelenia Góra – Wrocław 2013, nr 1.
5.
Brzeziński W., Relacje między rodzicami a dziećmi w piśmiennictwie dydaktyczno-moralizatorskim późnego średniowiecza (na przykładzie „De prole et regimine filiorum” Konrada Bitschina), [w:] I. Błaszczyk i N. Smetanski Iwanowicz (red.), Odpowiedzialność za wychowanie. Kontekst edukacyjno-historyczny, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2010.
6.
Brzeziński W., Role rodzicielskie w świetle dzieł encyklopedycznych okresu pełnego średniowiecza – na przykładzie „De rerum proprietatibus” Bartłomieja Anglika, [w:] A.W. Janke (red.), Wychowanie rodzinne w teorii i praktyce. Rozwój pedagogicznej orientacji familiologicznej, Wydawnictwo Edukacyjne „AKAPIT”, Toruń 2008.
7.
Dorninger M., Aspekte der Mutter und Tochter-Beziehung in der mittelhochdeutschen Epik: Beobachtungen zu den Trojanerromanen Konrads von Wuerzburg und Herborts von Fritzlar und dem ‘Willehalms’ Wolframs von Eschenbach, [w:] I. Davis, M. Müller, S. Rees Jones (red.), Love, Marriage, and Family Ties in the Later Middle Ages, Brepols Publishers, Turnhout 2003.
8.
Fijałkowski A., Puer eruditus. Idee edukacyjne Wincentego z Beauvais (ok. 1194–1264), Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2001.
9.
Itnyre C.J., The Emotional Universe of Medieval Icelandic Fathers and Sons, [w:] C.J. Itnyre (red.), Medieval Family Roles. A Book of Essays, Routledge, New York/ London 1996.
10.
McCarthy J.M., Humanistic Emphases in the Educational Thought of Vincent of Beauvais, E.J. Brill, Leiden – Koln 1976.
11.
Olszewski M., hasło: Idzi Rzymianin, [w:] Powszechna encyklopedia filozofii, t. IV, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2003.
12.
Opitz C., Mutterschaft und Vaterschaft im 14. und 15. Jahrhundert, [w:] K. Hausen i H. Wunder (red.), Frauengeschichte – Geschlechtergeschichte, Campus Verlag, Frankfurt/New York 1992.
13.
Peraldus Guillelmus, De eruditione principum, Fiaccadori, Parma 1864.
14.
Reid Ch.J,. Power over the Body, Equality in the Family. Rights and Domestic Relations in Medieval Canon Law, Wm. B. Eerdmans Publishing Co, Grand Rapids 2004.
15.
Steiner A., Guillame Perrault and Vincent of Beaivais, „Speculum” 1933, nr 8.
16.
Steiner A., New Light on Guillaume Perrault, „Speculum” 1942, nr 17.
17.
Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, t. 13: Prawo (1-2.90-105), Katolicki Ośrodek Wydawniczy Veritas, Londyn 1967, z. 100, ar. 5.
18.
Vincent of Beauvais, De erudione filiorum nobilium, Wyd. A. Steiner, Cambridge, Mass. 1938.