Style wychowania zawodowych rodziców zastępczych
 
 
Więcej
Ukryj
1
Institute of Pedagogy, Faculty of Social Sciences, University of Silesia in Katowice [Instytut Pedagogiki, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Śląski w Katowicach], Grazynskiego 53, 40-126 Katowice, Poland
 
 
Data nadesłania: 01-07-2020
 
 
Data ostatniej rewizji: 31-12-2020
 
 
Data akceptacji: 31-12-2020
 
 
Data publikacji: 31-12-2020
 
 
Autor do korespondencji
Jan Basiaga   

Instytut Pedagogiki, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Grażyńskiego 53, 40-126 Katowice, Polska
 
 
Wychowanie w Rodzinie 2020;23(2):99-119
 
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Badacze podejmujący problematykę rodzicielstwa zastępczego są zgodni w definiowaniu czynników wpływających na jakość realizacji zadań rodzica zastępczego. W tym kontekście istotne znaczenie przypisuje się stylom wychowania stosowanym przez rodziców zastępczych (Berrick, Skivenes, 2012; Buehler, Rhodes, Orme, Cuddeback, 2006; Orme i in., 2004). W większości przypadków dzieci przyjęte pod opiekę są po trudnych przeżyciach, które wynikały z różnych form zaniedbywania lub znęcania. Doświadczenia te często prowadzą u dzieci do problemów emocjonalnych, rozwojowych oraz związanych z zachowaniem i wymagają od rodziców zastępczych przede wszystkim umiejętności stworzenia stabilnego, bezpiecznego i przewidywalnego środowiska wychowawczego oraz dostosowania stylu wychowania do potrzeb podopiecznych (Crum, 2010; Moore, McDonald, Cronbaugh-Auld, 2016). Cel. Celem badań było określenie stylów wychowania stosowanych przez zawodowych rodziców zastępczych, przy użyciu Kwestionariusza do Badania Stylu Wychowania w Rodzinie autorstwa Marii Ryś (2001). Badaniem objęto 76 zawodowych rodzin zastępczych realizujących zadania pogotowia rodzinnego na terenie województw śląskiego i małopolskiego. Wyniki. Wyniki badań wskazują, że zawodowi rodzice zastępczy stosują głównie demokratyczny styl wychowania i wykazują przy tym dużą zgodność między małżonkami w przejawianiu poszczególnych stylów. Istotne statystycznie różnice występują w odniesieniu do wieku oraz wykształcenia rodziców zastępczych. Styl demokratyczny najczęściej stosują rodzice mający wykształcenie średnie oraz będący w wieku wczesnej dorosłości. Autokratyczny styl w największym stopniu natężenia przejawiają rodzice w wieku późnej dorosłości oraz mający wykształcenie zasadnicze. Styl liberalny kochający w największym stopniu charakterystyczny jest dla rodziców w wieku średniej dorosłości oraz mających wykształcenie średnie. W najmniejszym stopniu natężenia badani rodzice przejawiają stosowanie stylu liberalnego niekochającego.
 
REFERENCJE (68)
1.
Aarons, G.A., James, S., Monn, A.R., Raghavan, R., Wells, R.S., Leslie, L.K. (2010). Behavior problems and placement change in a national child welfare sample: A prospective study. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 49(1), 70-80. DOI: 10.1097/00004583-201001000-00011.
 
2.
Azizi, K., Besharat, M.A. (2011). The relationship between parental perfectionism and parenting styles. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 15, 1484-1487. DOI: 10.1016/j.sbspro.2011.03.315.
 
3.
Badora, S., Basiaga, J. (2011). Środowisko rodzinne dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych. W: Z. Palak, M. Piątek, A. Róg, B. Zięba-Kołodziej (red.), Jakość życia młodzieży ze środowisk zagrożonych patologią społeczną (ss. 119-141). Tarnobrzeg: PWSZ w Tarnobrzegu.
 
4.
Barber, J.G., Delfabbro, P.H. (2003). The first four months in a new foster placement: psychosocial adjustment, parental contact and placement disruption. Journal of Sociology and Social Welfare, 30(2), 69-85. DOI: 10.15453/0191-5096.2895.
 
5.
Barber, J.G., Delfabbro, P.H. (2005). Children’s adjustment to long-term foster care. Children and Youth Services Review, 27(3), 329-340. DOI: 10.1016/j.childyouth.2004.10.010.
 
6.
Basiaga, J. (2014). Zawodowa miłość: O opiece nad dziećmi w pogotowiach rodzinnych. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
 
7.
Baumrind, D. (1966). Effects of authoritative parental control on child behavior. Child Development, 37(4), 887-907. DOI: 10.2307/1126611.
 
8.
Baumrind, D. (1971). Current patterns of parental authority. Developmental Psychology, 4(1, Pt.2), 1-103. DOI: 10.1037/h0030372.
 
9.
Baumrind, D. (1991). The influence of parenting style on adolescent competence and substance use. Journal of Early Adolescence, 11, 56-95. DOI: 10.1177/0272431691111004.
 
10.
Berrick, J.D., Skivenes, M. (2012). Dimensions of high quality foster care: parenting plus. Children and Youth Services Review, 34(9), 1956-1965. DOI: 10.1016/j.childyouth.2012.05.026.
 
11.
Buehler, C., Rhodes, K.W., Orme, J.G., Cuddeback, G. (2006). The potential for successful family foster care: conceptualizing competency domains for foster parents. Child Welfare, 85(3), 523-558.
 
12.
Cheung, C., Goodman, D., Leckie, G., Jenkins, J.M. (2011). Understanding contextual effects on externalizing behaviors in children in out-of-home care: influence of workers and foster families. Children and Youth Services Review, 33(10), 2050-2060. DOI: 10.1016/J.CHILDYOUTH.2011.05.036.
 
13.
Claes, M., Debrosse, R., Miranda, D., Perchec, C. (2010). A measuring instrument of parental practices in adolescence: a validation with adolescents from Quebec and France. European Review of Applied Psychology, 60(1), 65-78. DOI: 10.1016/j.erap.2009.11.001.
 
14.
Coplan, R.J., Hastings, P.D., Lagace-Seguin, D.G., Moulton, C.E. (2002). Authoritative and authoritarian mother’s parenting goals, attributions, and emotions across different childrearing contexts. Parenting. Science and Practice, 2(1), 1-26. DOI: 10.1207/S15327922PAR0201_1.
 
15.
Crum, W. (2010). Foster parent parenting characteristics that lead to increased placement stability or disruption. Children and Youth Services Review, 32(2), 185-190. DOI: 10.1016/j.childyouth.2009.08.022.
 
16.
Day, A.G., Willis, T., Vanderwill, L., Resko, S., Patterson, D., Henneman, K., Cohick, S. (2018). Key factors and characteristics of successful resource parents who care for older youth: a systematic review of research. Children and Youth Services Review, 84, 152-158. DOI: 10.1016/j.childyouth.2017.11.026.
 
17.
Dubis, M. (2016). Style wychowania w rodzinie a preferowane przez młodzież cele życiowe i wartości. Wychowanie w Rodzinie, 13(1), 193-214. DOI: 10.23734/wwr20161.193.214.
 
18.
Fernandez, E. (2009). Children’s wellbeing in care: Evidence from a longitudinal study of outcomes. Children and Youth Services Review, 31(10), 1092-1100. DOI: 10.1016/j.childyouth.2009.07.010.
 
19.
Fisher, P.A., Gunnar, M.R., Chamberlain, P., Reid, J.B. (2000). Preventive intervention for maltreated preschool children: Impact on children’s behavior, neuroendocrine activity, and foster parent functioning. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 39(11), 1356-1364. DOI: 10.1097/00004583-200011000-00009.
 
20.
Furnham, A., Cheng, H. (2000). Perceived parental behavior: self-esteem and happiness. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 35(10), 463-470. DOI: 10.1007/s001270050265.
 
21.
Goemans, A., van Geel, M., Vedder, P. (2015). Over three decades of longitudinal research on the development of foster children: a meta-analysis. Child Abuse and Neglect, 42, 121-134. DOI: 10.1016/j.chiabu.2015.02.003.
 
22.
Hart, C.M., Bush-Evans, R.D., Hepper, E.G., Hickman, H.M. (2017). The children of narcissus: insights into narcissists’ parenting styles. Personality and Individual Differences, 117, 249-254. DOI: 10.1016/J.PAID.2017.06.019.
 
23.
Harwas-Napierała, B. (red.) (2003). Rodzina a rozwój człowieka dorosłego. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
 
24.
Harwas-Napierała, B., Trempała, J. (2019). Psychologia rozwoju człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
25.
Hastings, P.D., Zahn-Waxler, C., Robinson, J., Usher, B., Bridges, D. (2000). The development of concern for others in children with behavior problems. Developmental Psychology, 36(5), 531-546. DOI: 10.1037/0012-1649.36.5.531 .
 
26.
Herba, C.M., Ferdinand, R.F., Stijnen, T., Veenstra, R., Oldehinkel, A.J., Ormel, J., Verhulst, F.C. (2008). Victimisation and suicide ideation in the TRAILS study: specific vulnerabilities of victims. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 49(8), 867-876. DOI: 10.1111/j.1469-7610.2008.01900.x.
 
27.
Keil, V., Price, J.M. (2006). Externalizing behavior disorders in child welfare settings: definitions, prevalence, and implications for assessment and treatment. Children and Youth Services Review, 28(7), 761-779. DOI: 10.1016/j.childyouth.2005.08.006.
 
28.
Lamborn, S.D., Mounts, N.S., Steinberg, L., Dornbusch, S.M. (1991). Patterns of competence and adjustment among adolescents from authoritative, authoritarian, indulgent, and neglectful families. Child Development, 62(5), 1049-1065. DOI: 10.1111/j.1467-8624.1991.tb01588.x.
 
29.
Lawrence, C.R., Carlson, E.A., Egeland, B. (2006). The impact of foster care on development. Development and Psychopathology, 18(1), 57-76. DOI: 10.1017/S0954579406060044.
 
30.
Lewin, K., Lippitt, R., White, R.K. (1939). Patterns of aggressive behavior in experimentally created “social climates”. The Journal of Social Psychology, 10, 271-299. DOI: 10.1080/00224545.1939.9713366.
 
31.
Linares, L.O., Montalto, D., Rosbruch, N., Li, M. (2006). Discipline practices among biological and foster parents. Child Maltreatment, 11(2), 157-167. DOI: 10.1177/1077559505285747.
 
32.
Lipscombe, J., Farmer, E., Moyers, S. (2003). Parenting fostered adolescents: skills and strategies. Child and Family Social Work, 8(4), 243-255. DOI: 10.1046/j.1365-2206.2003.00294.x.
 
33.
Łobocki, M. (2002). Teoria wychowania w zarysie. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
 
34.
Maccoby, E.E., Martin, J.A. (1983). Socialization in the context of the family: parent-child interaction. W: P. H. Mussen, E. M. Hetherington (red.), Handbook of child psychology: Socialization, personality and social development (t. 4, ss. 1-101). New York: John Wiley.
 
35.
Martínez, I., García, J.F. (2008). Internalization of values and self-esteem among Brazilian teenagers from authoritative, indulgent, authoritarian, and neglectful homes. Adolescence, 43(169), 13-29.
 
36.
Martínez-Loredo, V., Fernández-Artamendi, S., Weidberg, S., Pericot-Valverde, I., López-Núñez, C., Fernández-Hermida, J.R., Secades, R. (2016). Parenting styles and alcohol use among adolescents: a longitudinal study. European Journal of Investigation in Health, Psychology and Education, 6(1), 27-36. DOI: 10.3390/ejihpe6010003.
 
37.
Matejevic, M., Todorovic, J., Jovanovic, D. (2014). Patterns of family functioning and dimensions of parenting style. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 141, 431-437. DOI: 10.1016/j.sbspro.2014.05.075.
 
38.
McCarthy, G., Janeway, J., Geddes, A. (2003). The impact of emotional and behavioural problems on the lives of children growing up in the care system. Adoption & Fostering, 27(3), 14-19. DOI: 10.1177/030857590302700305.
 
39.
Mika, S. (1987). Psychologia społeczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
 
40.
Milevsky, A., Schlechter, M., Netter, S., Keehn, D. (2007). Maternal and paternal parenting styles in adolescents: associations with self-esteem, depression and life satisfaction. Journal of Child and Family Studies, 16(1), 39-47. DOI: 10.1007/s10826-006-9066-5.
 
41.
Moore, T.D., McDonald, T.P., Cronbaugh-Auld, K. (2016). Assessing risk of placement instability to aid foster care placement decision making. Journal of Public Child Welfare, 10(2), 117-131. DOI: 10.1080/15548732.2016.1140697.
 
42.
Obuchowska, I. (2009). Rodzice i style wychowania, cz. 2. Remedium, 9, 6-7.
 
43.
Okoń, W. (2007). Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
 
44.
Oosterman, M., Schuengel, C., Slot, N.W., Bullens, R., Doreleijers, T. (2007). Disruptions in foster care: a review and meta-analysis. Children and Youth Services Review, 29(1), 53-76. DOI: 10.1016/j.childyouth.2006.07.003.
 
45.
Opozda, D. (2016). Stałość i zmienność stylu wychowania w rodzinie w teorii i praktyce edukacyjnej. Wychowanie w Rodzinie, 13(1), 178-191. DOI: 10.23734wwr20161.179.191.
 
46.
Orme, J.G., Buehler, C. (2001). Foster family characteristics and behavioral and emotional problems of foster children: A narrative review. Family Relations: An Interdisciplinary Journal of Applied Family Studies, 50(1), 3-15. DOI: 10.1111/j.1741-3729.2001.00003.x.
 
47.
Orme, J.G., Buehler, C., McSurdy, M., Rhodes, K.W., Cox, M.E., Patterson, D.A. (2004). Parental and familial characteristics of family foster care applicants. Children and Youth Services Review, 26(3), 307-329. DOI: 10.1016/j.childyouth.2004.01.003.
 
48.
Orme, J.G., Cuddeback, G.S., Buehler, C., Cox, M.E., Le Prohn, N.S. (2007). Measuring foster parent potential: casey foster parent inventory-applicant version. Research on Social Work Practice, 17(1), 77-92. DOI: 10.1177/1049731506295084.
 
49.
Ostafińska-Molik, B., Wysocka, E. (2014). Style wychowania w rodzinie w percepcji młodzieży gimnazjalnej i ich znaczenie rozwojowe: Próba teoretycznej i empirycznej egzemplifikacji. Przegląd Pedagogiczny, 2, 213-234.
 
50.
Proctor, L.J., Skriner, L.C., Roesch, S., Litrownik, A.J. (2010). Trajectories of behavioral adjustment following early placement in foster care: predicting stability and change over 8 years. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 49(5), 464-473. DOI: 10.1097/00004583-201005000-00007.
 
51.
Przetacznik-Gierowska, M., Włodarski, Z. (2002). Psychologia wychowawcza: T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
52.
Radziwiłłowicz, W. (2020). Zaburzenia emocjonalne (internalizacyjne). W: I. Grzegorzewska, L. Cierpiałkowska, A. R. Borkowska (red.), Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży (ss. 409-450). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
53.
Ritchie, C., Buchanan, A. (2011). Self report of negative parenting styles, psychological functioning and risk of negative parenting by one parent being replicated by the other in a sample of adolescents aged 13-15. Child Abuse Review, 20(6), 421-438. DOI: 10.1002/car.1103.
 
54.
Rosenthal, J.A., Curiel, H.F. (2006). Modeling behavioral problems of children in the child welfare system: caregiver, youth, and teacher perceptions. Children and Youth Services Review, 28(11), 1391-1408. DOI: 10.1016/j.childyouth.2006.02.007.
 
55.
Ryś, M. (2001). Systemy rodzinne: Metody badań struktury rodziny pochodzenia i rodziny własnej. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.
 
56.
Sawyer, M.G., Carbone, J.A., Searle, A.K., Robinson, P. (2007). The mental health and wellbeing of children and adolescents in home-based foster care. Medical Journal of Australia, 186(4), 181-184. DOI: 10.5694/j.1326-5377.2007.tb00857.x.
 
57.
Schofield, G., Beek, M. (2009). Growing up in foster care: Providing a secure base through adolescence. Child and Family Social Work, 14(3), 255-266. DOI: 10.1111/j.1365-2206.2008.00592.x.
 
58.
Sinclair, I., Wilson, K. (2003). Matches and mismatches: The contribution of carers and children to the success of foster placements. British Journal of Social Work, 33(7), 871-884. DOI: 10.1093/bjsw/33.7.871.
 
59.
Vanderfaeillie, J., Van Holen, F., Trogh, L., Andries, C. (2012). The impact of foster children’s behavioural problems on Flemish foster mothers’ parenting behavior. Child and Family Social Work, 17(1), 34-42. DOI: 10.1111/j.1365-2206.2011.00770.x.
 
60.
Vanderfaeillie, J., Van Holen, F., Vanschoonlandt, F., Robberechts, M., Stroobants, T. (2013). Children placed in long-term family foster care: a longitudinal study into the development of problem behaviour and associated factors. Children and Youth Services Review, 35(4), 587-593. DOI: 10.1016/j.childyouth.2012.12.012.
 
61.
Vanschoonlandt, F., Vanderfaeillie, J., Van Holen, F., De Maeyer, S. (2012). Development of an intervention for foster parents of young foster children with externalizing behavior: theoretical basis and program description. Clinical Child and Family Psychology Review, 15(4), 330-344. DOI: 10.1007/s10567-012-0123-x.
 
62.
Whenan, R., Oxlad, M., Lushington, K. (2009). Factors associated with foster care wellbeing, satisfaction and intention to continue providing out-of-home care. Children and Youth Services Review, 31(7), 752-760. DOI: 10.1016/j.childyouth.2009.02.001.
 
63.
Wilson, K. (2006). Can foster carers help children resolve their emotional and behavioural difficulties?. Clinical Child Psychology and Psychiatry, 11, 495-511. DOI: 10.1177/1359104506067873.
 
64.
Wolfradt, U., Hempel, S., Miles, J.N.V. (2003). Perceived parenting styles, depersonalization: anxiety and coping behavior in adolescents. Personality and Individual Differences, 34, 521-532. DOI: 10.1016/S0191-8869(02)00092-2.
 
65.
Wysocka, E., Ostafińska-Molik, B. (2014). Zaburzenia internalizacyjne i eksternalizacyjne a typ rodziny pochodzenia: analiza teoretyczna i wyniki badań. Resocjalizacja Polska, 8, 131-155.
 
66.
Yavuz-Muren, H., Selcuk, B. (2018). Predictors of obesity and overweight in preschoolers: The role of parenting styles and feeding practices. Appetite, 120, 491-499. DOI: 10.1016/j.appet.2017.10.001.
 
67.
Zaborowski, Z. (1980). Rodzina jako grupa społeczno-wychowawcza. Warszawa: Instytut Wydawniczy Nasza Księgarnia.
 
68.
Zadeh, Y.A., Jenkins, J., Pepler, D. (2010). A transactional analysis of maternal negativity and child externalizing behavior. International Journal of Behavioral Development, 34(3), 218-228. DOI: 10.1177/0165025409350953.
 
eISSN:2300-5866
ISSN:2082-9019
Journals System - logo
Scroll to top