Prawne aspekty ograniczonej decyzyjności rodzica zastępczego wobec dziecka
Więcej
Ukryj
1
Department of Private Law, Faculty of Law and Administration, Institute of Legal Sciences, University of Opole [Katedra Prawa Prywatnego, Wydział Prawa i Administracji, Instytut Nauk Prawnych, Uniwersytet Opolski], Katowicka 87a, 45-060 Opole, Poland
Data nadesłania: 01-07-2020
Data ostatniej rewizji: 31-12-2020
Data akceptacji: 31-12-2020
Data publikacji: 31-12-2020
Autor do korespondencji
Aleksandra Wilk
Katedra Prawa Prywatnego, Wydział Prawa i Administracji, Instytut Nauk Prawnych, Uniwersytet Opolski, Katowicka 87a 45-060 Opole, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2020;23(2):121-139
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Ograniczenie władzy rodzicielskiej poprzez umieszczenie dziecka w rodzinie
zastępczej wywołuje m.in. skutki w zakresie rozdzielenia praw i obowiązków między
rodzicami zastępczymi a rodzicami biologicznymi. Rodzice biologiczni zachowują
bowiem niektóre uprawnienia rodzicielskie. Brak wystarczająco jednolitych i precyzyjnych
regulacji prawnych określających zakres praw i obowiązków obu rodzin może powodować
realne trudności w prawidłowym wypełnianiu ról rodzicielskich, gdy pomiędzy
rodzinami nie ma porozumienia.
Cel. Przedmiotem rozważań w niniejszym opracowaniu jest problematyka zasadności
ograniczenia w prawie zakresu decyzyjności rodziców zastępczych w sprawach dziecka
umieszczonego w rodzinie zastępczej. Celem rozważań jest wskazanie na niejednolitość
przepisów prawnych w tym obszarze, a także próba odpowiedzi na pytanie, czy ograniczenia
zakresu decyzyjności rodzica zastępczego wynikające z przepisów pozwalają na
skuteczną ochronę dobra dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej. Istotne przy tym
bowiem jest to, że dziecko umieszcza się w rodzinie zastępczej m.in. z tego powodu, że
rodzice biologiczni stworzyli sytuację zagrożenia dla jego dobra. Uzasadnione wydaje się
zatem założenie, że przy zachowaniu tymczasowości pieczy zastępczej rodzice zastępczy powinni dysponować szerszym zakresem uprawnień decyzyjnych wobec podopiecznego
niż obecnie przewidują to przepisy prawa. Problem ten jest wielowątkowy, a wobec niedostatecznego
uregulowania tej kwestii może zaistnieć trudność w realizacji uprawnień
wspólnie przez rodziców biologicznych i zastępczych, zwłaszcza jeżeli brak jest między
nimi porozumienia i chęci współpracy.
Materiały i metody. W przyjętej metodologii pracy zastosowano teoretyczno-prawne
i dogmatyczno-prawne metody badawcze, opierające się na analizie materiału merytorycznego
oraz poglądach przedstawicieli doktryny prawa. Podstawą rozważań była również
analiza piśmiennictwa oraz orzecznictwa. Problemowo przeanalizowano zagadnienie
prawne będące przedmiotem opracowania.
Wnioski. W polskim systemie prawnym podział kompetencji między rodziców zastępczych
a biologicznych nie gwarantuje prawnej ochrony dobra dziecka. Zauważalny chaos
w przepisach nie sprzyja też popularyzacji idei rodzicielstwa zastępczego, które jest
obecnie tak pożądane. Uzasadniony wydaje się postulat uelastycznienia obowiązujących
regulacji, które powinny wyznaczać ograniczenia w decyzyjności raczej dla rodziców biologicznych,
a nie zastępczych, jak ma to miejsce obecnie.
REFERENCJE (38)
1.
Andrzejewski, M. (2011). Piecza zastępcza. W: T. Smyczyński (red.), System prawa prywatnego: T. 12: Prawo rodzinne i opiekuńcze (ss. 378- 483). Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
2.
Ciepła, H. (2006). Komentarz do art. 1121 k.r.o. i art. 98. W: K. Piasecki (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy: Komentarz (ss.641-694). Warszawa: LexisNexis.
3.
Długoszewska, I. (2012). Przesłanki oraz skutki ograniczenia i pozbawienia władzy rodzicielskiej. Warszawa: LexisNexis.
4.
Doliwa, A. (2012). Prawo cywilne – cześć ogólna. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
5.
Ignaczewski, J. (2015). Władza rodzicielska. W: J. Ignaczewski (red.), Władza rodzicielska i kontakty z dzieckiem: Komentarz (ss. 3-27). Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
6.
Ignatowicz, J. (2010). Komentarz do art. 96 k.r.o. W: K. Pietrzykowski (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy: Komentarz (ss. 872-877). Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
7.
Jędrejek, G. (2017). Kodeks rodzinny i opiekuńczy: Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.
8.
Ministerstwo Sprawiedliwości. Wydział Statystycznej Informacji Zarządczej (b.d.). Ewidencja spraw o pozbawienie, zawieszenie, ograniczenie władzy rodzicielskiej w latach 2000–2020 oraz w I półroczu 2017 roku. Pobrane 03.10.2021 z:
https://isws.ms.gov.pl/pl/baza....
9.
Pazdan, M. (2015). Komentarz do art. 95. W: K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny: T. 1: Komentarz do art. 1–449(10) (ss. 432-446). Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
10.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27.10.1997 r. III CKN 321/97. LEX nr 236525.
11.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5.05.2000 r. II CKN 869/00. OSNC 2000/11. poz. 25.
12.
Postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 18.02.2014 r. II Cz 2187/13. LEX nr 1853278.
13.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15.10.2015 r. II CZ 63/15. LEX nr 1918812.
14.
Postanowienie Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 13.02.2017 r. II Cz 52/17. LEX nr 2225806.
15.
Postanowienie Sądu Rejonowego w Legionowie z dnia 3.10.2019 r. III Nsm 498/19. LEX nr 2756684.
16.
Safjan, M. (1982). Instytucja rodzin zastępczych: Problemy prawno-organizacyjne. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.
17.
Sierpowska, I. (2009). Ustawa o pomocy społecznej: Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.
18.
Słyk, J. (2017). Komentarz do art. 1121 k.r.o. W: K. Osajda (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy: Komentarz: Przepisy wprowadzające (ss. 1306-1310). Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
19.
Słyk, J. (2015). Władza rodzicielska. W: G. Jędrejek (red.), Prawo rodzinne (ss. 585-690). Warszawa: Wolters Kluwer.
20.
Sokołowski, T. (2010). Prawo rodzinne: Zarys wykładu. Poznań: Wydawnictwo Ars boni et aequi.
21.
Strzebińczyk, J. (2011). Władza rodzicielska. W: T. Smyczyński (red.), Prawo rodzinne i opiekuńcze: System Prawa Prywatnego: T. 12. (s. 231-386) Warszawa: C.H. Beck.
22.
Trybulska-Skoczelas, E. (2014). Komentarz do art. 101. W: J. Wierciński (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy: Komentarz (ss. 720-728). Warszawa: Wolters Kluwer.
23.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17.12.1970 r. VI KZP 43/68. OSNKW 1971 Nr 7-8. poz. 101.
24.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19.03.1976 r. III CZP 7/76. LEX nr 7810.
25.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22.05.2018 r. III CZP 102/17. OSNC 2018. Nr 12. poz. 110.
27.
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (1960) t.j. Dz. U. 2021.735 z późn. zm.
28.
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy [k.r.o.] (1964a). Dz. U. 2020.1359.
29.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (1964b). Dz. U. 2020.1740 z późn. zm.
30.
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (1964c). Dz U. 2021.1805.
31.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (1997). Dz. U. 2021.534 z późn. zm.
32.
Ustawa z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych (2006). Dz. U. 2020.617 ze zm.
33.
Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (2008). Dz. U. 2020.849 z późn. zm.
34.
Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (2011). t.j. Dz. U. 2021.711 z późn. zm.
35.
Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (2016). Dz. U. 2021.1082 z późn. zm.
36.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18.06.1969 r. I CR 128/69. LEX nr 6518.
37.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14.01.2000 r. I CKN 1177/99. LEX nr 51633.
38.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 13.12.2007 r. III SA/Gd 369/07. LEX nr 460741.