Jakość życia rodzinnego małżonków posiadających dzieci i małżeństw bezdzietnych z wyboru
 
Więcej
Ukryj
1
Uniwersytet Bielsko-Bialski, Wydział Humanistyczno-Społeczny, Instytut Pedagogiki, Willowa 2, 43-309 Bielsko-Biała, Polska
 
 
Data nadesłania: 30-09-2024
 
 
Data akceptacji: 15-12-2024
 
 
Data publikacji online: 27-12-2024
 
 
Autor do korespondencji
Agnieszka Roszkowska   

Uniwersytet Bielsko-Bialski, Wydział Humanistyczno-Społeczny, Instytut Pedagogiki, Willowa 2, 43-309 Bielsko-Biała, Polska
 
 
Wychowanie w Rodzinie 2024;31(4):181-201
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel. Współcześnie obserwujemy liczne przemiany, którym podlega instytucja małżeństwa i rodziny (Kwak, 2012; Strawińska, 2019; Szymczak, 2022). Badacze, którzy oceniają kondycję współczesnych małżeństw i rodzin, podzielili się zasadniczo na przeciwstawne fronty. Jedni uważają, że obecnie mamy do czynienia z kryzysem małżeństwa i rodziny czy wręcz zanikiem tych instytucji, natomiast inni mówią jedynie o nieuniknionym procesie ich przemian. Systematycznie spada liczba osób, które zawierają związek małżeński, wzrasta natomiast liczba par rozwodzących się czy decydujących się na wybór alternatywnej formy życia, takiej jak kohabitacja czy życie w pojedynkę. Urodzenie dziecka jest kwestią świadomego wyboru, a nie obowiązku, co przyczynia się do wzrostu zjawiska odsuwania w czasie decyzji prokreacyjnych albo też całkowitej rezygnacji z potomstwa. Ciekawe zatem wydaje się w tym kontekście ustalenie wzajemnych oddziaływań pomiędzy motywacją do pozostania bezdzietnym a korzyściami i kosztami z posiadania dzieci u osób zawierających małżeństwo, a także określenie różnic w jakości związków pomiędzy małżeństwami posiadającymi potomstwo i małżeństwami bezdzietnymi z wyboru. Badania mają na celu dokonanie psychologicznej charakterystyki małżeństw bezdzietnych z wyboru przy równoczesnej próbie ich porównania z małżeństwami posiadającymi potomstwo. Analiza relacji pomiędzy małżeństwami posiadającymi potomstwo i małżeństwami bezdzietnymi z wyboru pozwoli na ocenę jakości związków tworzonych przez nie w wymiarach komunikacji małżeńskiej i stylów rozwiązywania konfliktów. Metody i materiały. Ankieta (przygotowana w dwóch wersjach – dla małżeństw z potomstwem oraz małżeństw bezdzietnych z wyboru), Kwestionariusz Dobranego Małżeństwa (KDM-2) M. Plopy, Kwestionariusz Komunikacji Małżeńskiej (KKM) M. Plopy. Wyniki i wnioski. Przeprowadzone badania wykazały istotne różnice.
REFERENCJE (57)
1.
Abma, J. C., Martinez, G. M. (2006). Childlessness among older women in the United States: Trends and profiles [Bezdzietność wśród starszych kobiet w Stanach Zjednoczonych: trendy i profile]. Journal of Marriage and Family, 68(4), 1045–1056. DOI: 10.1111/j.1741-3737.2006.00312.x.
 
2.
Adamski, F. (2009). Małżeństwo i rodzina – instytucja społeczna i wspólnota miłości. W: F. Adamski (red.), Miłość, małżeństwo, rodzina: Praca zbiorowa (ss. 7–18). Kraków: Wydawnictwo Petrus.
 
3.
Avison, M., Furnham, A. (2015). Personality and voluntary childlessness [Osobowość i dobrowolna bezdzietność]. Journal of Population Research, 32(1), 45–67. DOI: 10.1007/s12546-014-9140-6.
 
4.
Banasiak-Parzych, B. (2009). Bezdzietni z wyboru. Charaktery, 2, 32–35.
 
5.
Blackstone, A., Stewart, M. D. (2012). Choosing to be childfree: Research on the decision not to parent [Wybór bezdzietności: badania nad decyzją o nierodzicielstwie]. Sociology Compass, 6(9), 718–727. DOI: 10.1111/j.1751-9020.2012.00496.x.
 
6.
Braun-Gałkowska, M. (1985). Miłość aktywna: Psychiczne uwarunkowania powodzenia małżeństwa. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
 
7.
Braun-Gałkowska, M. (1992). Psychologiczna analiza systemów rodzinnych osób zadowolonych i niezadowolonych z małżeństwa. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
 
8.
Chmielewska, M. (2012). Jakość związku małżeńskiego a uzależnienie interpersonalne (cz. II). Fides et Ratio, 1, 90–113.
 
9.
Dybowska, E. (2018). Współczesne formy życia rodzinnego i małżeńskiego. W: B. Sieradzka-Baziur (red.), Pedagogika rodziny na początku XXI wieku w świetle pojęć i terminów (ss. 35–38). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.
 
10.
Dżbik-Kluge, J. (2023). Bezdzietne z wyboru. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
 
11.
Garncarek, E. (2008). Dobrowolna bezdzietność jako nowa jakość życia w świetle wypowiedzi autorów postów internetowych. W: A. Gawor, A. Głębocka (red.), Jakość życia współczesnego człowieka: Wybrane problemy (ss. 103–117). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
 
12.
Garncarek, E. (2013). Niepodejmowanie roli rodzicielskiej jako przejaw procesów indywidualizacji i upodmiotowienia jednostek. W: K. Slany (red.), Zagadnienia małżeństwa i rodzin w perspektywie feministyczno-genderowej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
 
13.
Garncarek, E. (2017). Podejmowanie decyzji o dobrowolnej bezdzietności w kontekście jakości relacji małżeńskiej. Dyskursy Młodych Andragogów, 18, 373–387. DOI: 10.34768/dma.vi18.92.
 
14.
Gorbaniuk, J. (2007). Sytuacja rodziny we współczesnym społeczeństwie: Wiodące kierunki badań nad rodziną. W: J. Gorbaniuk (red.), Sytuacja rodziny we współczesnym społeczeństwie: Doświadczenia Europy Środkowo-Wschodniej (ss. 7–13). Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lubelska Szkoła Biznesu Fundacji Rozwoju KUL.
 
15.
GUS. (2024). Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021. Pobrane z: https://stat.gov.pl/spisy-pows....
 
16.
Janicka, I., Niebrzydowski, L. (1994). Psychologia małżeństwa: Zafascynowanie partnerem, otwartość, empatia, miłość, seks. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
 
17.
Janicka, I., Liberska, A. (2014). Psychologia rodziny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
18.
Jankowiak, B. (2007). Problematyka jakości i trwałości relacji partnerskich w teorii i badaniach. Przegląd Terapeutyczny, 3, 1–25.
 
19.
Janiszewski, L. (1986). Sukces małżeński w rodzinach marynarzy. Warszawa – Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
 
20.
Jarmołowska, A. (2009). Psychologiczna problematyka bezdzietności zamierzonej u żon i mężów. W: T. Rostowska (red.), Psychologia rodziny: Małżeństwo i rodzina wobec współczesnych wyzwań (ss. 183–194). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
 
21.
Jarończyk, B. (2011). Jakość życia małżeńskiego kobiet w okresie „pustego gniazda”. W: H. Liberska, A. Malina (red.), Wybrane problemy współczesnych małżeństw i rodzin (ss. 121–129). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
 
22.
Kawula, S. (2006). Kształty rodziny współczesnej: Szkice familologiczne. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
 
23.
Kelly, M. (2009). Women’s voluntary childlessness: A radical rejection of motherhood? [Dobrowolna bezdzietność kobiet: radykalne odrzucenie macierzyństwa?]. Women’s Studies Quarterly, 37(2), 157–172. DOI: 10.1353/wsq.0.0164.
 
24.
Kulinicz, R. (2022). Różnice osobowościowe między kobietami świadomie bezdzietnymi a matkami i kobietami, które chcą mieć dzieci. Polskie Forum Psychologiczne, 27(4), 419–434. DOI: 10.34767/PFP.2022.04.03.
 
25.
Kwak, A. (2012). Od i do małżeństwa i rodziny: „Czas” rodziny – „czas” jednostki. W: A. Kwak, M. Bieńko (red.), Wielość spojrzeń na małżeństwo i rodzinę (ss. 39–60). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
 
26.
Kwak, A. (2015). Współczesna rodzina – czy tylko problem struktury zewnętrznej? W: I. Taranowicz, S. Grotowska (red.), Rodzina wobec wyzwań współczesności: Wybrane problemy. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Arboretum.
 
27.
Laszewska-Hellriegel, M. (2011). Czynniki mające wpływ na podejmowanie decyzji o posiadaniu dziecka przez potencjalnych rodziców: Analiza pieniężnych i niepieniężnych kosztów oraz zysków z posiadania dziecka. W: A. Kotlarska-Michalska (red.), Dysfunkcje rodziny (ss. 57–77). Poznań: Wydawnictwo UAM.
 
28.
Lesińska-Sawicka, M. (2007). Wartość dziecka w życiu kobiety (opinie kobiet rodzących pierwsze dziecko w wieku 20–30 lat a opinie matek w wieku 35 i więcej lat). Słupskie Studia Filozoficzne, 6, 111–126.
 
29.
Liberska, H., Matuszewska, M. (2001). Wybrane psychologiczno-społeczne mechanizmy funkcjonowania małżeństwa. W: H. Liberska, M. Matuszewska (red.), Małżeństwo: Męskość, kobiecość, miłość, konflikt (ss. 13–46). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
 
30.
Martinez, G., Daniels, K., Chandra, A. (2012). Fertility of men and women aged 15–44 years in the United States: National Survey of Family Growth 2006–2010 [Płodność mężczyzn i kobiet w wieku 15–44 lat w Stanach Zjednoczonych: Narodowe badanie wzrostu rodziny 2006–2010]. National Health Statistics Reports, 51, 1–28.
 
31.
Michalska, A. (2005). Od wielodzietności do bezdzietności? Przemiany w poglądach na posiadanie dzieci i ich uwarunkowania. W: A. Michalska (red.), Dylematy współczesnych rodzin (ss. 127–139). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
 
32.
Muszyński, W. (red.). (2009). „Kocha się raz?”: Miłość w relacjach partnerskich i rodzinnych. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
 
33.
Newman, D. M. (1999). Sociology of families [Socjologia rodziny]. London – New Delhi: Pine Forge Press, SAGE Publications.
 
34.
Owsiejczyk, A. (2009). Czynniki wpływające na postawy młodych ludzi wobec prokreacji. W: Pielka, H. (1998). Nowożeńcy o własnym małżeństwie i rodzinie. Roczniki Socjologii Rodziny, 10, 267–276.
 
35.
Plopa, M. (2008). Więzi w małżeństwie i rodzinie: Metody badań. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
 
36.
Plopa, M. (2011). Psychologia rodziny: Teoria i badania. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
 
37.
Przybył, I. (2000). Postawy małżonków bezdzietnych wobec rodzicielstwa. Roczniki Socjologii Rodziny, 12, 83–96.
 
38.
Przybył, I. (2003). Przyczyny, płaszczyzny i przebieg konfliktów w małżeństwach bezdzietnych. W: Z. Tyszka (red.), Życie rodzinne: Uwarunkowania makro i mikrostrukturalne (ss. 113–131). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
 
39.
Rostowski, J. (1987). Zarys psychologii małżeństwa: Psychologiczne uwarunkowania dobranego związku małżeńskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
 
40.
Rostowski, J. (2009). Współczesne przemiany rozumienia związku małżeńskiego. W: T. Rostowska (red.), Psychologia rodziny: Małżeństwo i rodzina wobec współczesnych wyzwań (ss. 15–46). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
 
41.
Ryś, M. (1994). Skala Jakości Związku Małżeńskiego: Jakość i trwałość małżeństw: Propozycja skali. Problemy Rodziny, 4, 19–24.
 
42.
Ryś, M. (1996). Jakość małżeństwa a komunikowanie się małżonków i sposoby rozwiązywania wzajemnych konfliktów. Problemy Rodziny, 5, 5–16.
 
43.
Ryś, M. (1999). Psychologia małżeństwa w zarysie. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji i Narodowej.
 
44.
Ryś, M. (2010). Miłość jako psychologiczna podstawa wspólnoty małżeńskiej. Fides et Ratio, 4(4), 22–30.
 
45.
Sakman, E. (2021). Voluntary childlessness: A review of the factors underlying the decision not to have children [Dobrowolna bezdzietność: przegląd czynników leżących u podstaw decyzji o nieposiadaniu dzieci]. Studies in Psychology, 41(1), 83–109. DOI: 10.26650/SP2020-0105.
 
46.
Slany, K. (2008). Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
 
47.
Spanier, G. B., Lewis, R. A. (1980). Marital quality: A review of the seventies [Jakość małżeńska: przegląd lat siedemdziesiątych]. Journal of Marriage and Family, 42(4), 825–839. DOI: 10.2307/351827.
 
48.
Strawińska, A. (2019). Patchwork family – społeczna redefinicja pojęcia rodziny. W: L. Mariak (red.), Współczesny i dawny obraz rodziny w języku (ss. 387–414). Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
 
49.
Szelewa, D. (2021). When family policy doesn’t work: Motives and welfare attitudes among childfree persons in Poland [Kiedy polityka rodzinna nie działa: Motywy i postawy opiekuńcze wśród osób bezdzietnych w Polsce]. Social Inclusion, 10(3), 194–205. DOI: 10.17645/si.v10i3.5504.
 
50.
Szlendak, T. (2010). Socjologia rodziny: Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
51.
Szymczak, J. (2022). Definicje rodziny. Studia nad Rodziną, 6, 2(11), 151–165.
 
52.
Wacławik, S. (2012). W stronę społeczeństwa bez dzieci – przyczyny celowej bezdzietności. Palimpsest, 3, 22–38.
 
53.
Wojciszke, B. (2009). Psychologia miłości: Intymność, namiętność, zobowiązanie. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
 
54.
Wróblewska, J. (2011). Rodzina dziś i jutro: Perspektywa zmiany w obrębie małżeństwa i rodziny w świetle futurologiczno-socjologicznej koncepcji Alvina Tofflera. W: M. Świątkiewicz-Mośny (red.), Rodzina: Kondycja i przemiany (ss. 11–24). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
 
55.
Wójcik-Skwarska, A. (2023). Teoretyczne i definicyjne ujęcia rodziny w świetle literatury przedmiotu oraz przepisów prawa. Law, Education, Security, 121(4), 83–101. DOI: 10.52694/ThPSR.121.12.
 
56.
Ziemska, M. (1979). Rodzina a osobowość. Warszawa: Wiedza Powszechna.
 
57.
Żurek, A. (2010). Atrakcyjność instytucji małżeństwa we współczesnych społeczeństwach. W: A. Kotlarska-Michalska (red.), Zalety i wady życia w rodzinie i poza rodziną (ss. 93–107). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
 
Deklaracja dostępności
 
eISSN:2300-5866
ISSN:2082-9019
Journals System - logo
Scroll to top