Pomiędzy oczekiwaniami a rzeczywistością. O wychowawczej funkcji turystyki rodzinnej
Więcej
Ukryj
1
Instytut Socjologii, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Śląski, Katowice, Polska
Data nadesłania: 18-09-2025
Data akceptacji: 14-11-2025
Data publikacji online: 04-12-2025
Autor do korespondencji
Dorota Nowalska-Kapuścik
Instytut Socjologii, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Śląski, Bankowa 12, 40-007 Katowice, Polska
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel. W ostatnich latach wzrasta zapotrzebowanie na wdrażanie nowoczesnych metod nauczania zapewniających harmonijny rozwój oraz dogodne warunki do efektywnego uczenia się, a także kształtowania przyszłych kompetencji zawodowych młodego pokolenia. Poszukiwanie form i metod oddziaływania dających pozytywne wzmocnienie edukacyjne obejmuje różne aspekty ludzkiej działalności, w tym czas wolny. Szczególne znaczenie przypisuje się turystyce traktowanej jako istotny czynnik integrujący proces nabywania wiedzy w sposób interdyscyplinarny i różnokierunkowy. Literatura przedmiotu obfituje w liczne przykłady potwierdzające tezę o zasadności wykorzystywania turystyki jako części procesu dydaktycznego szkoły lub organizacji młodzieżowych. Dotąd jednak stosunkowo niewiele uwagi poświęcono wyjazdom rodzinnym. Deficyt informacji przyczynił się do tego, aby podjąć badania nad wychowawczą funkcją turystyki rodzinnej. Metody i materiały. Wartością przeprowadzonych badań miała być analiza opinii zarówno rodziców, jak i ich dzieci. Ze względu na to zdecydowano się na wybór metody jakościowej z wykorzystaniem badań fokusowych dwukierunkowych. Zgodnie z ideą zogniskowanych wywiadów grupowych obie sesje przebiegały w oparciu o scenariusz przygotowany przez moderatorkę i koncentrowały się wokół wątków odpowiadających poszczególnym pytaniom badawczym. Badania zrealizowano w kwietniu 2025 roku. Wyniki i wnioski. Na podstawie badań można sformułować następujące wnioski: 1) rodzice dostrzegają potencjał wychowawczy turystyki rodzinnej; 2) spośród dostępnych
czynników poznawczych realizowanych poprzez turystykę za najważniejsze uznawane są te, które sprzyjają integracji rodzinnej; 3) w wychowawczej roli turystyki rodzinnej można wskazać zarówno eufunkcje, jak i dysfunkcje, przy czym obserwujemy zdecydowanie
więcej pozytywnych działań; 4) dla rodziców największą barierą utrudniającą realizację wychowawczej funkcji turystyki jest brak czasu; dla dzieci – trudności komunikacyjne i przeładowany program wyjazdu; 5) oczekiwania dzieci i rodziców są w znacznej mierze kompatybilne z oceną rzeczywistości zastanej.
REFERENCJE (31)
1.
Alejziak, W. (2006). Funkcjonalna typologia uwarunkowań aktywności turystycznej oraz próba stworzenia modelu wyjaśniającego jej fenomen: Raport z badań, Projekt 211/ITiR [A functional typology of the determinants of tourist activity and an attempt to create a model explaining its phenomenon. Research Report, Project 211/ITiR]. Instytut Turystyki i Rekreacji AWF.
2.
Andrusiewicz, A. (2004). Kultura nadmiaru czy kultura ograniczenia? Wybór w społeczeństwie ponowoczesnym [Culture of excess or culture of limitation? Choice in postmodern socjety]. Idō – Ruch dla Kultury, 4, 252–255.
3.
Bochenek, M. (2008). Turystyka w edukacji dzieci i młodzieży [Tourism in the education of children and youth]. Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie.
4.
Brzezińska, A. (2000). Psychologia wychowania [Educational psychology]. In J. Strelau (Ed.), Psychologia: Podręcznik akademicki (Vol. 3, pp. 247). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
5.
Ćwiakowski, M. (1967). Problemy społeczne czasu wolnego [Social problems of leisure]. Wydawnictwo Związkowe CRZZ.
6.
Dymara, B. (1998). Dziecko w świecie wartości [Child in a world of values]. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
7.
Dyczewski, L. (1994). Rodzina, społeczeństwo, państwo [Family, society, state]. Towarzystwo Naukowe KUL.
8.
Dyczewski, L. (2003). Rodzina twórcą i przekazicielem kultury [Family as creator and transmitter of culture]. Towarzystwo Naukowe KUL.
9.
Faracik, R. (2011). Turystyka dzieci i młodzieży na wybranych przykładach z Polski, Europy i świata [Children and youth tourism: Selected examples from Poland, Europe, and the world]. In A. Stasiak (Ed.), Perspektywy i kierunku rozwoju turystyki społecznej w Polsce (pp. 121–140). Wydawnictwo WSTH w Łodzi.
10.
Hunziker, W., & Krapf, K. (1942). Grundriss der Allgemeinen Fremdenverkehr [Floor plan of the General Tourism Office]. Polygraphischer Verlag.
11.
Jedlińska, M. (2006). Specyfika zachowań konsumenckich na rynku turystycznym [The specificity of consumer behavior in the tourism market]. In A. Nowakowska & M. Przydział (Eds.), Turystyka w badaniach naukowych (pp. 171–188). Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania.
12.
Kowalczyk-Anioł, J., & Włodarczyk, B. (2011). Turystyka rodzinna – istota i zakres pojęcia [Family tourism – the essence and scope of the concept]. In J. Śledzińska & B. Włodarczyk (Eds.), Turystyka rodzinna a zachowania prospołeczne (pp. 9–25). Wydawnictwo PTTK „Kraj”.
13.
Kurek, W. (Ed.). (2008). Turystyka [Tourism]. Wydawnictwo Naukowe PWN.
14.
Liszewski, S. (2013). Treści, formy, przestrzenie i klasyfikacje turystyki (artykuł dyskusyjny). (pp. 9-19) W: Warsztaty z Geografii Turyzmu. T.3/23.
15.
Łobożewicz., T., & Wolańska, T. (1994). Rekreacja i turystyka w rodzinie [Recreation and tourism in the family]. Polskie Towarzystwo Naukowe Kultury Fizycznej.
16.
Meyer, B. (2008). Kształtowanie układów przestrzenno-funkcjonalnych przez turystykę [Shaping spatial and functional systems through tourism]. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
17.
Mika, M. (2004). Turystyka a przemiany środowiska przyrodniczego Beskidu Śląskiego [Tourism and the transformation of the natural environment of the Silesian Beskids]. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ.
18.
Mroczek-Żulicka, A. (2016). Wychowawcza rola turystyki w działaniach polskich organizacji młodzieżowych [The educational role of tourism in the activities of Polish youth organizations]. In R. Wiluś & J. Wojciechowska (Eds.), Człowiek w turystyce: Role, potrzeby, zachowania: Warsztaty z geografii turyzmu (Vol. 7, pp. 141–164). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
https://doi.org/10.18778/8088-....
19.
Nanda, D., Hu, C., & Bai, B. (2006). Exploring family roles in purchasing decisions during vacation planning. Journal of Travel & Tourism Marketing, 20(3), 107–125
https://doi.org/10.1300/J073v2....
20.
Nowakowska, A. (1989). Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania ruchu turystycznego w układach przestrzennych [Socio-economic determinants of tourism in spatial systems]. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie.
21.
Pine, B. J., & Gilmore, J. H. (1998). Welcome to the Experience Economy. Harvard Business Review, 74(4), 97–105.
22.
Podemski, K. (2004). Socjologia podróży [The sociology of travel]. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
23.
Przecławski, K. (1979). Socjologiczne problemy turystyki [Sociological problems of tourism]. Instytut Wydawniczy CRZZ.
24.
Przecławski, K. (1996). Człowiek a turystyka: Zarys socjologii turystyki [Man and tourism: An outline of the sociology of tourism]. Wydawnictwo Albis.
25.
Slany, K. (2002). Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie [Alternative forms of marriage and family life in the postmodern world]. Zakład Wydawniczy Nomos.
26.
Szlendak, T. (2011). Socjologia rodziny: Ewolucja, historia, zróżnicowanie [Sociology of the family: Evolution, history, and diversification]. Wydawnictwo Naukowe PWN.
27.
Szlendak, T. (2013). Kultura nadmiaru w czasach niedomiaru [The culture of excess in times of sufficiency]. Kultura Współczesna: Teoria, Interpretacje, Krytyka, 1(76), 7–26.
28.
Turowski, J. (1993). Socjologia: Małe struktury społeczne [Sociology: Small social structures]. Towarzystwo Naukowe KUL.
29.
Tyszka, Z. (1974). Socjologia rodziny [Sociology of the family]. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
30.
Wasiak, H. (1978). Czynniki kształtujące konsumpcję w dziedzinie turystyki, wypoczynku i innych form rekreacji w układach regionalnych [Factors shaping consumption in the field of tourism, leisure, and other forms of recreation in regional systems]. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu.
31.
WTO. (1995). Terminologia turystyczna: Zalecenia WTo [Tourism terminology: WTo recommendations]. Organizacja Narodów Zjednoczonych; Instytut Turystyki.