20 lat z dziejów Polskiej Szkoły Przedmiotów Ojczystych w Edynburgu
Więcej
Ukryj
1
Instytut Pedagogiki, Wydział Pedagogiki i Nauk o Zdrowiu, Akademia Piotrkowska, Piotrków Trybunalski, Polska
Data nadesłania: 25-09-2025
Data akceptacji: 12-12-2025
Data publikacji online: 22-12-2025
Autor do korespondencji
Olga Zamecka-Zalas
Instytut Pedagogiki, Wydział Pedagogiki i Nauk o Zdrowiu, Akademia Piotrkowska, Słowackiego 114/118, 97-300 Piotrków Trybunalski, Polska
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wprowadzenie. W artykule przedstawiono rolę Polskiej Szkoły Przedmiotów Ojczystych w Edynburgu w wychowaniu dzieci i młodzieży na emigracji. Zadaniem szkoły było utrzymanie polskości i wpojenie miłości do kultury polskiej wśród młodego pokolenia Polaków
poprzez zapewnienie dzieciom i młodzieży możliwości nauki podstaw języka ojczystego, wiedzy o historii i geografii Polski, a także przez wychowanie religijne. Artykuł prezentuje zasady działalności szkoły i współpracę z rodzicami w procesie wychowania. Współpraca ta przejawiała się na przykład przez zebrania z rodzicami, angażowanie ich do prowadzenia szkoły poprzez udział w Zarządzie Koła Rodzicielskiego, wspieranie organizowania akademii i uroczystości szkolnych, itp. Cel. Celem artykułu jest przybliżenie genezy powstania i działalności Polskiej Szkoły Przedmiotów Ojczystych w Edynburgu, która była pierwszą polską szkołą w Wielkiej Brytanii po II wojnie światowej. Metody i materiały. W badaniach zastosowano metodę monograficzną, krytykę analizy dokumentów i dotychczasowego piśmiennictwa w tym zakresie. Techniki, które zastosowano, to wewnętrzna i zewnętrzna analiza formalna dokumentów. Wyniki i wnioski. Na podstawie przeprowadzonych badań zaprezentowano historię 20 lat działalności Polskiej Szkoły Przedmiotów Ojczystych w Edynburgu, która była pierwszą szkołą przedmiotów ojczystych w Wielkiej Brytanii. Przedstawiono różnorodne formy pracy dydaktyczno-wychowawczej i organizacyjnej szkoły, współpracę z rodzicami i społecznością lokalną, której celem było utrzymanie polskości wśród młodego pokolenia Polaków na emigracji.
REFERENCJE (22)
1.
Błaszczyk, A. (2018). The origins of the Polish Diaspora in the UK after the Second World War: Poles in the UK. In M. Fleming (Ed.), Brexit and Polonia: challenges facing the Polish community during the process of Britain leaving the European Union (pp. 45–60). Puno Press.
2.
Chmielewski, W. (2017). Polska myśl i praktyka pedagogiczna na uchodźstwie w czasie drugiej wojny światowej (1939–1945): Zarys problematyki [Polish pedagogical thought and practice in exile during the Second World War (1939–1945): An outline of the issues]. Historical and Educational Review, 1–2, 115.
3.
Czułowski, A. (1977). Uspołecznienie dziecka [Socialisation of the child]. Wychowanie Ojczyste, 2–3, 7.
4.
Dąbrowski, J. (1946). W sprawie zmiany programów nauczania [On the change of curricula]. Wiadomości Nauczycielskie, 1–3, 12.
5.
Donigiewicz, W. (1946). Drogi oświaty na uchodźstwie [The paths of education in exile]. Wiadomości Nauczycielskie, 4–6, 4–5.
6.
Fragmenty artykułu S. Maja opublikowanego w Jednodniówce z okazji 20-lecia Szkoły Przedmiotów Ojczystych w Edynburgu, 25-lecia Koła Zrzeszenia Nauczycielstwa Polskiego Zagranicą w Edynburgu, 20-lecia Polskiej Misji Katolickiej w Szkocji w czerwcu 1968 r. [Excerpts from an article by S. Maj in the “One-day publication” on the occasion of the 20th anniversary of the school of native subjects in Edinburgh in June 1968]. (1973). Wiadomości Nauczycielskie, 50, 11.
7.
Goławski, M. (1955). Wychowanie ojczyste na emigracji [Native education in exile]. Wychowanie Ojczyste, 1, 3–4.
8.
Jednodniówka z okazji 20-lecia Szkoły Przedmiotów Ojczystych w Edynburgu,25-lecia Koła Zrzeszenia Nauczycielstwa Polskiego Zagranicą w Edynburgu,20-lecia Polskiej Misji Katolickiej w Szkocji. [One-day publication on the occasion of the 20th anniversary of the School of Native Subjects in Edinburgh, the 25th anniversary of the Association of Polish Teachers Abroad in Edinburgh, and the 20th anniversary of the Polish Catholic Mission in Scotland]. (1968). [Archival source]. 1968 ref. no. JED. SKR. 370. 11. Edinburgh.
9.
Kondracki, T. (1996). Historia Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Wielkiej Brytanii 1946–1996 [History of the Association of Polish Combatants in Great Britain 1946–1996]. Zarząd Główny SPK w Wielkiej Brytanii.
10.
List Zrzeszenia Nauczycielstwa Polskiego Zagranicą skierowany do Zarządu Głównego Okręgu ZNPZ w Edynburgu (do wiadomości Prezesa Stanisława Maja, MA) [Letter from the Association of Polish Teachers Abroad addressed to the Management Board of the ZNPZ Circle, Edinburgh (to the attention of President Stanisław Maj, MA)]. (1968). [Archival source]. Jednodniówka z okazji 20-lecia Szkoły Przedmiotów Ojczystych w Edynburgu,25-lecia Koła Zrzeszenia Nauczycielstwa Polskiego Zagranicą w Edynburgu,20-lecia Polskiej Misji Katolickiej w Szkocji. Edinburgh 1968. ref. no. JED. SKR. 370. 23.
11.
Maj, S. (1968). Dwadzieścia lat [Twenty years]. [Archival source]. Jednodniówka z okazji 20-lecia Szkoły Przedmiotów Ojczystych w Edynburgu,25-lecia Koła Zrzeszenia Nauczycielstwa Polskiego Zagranicą w Edynburgu,20-lecia Polskiej Misji Katolickiej w Szkocji. 1968 ref. no. JED. SKR. 370. 2-3. Edinburgh.
12.
Mękarska, J. (1948). Walka o środowisko wychowawcze [The struggle for the educational environment]. Orzeł Biały, 18, 3.
13.
Nowakowski, Z. (1950). Kropla pod mikroskopem [A drop under the microscope]. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza, 214, 3.
14.
Podhorodecka, A. (2003). W służbie oświacie: 50 lat Polskiej Macierzy Szkolnej 1953–2003 [In the service of education: 50 years of the Polish School Society 1953–2003]. Polska Macierz Szkolna.
15.
Radzik, T. (1991). Szkolnictwo polskie w Wielkiej Brytanii po drugiej wojnie światowej [Polish education in Great Britain after World War II]. Wydawnictwo UMCS.
16.
Radzik, T. (1992). Zrzeszenie Nauczycielstwa Polskiego Zagranicą w latach 1941–1991 [The Association of Polish Teachers Abroad in the years 1941–1991]. Agencja Wydawniczo-Handlowa.
17.
Sliżyński, B. M. (1968). Z pamiętnika nauczyciela z Edynburga [From the diary of an Edinburgh teacher]. [Archival source]. Jednodniówka z okazji 20-lecia Szkoły Przedmiotów Ojczystych w Edynburgu,25-lecia Koła Zrzeszenia Nauczycielstwa Polskiego Zagranicą w Edynburgu,20-lecia Polskiej Misji Katolickiej w Szkocji. 1968 ref. no. JED. SKR. 370. 11. Edinburgh.
18.
Z uchwał Walnego Zjazdu Związku Nauczycielstwa Polskiego z 11 i 12 lipca 1946 r. w Glasgow [From the resolutions of the General Assembly of the Polish Teachers’ Association on 11 and 12 July 1946 in Glasgow]. (1946). Wiadomości Nauczycielskie, 1–3, 8–9.
19.
Zamecka-Zalas, O. (2018). Rola rodziców i szkoły w edukacji dzieci na emigracji na przykładzie Polskiej Szkoły Przedmiotów Ojczystych im. Tadeusza Kościuszki w Londynie [The role of parents and schools in the education of children in exile, as exemplified by the Tadeusz Kościuszko Polish School of Native Subjects in London]. Wychowanie w Rodzinie, 18(2), 203–224.
https://doi.org/10.34616/wwr20....
20.
Zamecka-Zalas, O. (2022). Polskie szkoły przedmiotów ojczystych w Wielkiej Brytanii w latach 1948–1989 [Polish native language schools in Great Britain in the years 1948–1989] (2nd ed.). Wydawnictwo UJK.
21.
Ziarski, T. (1968). Rodzice i Polska Szkoła w Edynburgu [Parents and the Polish School in Edinburgh]. [Archival source]. Jednodniówka z okazji 20-lecia Szkoły Przedmiotów Ojczystych w Edynburgu,25-lecia Koła Zrzeszenia Nauczycielstwa Polskiego Zagranicą w Edynburgu,20-lecia Polskiej Misji Katolickiej w Szkocji. 1968 ref. no. JED. SKR. 370. 8. Edinburgh.
22.
Zubrzycki, J. (1956). Polish immigrants in Britain: A study of adjustment. Springer.