Doświadczanie szczęścia i poczucie sensu życia a aktywność zawodowa rodziców dzieci z niepełnosprawnością intelektualną
Więcej
Ukryj
1
University of Silesia in Katowice, Faculty of Arts and Sciences of Education, Bankowa 12, 40-007 Katowice, Poland
Data nadesłania: 30-09-2024
Data akceptacji: 12-12-2024
Data publikacji online: 31-12-2024
Autor do korespondencji
Anna Porczyńska-Ciszewska
University of Silesia in Katowice, Faculty of Arts and Sciences of Education, Bankowa 12, 40-007 Katowice, Poland
Wychowanie w Rodzinie 2024;31(4)
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel. Artykuł stanowi prezentację wyników badań własnych dotyczących – często pomijanej w literaturze przedmiotu – kwestii dobrostanu psychicznego, którego istotnym wyznacznikiem jest doświadczanie szczęścia i poczucie sensu życia, rodziców wychowujących
dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w aspekcie podejmowanej przez nich aktywności zawodowej. Powszechnie wiadomo, iż każdemu dziecku, a zwłaszcza dziecku z niepełnosprawnością, potrzebni są kochający oraz szczęśliwi rodzice, którzy potrafią zbudować w dziecku wiarę w ludzi oraz samego siebie, jak również dać nadzieję i ukształtować świadomość wartości życia. Celem badań była empiryczna weryfikacja zależności pomiędzy doświadczaniem szczęścia, poczuciem sensu życia a aktywnością zawodową pozostającą w związku z wykształceniem i sytuacją materialną badanych rodziców. Badaniami objęto 720 rodziców dzieci z niepełnosprawnością intelektualną.
Metody i materiały. Do pomiaru poczucia sensu życia wykorzystano Test PIL (PLT) J. Crumbaugha i L. Maholicka, do pomiaru doświadczania szczęścia Skalę Doświadczania Szczęścia (SDS) własnego autorstwa. Wyniki. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że rodzice dzieci z niepełnosprawnością intelektualną pracujący na pełen etat różnili się istotnie i mieli wyższy poziom
doświadczanego szczęścia oraz poczucia sensu życia w porównaniu z rodzicami pracującymi dorywczo i niepracującymi. Okazało się również, że wraz ze wzrostem poziomu doświadczanego szczęścia i odczuwanego sensu życia rośnie poziom wykształcenia oraz poprawie ulega sytuacja materialna badanych rodziców. Uzyskane rezultaty badań mogą być przydatne do opracowywania programów pomocowych i terapeutycznych dla rodziców wychowujących dzieci z niepełnosprawnością intelektualną i stanowić tym samym podstawę do konstruowania interwencji mających na celu poprawę funkcjonowania tych rodzin oraz włączanie do aktywnego uczestniczenia w życiu społecznym i edukacyjnym zarówno rodziców, jak i dzieci z niepełnosprawnością intelektualną, przeciwdziałając tym samym wykluczeniu społecznemu.
REFERENCJE (34)
1.
Argyle, M. (2004a). Psychologia szczęścia [Psychology of happiness]. Wrocław: Wydawnictwo Astrum.
2.
Argyle, M. (2004b). Przyczyny i korelaty szczęścia [Causes and correlates of happiness]. In: J. Czapiński (Ed.), Psychologia pozytywna: Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (pp. 165–203). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
3.
Barłóg, K. (2017). Poczucie sensu życia rodzin z dzieckiem z niepełnosprawnością intelektualną [Sense of meaning in the lives of families with a child with intellectual disabilities]. Kultura – Przemiany – Edukacja, 5, 255–266. DOI: 10.15584/kpe.2017.5.15.
4.
Barłóg, K. (2018). Rodzina i jej zaangażowanie w proces wspomagania rozwoju, rehabilitacji dziecka z niepełnosprawnością [Family and its involvement in the process of supporting the development, rehabilitation of a child with disabilities]. Wychowanie w Rodzinie, 19(3), 223–240. DOI: 10.34616/wwr.2018.3.223.240.
5.
Byra, S. (2019). Pozytywne aspekty funkcjonowania osób z niepełnosprawnością ruchową – analityczne możliwości, trudności i perspektywy [Positive aspects of functioning of people with physical disabilities – analytical possibilities, difficulties and perspectives]. Niepełnosprawność i Rehabilitacja, 2, 15–27.
6.
Cohn, M. A., Fredrickson, B. L. (2009). Positive emotions. In: S. J. Lopez, C. R. Snyder (Eds.), The Oxford handbook of positive psychology (pp. 13–24). Oxford – New York: Oxford University Press.
7.
Csikszentmihalyi, M. (2008). Flow: The psychology of optimal experience. New York: Harper Perrenial.
8.
Csikszentmihalyi, M. (2022). Flow: Stan przepływu: Zanurzyć się w doświadczeniu, płynąć z jego nurtem, smakować życie [Flow: State of flow: Immerse yourself in the experience, flow with the flow, savour life]. Łódź: Wydawnictwo Feeria.
9.
Czapiński, J. (2004). Czy szczęście popłaca? Dobrostan psychiczny jako przyczyna pomyślności życiowej [Does happiness pay off? Mental well-being as a cause of life prosperity]. In: J. Czapiński (Ed.), Psychologia pozytywna: Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (pp. 235–254). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
10.
Czapiński, J. (2017). Psychologia szczęścia: Kto, kiedy, dlaczego kocha życie i co z tego wynika, czyli Nowa odsłona teorii cebulowej [The psychology of happiness: Who, when, why they love life and what comes of it, or a New instalment of the onion theory]. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
11.
Danner, D., Snowdon, D., & Friesen, W. (2001). Positive emotions in early life and longevity: Findings from the nun study. Journal of Personality and Social Psychology, 80(5), 804-813. DOI: 10.1037/0022-3514.80.5.804.
12.
Diener, E., Biswas-Diener, R. (2010). Szczęście: Odkrywanie bogactwa psychicznego [Happiness: Discovering psychic wealth]. Sopot: Wydawnictwo Smak Słowa.
13.
Frankl, V. (2021). Man’s search for meaning. London: Random House UK, Rider.
14.
Fredrickson, B. (2002). Positive emotions. In: C. R. Snyder, S. J. Lopez (Eds.), Handbook of positive psychology (pp. 120–134). Oxford – New York: Oxford University Press.
15.
Gandecka, K. (2015). Dyskurs o wychowaniu i edukacji dzieci z niepełnosprawnością intelektualną – analiza wybranych polskich czasopism pedagogicznych od przełomu XIX/XX wieku do 1939 roku [Discourse on upbringing and education of children with intellectual disabilities – analysis of selected Polish pedagogical periodicals from the turn of the 19th/20th century to 1939]. Wychowanie w Rodzinie, 12(2), 155–173. DOI: 10.23734/wwr20152.155.173.
16.
Harker, L., Keltner, D. (2001). Expressions of positive emotion in women’s college yearbook pictures and their relationship to personality and life outcomes across adulthood. Journal of Personality and Social Psychology, 80(1), 112–124. DOI: 10.1037/0022-3514.80.1.112.
17.
Henry, J. (2007). Pozytywna i kreatywna organizacja [Positive and creative organization]. In: P. Linley, S. Joseph (Eds.), Psychologia pozytywna w praktyce (pp. 170–193). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
18.
Hoggard, L. (2006). How to be happy. London: BBC Book Publishing.
19.
Komorowska, O. (2018). Aktywność życiowa rodziców wychowujących dziecko z niepełnosprawnością jako istotny element ochrony ich zdrowia [Life activity of parents raising a child with a disability as an important element of protecting their health]. Ekonomia – Wroclaw Economic Review, 24(2), 61–72. DOI: 10.19195/2084-4093.24.2.5.
20.
Mohr, S., Kramer-Roy, D., & Boyle, P. (2024). The experience of flow by people living with disabilities: A meta-study of qualitative research. Journal of Occupational Sciences, 31(3), 433–457. DOI: 10.1080/14427591.2023.2245444.
21.
Peterson, C., Bossio, L. (2001). Optimism and physical well-being. In: E. C. Chang (Ed.), Optimism & pessimism: Implications for theory, research, and practice (pp. 127–145). Washington: American Psychological Association.
22.
Popielski, K. (1987). Testy egzystencjalne: Metody badania frustracji egzystencjalnej i nerwicy noogennej [Existential tests: Methods for studying existential frustration and noogenic neurosis]. In: K. Popielski (Ed.), Człowiek – pytanie otwarte: Studia z logoteorii i logoterapii (pp. 237–261). Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
23.
Pilecka, B. (1986). Test Poczucia sensu Życia – Purpose in Life Test (PLT) J. C. Crumbaugha i L. T. Maholicka [The Sense of Meaning in Life – Purpose in Life Test (PLT) by J. C. Crumbaugh and L. T. Maholicka]. In: B. Pilecka (Ed.), Osobowościowe i środowiskowe korelaty poczucia sensu życia (pp. 63–65). Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie.
24.
Porczyńska-Ciszewska, A. (2013). Cechy osobowości a doświadczanie szczęścia i poczucie sensu życia [Personality traits and the experience of happiness and a sense of meaning in life]. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
25.
Porczyńska-Ciszewska, A. (2020). Poczucie szczęścia u rodziców dzieci z niepełnosprawnością intelektualną [Sense of happiness in parents of children with intellectual disabilities]. Niepełnosprawność, 38, 266–280.
26.
Roszkowska, A. (2022). Rodzaje radzenia sobie ze stresem i jakość życia rodzin posiadających dzieci z niepełnosprawnością intelektualną [Types of coping with stress and quality of life of families with children with intellectual disabilities]. Wychowanie w Rodzinie, 17(2), 259–272. DOI: 10.34616/wwr.2022.2.259.272.
27.
Seligman, M. (2017). Authentic happiness: Using the new positive psychology to realise your potential for lasting fulfilment. London: John Murray Press.
28.
Seligman, M. E., Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology: An introduction. American Psychologist, 55(1), 5–14. DOI: 10.1037//0003-066x.55.1.5.
29.
Sękowska, Z. (1998). Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej [An introduction to special pedagogy]. Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
30.
Sheldon, K., King, L. (2001). Why positive psychology is necessary. American Psychologist, 56(3), 216–217. DOI: 10.1037/0003-066X.56.3.216.
31.
Sheldon, K., Lyubomirsky, S. (2007). Trwały wzrost poziomu szczęścia: Perspektywy, praktyki i zalecenia [Sustained happiness growth: Perspectives, practices and recommendations]. In: P. Linley, S. Joseph (Eds.), Psychologia pozytywna w praktyce (pp. 87–111). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
32.
Tomczyszyn, D. (2010). Wykształcenie i rodzaj wykonywanej pracy zawodowej rodziców wychowujących dziecko z niepełnosprawnością intelektualną w Białej Podlaskiej zagrożeniem czy szansą w rozwoju ich niepełnosprawnego dziecka? [Education and type of occupation of parents raising a child with intellectual disabilities in Biala Podlaska a threat or an opportunity in the development of their disabled child?]. Rozprawy Społeczne, 1(4), 109–128.
33.
Tse, D. C. K., Nakamura, J., & Csikszentmihalyi, M. (2022). Flow experiences across adulthood findings on the continuity hypothesis. Journal of Happiness Studies, 23, 2517–2540. DOI:10.1007/s10902-022-00514-5.
34.
Żyta, A., Ćwirynkało, K. (2015). Wspieranie rodzin dzieci z niepełnosprawnością – perspektywa zmiany [Supporting families of children with disabilities – a perspective for change]. Wychowanie w Rodzinie, 11(1), 377–396. DOI: 10.23734/wwr20151.377.396.