Znaczenie edukacji zdrowotnej dla zachowań zdrowotnych kobiet w ciąży
Więcej
Ukryj
1
Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Wrocław, Polska
Data nadesłania: 17-08-2025
Data akceptacji: 08-12-2025
Data publikacji online: 24-12-2025
Autor do korespondencji
Luba Ślósarz
Studium Nauk Humanistycznych i Społecznych, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu,
Bartla 5, 51-618 Wrocław, Polska
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel. Ciąża to wyjątkowy okres w życiu kobiety, w którym szczególnego znaczenia nabiera troska o zdrowie i świadome podejmowanie decyzji sprzyjających dobru zarówno matki, jak i dziecka. Odpowiednie nawyki zdrowotne mogą ograniczać ryzyko powikłań oraz wspierać prawidłowy rozwój płodu i dobre samopoczucie kobiety ciężarnej. W tym kontekście istotną rolę odgrywa edukacja zdrowotna obejmująca różne formy przygotowania do porodu i rodzicielstwa – takie jak szkoły rodzenia, konsultacje z położną czy indywidualne spotkania edukacyjne. Uczestnictwo w tego rodzaju zajęciach sprzyja wzrostowi świadomości zdrowotnej oraz podejmowaniu decyzji prozdrowotnych w okresie ciąży. Celem badania była ocena zachowań zdrowotnych kobiet w ciąży oraz poznanie zależności między poziomem wiedzy zdrowotnej, uczestnictwem w programach edukacyjnych, poziomem wykształcenia a ogólnym wskaźnikiem zachowań zdrowotnych (IZZ)
i poczuciem gotowości do porodu. Metody i materiały. Badaniem objęto 102 kobiety w ciąży. Do jego przeprowadzenia wykorzystano
standaryzowany kwestionariusz Inwentarz zachowań zdrowotnych (IZZ) oraz kwestionariusz własnego autorstwa. Wyniki i wnioski. Wysoki poziom zachowań zdrowotnych odnotowano u 60,8% uczestniczek. Udział w programach edukacyjnych korelował istotnie z wyższym poziomem IZZ (p = 0,002) i lepszymi nawykami żywieniowymi (p < 0,001). Zaobserwowano dodatnie korelacje między poziomem wiedzy zdrowotnej a zachowaniami prozdrowotnymi (rho = 0,42; p < 0,001) oraz między wykształceniem a IZZ (rho = 0,38; p < 0,001). 97,1% kobiet wskazało na potrzebę uwzględnienia aspektów emocjonalnych w edukacji zdrowotnej. Główne bariery w dbaniu o zdrowie stanowiły brak czasu i trudności finansowe. Udział w zajęciach edukacyjnych wpływał pozytywnie na poczucie przygotowania do porodu (77,4%).
REFERENCJE (23)
1.
Araszkiewicz, A., & Plagens-Rotman, K. (2020). Edukacja przedporodowa jako przygotowanie kobiety do macierzyństwa [Prenatal education as a preparation for motherhood]. Pielęgniarstwo Polskie, 3(77), 174–178.
http://dx.doi.org/10.20883/pie....
2.
Banach, J., & Glanowska, I. (2018). Zdrowie publiczne w Polsce w XX-leciu międzywojennym [Public health in Poland in the interwar period]. Przegląd Lekarski, 75(10), 520–524.
3.
Bień, A., Rzońca, E., Krysa, J., Iwanowicz-Palus, G. J., & Turkosz, A. (2016). Sociodemographic determinants of health-related behaviours of women during the reproduction period. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 22(3), 210–215.
https://doi.org/10.5604/208345....
5.
Furtak, M., & Fiedorczuk-Fidziukiewicz, J. (2017). Czynniki wpływające na zdrowie prokreacyjne wśród kobiet w wieku rozrodczym [Factors influencing reproductive health among women of reproductive age]. In K. Kowalczuk, E. Krajewska-Kułak & M. Cybulski (Eds.), Wybrane choroby cywilizacyjne XXI wieku (vol. 3, pp. 225–242). Uniwersytet Medyczny w Białymstoku.
6.
Gębicz, W., Plagens-Rotman, K., & Ulatowska, A. (2019). Motywy uczestnictwa przyszłych rodziców w zajęciach edukacyjnych szkoły rodzenia [Motives for future parents’ participation in educational activities of childbirth classes]. Pielęgniarstwo Polskie, 3(73), 243–251.
http://dx.doi.org/10.20883/pie....
7.
Wojciechowska, K., Głaz, P., Straszak, D., & Rosińska, A. (2020). Lifestyle and human health status. In A. Kobyłka & M. Gortat (Eds.), Challenges of the 21st century (pp. 9–19). Cambridge University Press.
8.
Harasim-Piszczatowska, E., & Słoma, M. (2016). Potrzeby zdrowotne kobiet w aspekcie typowych dolegliwości związanych z okresem ciąży [Women’s health needs in the aspect of typical ailments associated with pregnancy]. In E. Krajewska-Kułak, C. Łukaszuk, J. Lewko & W. Kułak (Eds.), Holistyczny wymiar współczesnej medycyny (vol. 2, pp. 669–679). Uniwersytet Medyczny w Białymstoku.
10.
Jurczak, A. (2015). Funkcja edukacyjna położnej [The educational function of the midwife]. In K. Augustyniuk & J. Rudnicki (Eds.), Edukacja poporodowa (pp. 9–21). Wydawnictwo Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego.
https://doi.org/10.48745/ppm.d....
11.
Kolasa, K., Jachimowicz, K., & Kostecka, J. (2021). Czynniki wpływające na zachowania żywieniowe kobiet w ciąży [Factors influencing the nutritional behavior of pregnant women]. In B. Bujalska & J. Kozłowska (Eds.), Żywienie i produkcja żywności: Przegląd najnowszych doniesień (pp. 61–72). Wydawnictwo Naukowe Tygiel.
12.
Li, W., Ren, T., Xu, G., & Wang, Y. (2025). Evaluating the impact of a multimodal perinatal education program on birth preparedness, mental health, and birth outcomes among rural primiparous women: A retrospective cohort study. BMC Pregnancy and Childbirth, 25(1), 56.
http://doi.org/10.1186/s12884-....
13.
Nowicki, G. J., Zboina, B., Kocka, K., Ślusarska, B., Bartoszek, A., & Wiśniewska, A. (2018). Zakres rozumienia pojęcia "zachowania zdrowotne” oraz uwarunkowania aktywności zdrowotnej człowieka [The scope of understanding the concept of “health behavior” and the determinants of human health activity]. Acta Scientifica Academiae Ostroviensis. Sectio A, 11(1), 372–387.
http://doi.org/10.33674/acta_1....
14.
Olejniczak, D., & Krakowiak, K. (2013). Ocena potrzeby edukacji zdrowotnej kobiet w ciąży w zakresie stylu życia i karmienia piersią [Assessment of the need for health education for pregnant women regarding lifestyle and breastfeeding]. Nowa Pediatria, 3, 97–105.
15.
Puszczałowska-Lizis, E., Mokrzycka, K., & Jandziś, S. (2016). Influence of pre-delivery education on the course of pregnancy, childbirth and early maternity. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 22(4), 264–269.
https://doi.org/10.5604/208345....
16.
Rizkia, M. (2020). Hubungan Pengetahuan dengan Perilaku Ibu Hamil dalam Menjalani Kehamilan Selama Masa Pandemi Covid-19 [The relationship between knowledge and the behaviour of pregnant women during the COVID-19 pandemic]. Jurnal Keperawatan Malang, 5(2), 80–86.
http://doi.org/10.36916/jkm.v5....
17.
Rizkia, M., Ardhia, D., & Sari, R. P. (2023). The knowledge and behavior of pregnant women in nutrition fulfillment: The correlational study. Babali Nursing Research, 4(4), 584–595.
https://doi.org/10.37363/bnr.2....
18.
Roozbeh, N., Nahidi, F., & Hajiyan, S. (2016). Barriers related to prenatal care utilization among women. Saudi Medical Journal, 37(12), 1319–1327.
https://doi.org/10.15537/smj.2....
19.
Stelmach, K., Wysocka, A., Cierniak-Piotrowska, M., Waśkiewicz, K., Dąbrowska, A., Potocka, M. (Eds.). (2024). Sytuacja demograficzna Polski do 2023 [The demographic situation of Poland until 2023]. Główny Urząd Statystyczny.
20.
Studnicka, A., Bączek, G., & Dmoch-Gajzlerska, E. (2017). Zachowania zdrowotne podejmowane przez kobiety i ich wpływ na płodność w świetle badań [Health behaviors undertaken by women, and their impact on fertility in the light of research]. Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 29(1), 58–66.
21.
Topolska, K., Walowska, D., Dziubaszewska, R., & Makowicz, D. (2020). Zachowania zdrowotne kobiet przy planowaniu ciąży oraz w czasie jej trwania [Women’s health behaviors when planning pregnancy and during pregnancy].
https://pans.krosno.pl/kola-na....
22.
Woynarowska, B. (2017). Edukacja zdrowotna [Health education]. Wydawnictwo Naukowe PWN.
23.
WHO guidelines on physical activity and sedentary behaviour: An overview. (2021). WHO Regional Office for Europe.