Postawy dzieci i młodzieży wobec zdrowia oraz zdrowego stylu życia z perspektywy rodziców, nauczycieli i wychowawców
Więcej
Ukryj
1
Politechnika Opolska, Wydział Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii, Prószkowska 76, 45-758 Opole, Polska
Data nadesłania: 25-09-2024
Data akceptacji: 15-12-2024
Data publikacji online: 29-12-2024
Autor do korespondencji
Paweł F. Nowak
Politechnika Opolska, Wydział Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii, Prószkowska 76, 45-758 Opole, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2024;31(4):127-145
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Warto dokonywać oceny postaw wobec zdrowia, a także zdrowego stylu życia wśród dzieci i młodzieży, gdyż w tym okresie życia dochodzi do najbardziej intensywnego ich kształtowania, bardzo często w wyniku testowania różnorodnych zachowań, w tym niebezpiecznych. Cel. Celem badań było poznanie postaw dzieci i młodzieży objętych edukacją w systemie oświaty wobec zdrowia oraz zdrowego stylu życia poprzez ocenę postrzegania tego zagadnienia przez dorosłych – rodziców oraz osoby kierujące procesem dydaktyczno-wychowawczym. Metody i materiały. Przeprowadzono 52 wywiady z liderami opinii bezpośrednio związanymi
ze środowiskiem uczniów objętych obowiązkiem szkolnym na poszczególnych etapach edukacji w województwie opolskim. Wyniki. Badani rodzice i osoby prowadzące zajęcia pozaszkolne negatywnie oceniają postawy uczniów wobec zdrowia i zdrowego stylu życia. Większość nauczycieli dostrzega pozytywne postawy dzieci wobec zdrowia, głównie w komponencie poznawczym, jednakże zwraca uwagę na braki w pożądanych zachowaniach. Badani psychologowie w większości negatywnie oceniają postawy uczniów wobec zdrowia i dbałości o nie. Dostrzegają braki w zakresie świadomości korzystania z pomocy psychologicznej zarówno wśród uczniów, jak i rodziców. Wnioski. Zauważalna zwiększona świadomość uczniów w zakresie zdrowia niekoniecznie przekłada się na właściwe zachowania w praktyce, co sugeruje konieczność większej koncentracji prowadzących zajęcia na procesie wychowawczym w obszarze edukowania o zdrowiu, w tym na atrakcyjnych doświadczeniach wzbudzających pozytywne emocje. Należy systemowo pracować nad właściwymi postawami, szczególnie poprzez interwencje w środowisku funkcjonowania ucznia, również w przestrzeni wirtualnej, a także poprzez lokowanie modelowych postaw w popkulturze tworzonej przez nowe media. Konieczny wydaje się także namysł nad przygotowaniem przyszłych i doskonaleniem obecnie pracujących nauczycieli w obszarze współczesnego, salutogenetycznego rozumienia zdrowia.
REFERENCJE (27)
1.
Ablewicz, K. (1994). Hermeneutyczno-fenomenologiczna perspektywa badań w pedagogice. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
2.
Böhner, G., Wänke, M. (2004). Postawy i zmiana postaw. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
4.
Chruściel, P., Bednarek, A., Szulc, A., Augustowska-Kruszyńska, K. (2024). Pedagogika: Dydaktyka i promocja zdrowia: Dla studentów kierunków medycznych. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
5.
Cianciara, D. (2011). Trzy dekady promocji zdrowia – czas działać. Problemy Higieny i Epidemiologii, 92, 7–13.
6.
Corbin, C. B., Welk, G. J., Corbin, W. R., Welk, K. A. (2006). Fundamental concepts of fitness and wellness with nutrition update [Podstawowe założenia sprawności fizycznej i dobrego samopoczucia wraz z aktualnościami na temat odżywiania]. New York: McGraw-Hill.
8.
Femiak, J. (2006). Koncepcja zdrowia Arona Antonovsky’ego w perspektywie głównych celów rekreacji. W: J. Kosiewicz, K. Obodyński (red.), Turystyka i rekreacja: Wymiary teoretyczne i praktyczne (ss. 222–228). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
9.
Fijałkowska, A., Oblacińska, A., Korzycka, M. (red.). (2019). Zdrowie i styl życia polskich uczniów. Warszawa: Instytut Matki i Dziecka.
10.
Lange, R., Wrońska, A., Ładna, A., Kamiński, K., Błażej, M., Jankiewicz, A., Rosłaniec, K. (2023). Nastolatki 3.0: Raport z ogólnopolskiego badania uczniów i rodziców. Warszawa: NASK – Państwowy Instytut Badawczy.
11.
Marody, M. (1976). Sens teoretyczny a sens empiryczny pojęcia postawy: Analiza metodologiczna zasad doboru wskaźników w badaniach nad postawami. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
12.
Mądrzycki, T. (1977). Psychologiczne prawidłowości kształtowania się postaw. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
13.
Mierzecka, A., Brylska, K., Gromova, A., Łączyński, M. (2023). What should I believe in? This is about my child’s health! Exploring information behavior and attitudes towards vaccination: A comparative study of Polish and Ukrainian parents [W co mam wierzyć? To dotyczy zdrowia mojego dziecka! Badanie informacji, zachowań i postaw wobec szczepień: Porównawcze badania polskich i ukraińskich rodziców]. Proceedings of the Association for Information Science & Technology, 60(1), 1077–1079. DOI: 10.1002/pra2.950.
14.
Nowak, P. F. (2013). Aksjologiczna refleksja nad zdrowym stylem życia w edukacji. W: A. Gofron, K. Motyl (red.), Sfera wartości i zasad: Konstruowanie podmiotu (ss. 153–170). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
15.
Nowak, P. F. (2019). Postawy nauczycieli wychowania fizycznego wobec edukacji zdrowotnej. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
16.
Nowak, S. (red.). (1973). Teorie postaw: Praca zbiorowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
17.
Pilch, T., Bauman, T. (2010). Zasady badań pedagogicznych: Strategie ilościowe i jakościowe. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
18.
Szymczak, J. (2009). Bycie (stawanie się) refleksyjnym nauczycielem: Perspektywa socjokulturowa. Forum Dydaktyczne, 5-6, 50–58.
19.
Tones, K., Green, J. (2004). Health promotion: Planning and strategies [Promocja zdrowia: Planowanie i strategie]. London: SAGE Publications.
20.
Velardo, S., Drummond, M. (2019). Australian children’s discourses of health, nutrition and fatness [Wypowiedzi australijskich dzieci na temat zdrowia, odżywiania i otyłości]. Appetite, 138, 17–22. DOI: 10.1016/j.appet.2019.03.014.
21.
WHO. (1946). Preamble to the constitution of the World Health Organization as adopted by International Health Conference [Preambuła do konstytucji Światowej Organizacji Zdrowia przyjęta przez Międzynarodową Konferencję Zdrowia]. New York: World Health Organization.
22.
WHO. (2018). Physical activity factsheets for the 28 European Union Member States of the WHO European Region [Informacje dotyczące aktywności fizycznej dla 28 państw członkowskich Unii Europejskiej w Regionie Europejskim WHO]. Pobrane z:
https://www.who.int/europe/pub....
23.
Woynarowska, B. (red.). (2006). Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia w szkole. Materiały edukacyjne dla nauczycieli: Zeszyt 10–11: Wydanie specjalne. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.
24.
Woynarowska, B. (2009). Planowanie programów edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia. Problemy Higieny i Epidemiologii, 90, 293–298.
25.
Woynarowska, B. (2017). Edukacja zdrowotna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
26.
Woynarowska, B., Woynarowska-Sołdan, M. (red.). (2019). Szkoła promująca zdrowie: Podręcznik dla szkół i osób wspierających ich działania w zakresie promocji zdrowia. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
27.
Zemło, M. (2016). Co to znaczy rozumieć? Alfreda Schütza koncepcja świata życia jako perspektywa poznawcza i metodologiczna. Roczniki Nauk Społecznych, 44(4), 67–94. DOI: 10.18290/rns.2016.44.4-4.