Język polski jako język społeczny dziecka z rodziny migracyjnej. Raport z badań pilotażowych z udziałem
opiekunek żłobków z terenu Poznania
Więcej
Ukryj
1
Uniwersytet Adama Mickiewicza, Wydział Studiów Edukacyjnych, Szamarzewskiego 89, 60-568 Poznań, Polska
2
Uniwersytet Adama Mickiewicza, Wydział Studiów Edukacyjnych,
Szamarzewskiego 89, 60-568 Poznań, Polska
Data nadesłania: 02-02-2023
Data ostatniej rewizji: 28-05-2023
Data akceptacji: 28-05-2023
Data publikacji: 10-11-2023
Autor do korespondencji
Kinga Kuszak
Uniwersytet Adama Mickiewicza, Wydział Studiów Edukacyjnych, Szamarzewskiego 89, 60-568 Poznań, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2023;30(1):79-95
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wprowadzenie. W Polsce wśród dzieci potrzebujących dodatkowego wsparcia edukacyjnego znajdują się dzieci imigrantów, uchodźców, reemigrantów, dzieci pochodzące z rodzin dwukulturowych, z mniejszości narodowych i etnicznych. Do najczęściej występujących problemów, z którymi mierzą się najmłodsi migranci, należą bariery językowe. Język polski jest obcy dla dzieci porozumiewających się w środowisku domowym innym językiem. Cel badań. W literaturze brakuje badań dotyczących komunikacji z małym dzieckiem w języku innym niż domowy. Istniejące badania i opracowania odnoszą się do edukacji w zakresie języka obcego dzieci starszych. Celem badań jest zatem weryfikacja sposobu postrzegania komunikacji z małym dzieckiem otoczonym w środowisku domowym językiem innym niż język polski przez osoby pracujące w żłobkach. Celem jest także próba określenia, jakie są sposoby udzielania wsparcia w komunikacji w języku innym niż język domowy dziecka. Metody. Autorki wybrały metodę sondażu diagnostycznego. Badanie sondażowe zrealizowano przed wybuchem pandemii COVID-19, przy wykorzystaniu kwestionariusza ankiety. Wzięło w nim udział 136 nauczycielek zatrudnionych w żłobkach. Reprezentowane były wszystkie żłobki publiczne z terenu Poznania. Wyniki. W wyniku przeprowadzonego badania określono, jakie trudności w procesie komunikacji z dzieckiem funkcjonującym w środowisku domowym w języku innym niż język polski wskazują osoby zatrudnione w żłobkach. Ustalono także, że opiekunki porozumiewają się z dziećmi przede wszystkim w języku polskim, a stosowane przez nie rozwiązania są w dużej mierze intuicyjne. Wnioski. Wśród wniosków należy przede wszystkim wskazać, że nie ma do tej pory rozwiązań systemowych dotyczących wspierania rozwoju komunikacji dzieci do trzeciego roku życia pochodzących z innych obszarów kulturowych. Opiekunki, w trosce o dobro dzieci, poszukują samodzielnie różnorodnych rozwiązań, są one jednak często doraźne i niewystarczające.
REFERENCJE (34)
1.
Anacka, M., Okólski, M. (2018). Migracje: Pojęcie i metoda. W: M. Lesińska, M. Okólski (red.), 25 wykładów o migracjach (ss. 15-32). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
2.
Andrejuk, K., Fihel, A. (2018). Migracje w Polsce w okresie 1989–2004. W: M. Lesińska, M. Okólski (red.), 25 wykładów o migracjach (ss. 197-207). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
3.
Bruner, J. (1975). The ontogenesis the speech act [Ontogeneza aktu mowy]. Journal of Child Language, 2(1), 1-19. DOI: 10.1017/S0305000900000866.
4.
Danielewicz, W. T. (2003). Dziecko w rodzinie rozłączonej. W: J. Izdebska (red.), Dziecko w rodzinie i w środowisku rówieśniczym: Wybrane zagadnienia i źródła z pedagogiki społecznej (ss. 103-142). Białystok: Trans Humana.
5.
Danielewicz, W. T., Izdebska, J., Krzesińska-Żach, B. (2001). Pomoc dziecku i rodzinie w środowisku lokalnym. Białystok: Trans Humana.
6.
DeKeyser, R., Larson-Hall, J. (2005). What does the critical period really mean? [Co tak naprawdę oznacza okres krytyczny?]. W: J. F. Kroll, A. M. B. de Groot (red.), Handbook of bilingualism: Psycholinguistic approaches (ss. 88-108). Oxford: Oxford University Press.
7.
Eliot, L. (2008). Co tam się dzieje? Jak rozwija się mózg i umysł w pierwszych pięciu latach życia. Poznań: Media Rodzina.
8.
Fihel, A. (2018). Przyczyny migracji. W: M. Lesińska, M. Okólski (red.), 25 wykładów o migracjach (ss. 68-80). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
9.
Gleason, J. B., Ratner, N. B. (2005). Psycholingwistyka. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
10.
Herudzińska, M. (2018). Dzieci cudzoziemskie w polskiej szkole: Portret(y), wyzwania i problemy. Wychowanie w Rodzinie, 17(1), 187-209. DOI: 10.34616/wwr20181.187.209.
11.
Izdebska, J. (2004). Dziecko osamotnione w rodzinie: Kontekst pedagogiczny. Białystok: Trans Humana.
12.
Jusczyk, P. W. (1995). Language acquisition: Speech sounds and the begining of phonology [Nabywanie języka: Dźwięki mowy i początki fonologii]. W: J. L. Miller , P. D. Eimas (red.), Speech, language and communication (ss. 263-301). San Diego: Academic Press. DOI: 10.1016/B978-012497770-9/50010-8.
13.
Karpiński J. (2022). CEO: W polskich szkołach uczy się ponad 144 tys. dzieci z Ukrainy: Czarnek: „Jesteśmy gotowi przyjąć 400-500 tysięcy uchodźców”. Głos Nauczycielski, 07.12.2022. Pobrane 01.12.2023 z:
https://glos.pl/ceo-w-polskich....
14.
Katchan, O. (2007). Wczesna dwujęzyczność – sprzymierzeniec czy nieprzyjaciel. W: I. Kurcz (red.), Psychologiczne aspekty dwujęzyczności (ss. 155-172). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
15.
Kendall, P. C. (2004). Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
16.
Kupisiewicz, C. (2010). Szkice z dziejów dydaktyki: Od starożytności po czasy dzisiejsze. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
17.
Kurcz, I. (2007). Jakie problemy psychologiczne może rodzić dwujęzyczność?. W: I. Kurcz (red.), Psychologiczne aspekty dwujęzyczności (ss. 9-39). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
18.
Lambert, W., Tucker, R. (1972). Bilingual education of children: The St. Lambert experiment. Rowley: Newbury House Publishers.
20.
Matyjas, B. (2008). Dzieciństwo w kryzysie: Etiologia zjawiska. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
21.
McLaughlin, B. (2007). Różnice i podobieństwa między uczeniem się pierwszego i drugiego języka. W: I. Kurcz (red.), Psychologiczne aspekty dwujęzyczności (ss. 143-153). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
24.
Milewski, S. (2011). Mowa dorosłych kierowana do niemowląt: Studium fonostatystyczno-fonotaktyczne. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis.
25.
Nowicka-Rusek, E. (2015). Dzieci w migracjach: Doświadczenia z badań w Polsce. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 41/2(156), 123-144.
26.
Schaffer, H. R. (2005). Psychologia dziecka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
27.
Segiet, W. (2017). Konteksty komunikowania kreowane przez rodzinę (kilka uwag i problemów inspirowanych teorią Basila Bernsteina). W: M. Cywińska (red.), Rozwijanie umiejętności językowych i komunikacyjnych dziecka: Wybrane aspekty (ss. 33-45). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
28.
Snow, C.E. (2005). Dwujęzyczność i przyswajanie języka drugiego. W: J. B. Gleason, N. B. Ratner (red.), Psycholingwistyka (ss. 477-506). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
29.
Szlendak, T. (2011). Socjologia rodziny: Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
30.
Śliwerski, B. (2003). Edukacja. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku (t. 1, ss. 905-906). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
31.
Ślusarczyk, M. (2014). Migracje rodziców, migracje dzieci – wyzwania dla instytucji opiekuńczych, pomocowych oraz edukacyjnych. Zeszyty Pracy Socjalnej, 19(3), 75-89. DOI: 10.4467/24496138PS.14.007.3723.
32.
Urząd do spraw Cudzoziemców (2023). Ochrona międzynarodowa w 2022 r. – ponad dwukrotny wzrost rozpatrzonych wniosków. 25.012023. Pobrane 01.12.2023 z:
https://udsc.prowly.com/224477....
33.
Vasta, R., Haith, M. M., Miller, S. A. (2004). Psychologia dziecka. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
34.
Wodniecka-Chlipalska, Z. (2011). Dwujęzyczność: Właściwości dwujęzycznego umysłu i specyfika badań psychologicznych nad dwujęzycznością. W: I. Kurcz, H. Okuniewska (red.), Język jako przedmiot badań psychologicznych: psycholingwistyka ogólna i neurolingwistyka (ss. 253-284). Warszawa: Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej "Academica".