Bieżący numer
Online first
Archiwum
O czasopismie
Cele i zakres czasopisma
Wydawca i organ zarządzający
Zespół redakcyjny
Rada Naukowa
Kolegium Recenzentów
Indeksacja i współczynniki wpływu
Prawa autorskie i polityka otwartego dostępu
Źródła finansowania
Polityka prywatności
Dla autorów
Procedura publikacji
Procedura recenzowania
Wymogi redakcyjne
Etyka publikacji
Opłaty wydawnicze
Modelujący wpływ rodziców w kształtowaniu strategii agresywnego radzenia sobie młodzieży w sytuacji konfliktu społecznego.
1
Department of Psychology, University of Wroclaw [Instytut Psychologii, Uniwersytet Wrocławski], Dawida 1, 50-527 Wroclaw, Poland
Data nadesłania: 15-08-2022
Data ostatniej rewizji: 25-10-2022
Data akceptacji: 25-10-2022
Data publikacji: 13-12-2022
Autor do korespondencji
Danuta Borecka-Biernat
Instytut Psychologii, Uniwersytet Wrocławski, Dawida 1, 50-527 Wrocław, Polska
Instytut Psychologii, Uniwersytet Wrocławski, Dawida 1, 50-527 Wrocław, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2022;28(3):45-68
SŁOWA KLUCZOWE
dorastająca młodzieżmodelowanie zachowaniastrategia agresywnego radzenia sobiesytuacja konfliktu społecznego
STRESZCZENIE
Cel. Cel badań stanowi poszukiwanie rodzinnej etiologii agresywnej strategii radzenia
sobie dorastającej młodzieży w sytuacji konfliktu społecznego tkwiącej w agresywnym
wzorze reagowania rodziców na sytuację konfliktu społecznego.
Metody. W badaniach posłużono się Kwestionariuszem strategii radzenia sobie rodziców
w sytuacji konfliktu społecznego (KSRwSK) Danuty Boreckiej-Biernat i Kwestionariuszem
do badania strategii radzenia sobie młodzieży w sytuacji konfliktu społecznego
(KSMK) Boreckiej-Biernat. Badania empiryczne przeprowadzono w szkołach gimnazjalnych.
Objęły one 893 adolescentów (468 dziewczynek i 425 chłopców) w wieku 13-15 lat.
Wyniki. Analiza materiału badawczego wykazała, że matka oraz ojciec postrzegani są
jako stosujący w sytuacjach utrudniających dążenie do celu strategię opartą na agresji
i przyczyniają się do modelowania u dziewcząt i chłopców strategii polegającej na agresywnym
zachowaniu, wykorzystywanej w sytuacji konfliktu społecznego.
REFERENCJE (87)
1.
Aronson, E., Wilson, T., Akert R. (2012). Psychologia społeczna. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
2.
Balawajder, K. (2010). Zachowania uczestników konfliktu interpersonalnego [Behaviours of participants in interpersonal conflict]. W: D. Borecka-Biernat (red.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym: Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież? (ss. 137-179). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
3.
Bandura, A. (1973). Aggression: A social learning analysis. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall.
4.
Barłóg, K. (2001). Analiza zachowań agresywnych dzieci w wieku przedszkolnym a ich środowisko rodzinne [Analysis of preschool children’s aggressive behaviours and their family environment]. W: M. Binczycka-Anholcer (red.), Agresja i przemoc a zdrowie psychiczne: Praca zbiorowa (ss. 115-127). Warszawa-Poznań: Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej.
5.
Bielawska, D. (1995). Konflikty w szkole w opinii młodzieży [School conflicts in the opinion of adolescents]. W: F. Bereźnicki, A. Bielawiec (red.), Współczesne problemy w edukacji i wychowaniu: międzynarodowa konferencja naukowa zorganizowana przez Instytut Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, 12-14 października 1993 (ss. 198-201). Szczecin: Wydawnictwo Naukowe US.
6.
Borecka-Biernat, D. (2006). Strategie radzenia sobie młodzieży w trudnych sytuacjach społecznych: Psychospołeczne uwarunkowania. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
7.
Borecka-Biernat, D. (2012). Kwestionariusz strategii radzenia sobie młodzieży w sytuacji konfliktu społecznego. Psychologia Wychowawcza, 1-2, 86-118.
8.
Borecka-Biernat, D. (2013). Kwestionariusz strategii radzenia sobie rodziców w sytuacjach konfliktu społecznego w percepcji dziecka [Questionnaire on parents’ coping strategies in situations of social conflict according to the child’s perception]. W: M. Straś-Romanowska (red.), Drogi rozwoju psychologii wrocławskiej: Tom jubileuszowy z okazji 45-lecia studiów psychologicznych w Uniwersytecie Wrocławskim (ss. 223-245). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
9.
Bryłka, R. (2000). Wpływ rodziny na powstawanie agresji u dzieci [The influence of the family on the development of children’s aggression]. Problemy Opiekuńczo- Wychowawcze, 50, 47-50.
10.
Collins, W. (1990). Parent-child relationships in the transition to adolescence: Continuity and change in interaction, affect, and cognition. W: R. Montemayor, G. Adams, T. Gullotta (red.), From childhood to adolescence: A transitional period? (ss. 85–106). Beverly Hills, CA: Sage.
11.
Collins, W., Laursen, B. (1992). Conflict and relationships during adolescence. W: C. Shantz, W. Hartup (red.), Conflict in child and adolescent development (ss. 216-241). Cambridge: University Press.
12.
Cywińska, M. (2005). Konflikty interpersonalne wśród dzieci . Poznań: Wydawnictwo „Eruditus”.
13.
Cywińska, M. (2008). Konflikty między rodzicami — zagrożeniem dla konstruktywnego funkcjonowania dzieci w sytuacjach konfliktu. W: S. Guz (red.), Dziecko a zagrożenia współczesnego świata (ss.161-170). Lublin: WUMCS.
14.
Czerwińska-Jasiewicz, M. (2003). Społeczno-kulturowe podejście do dorastania [Socio-cultural approaches to adolescence]. W: A. Jurkowski (red.), Z zagadnień współczesnej psychologii wychowawczej (ss. 208-226). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
15.
Deutsch, M. (2005). Współpraca i rywalizacja [Cooperation and competition]. W: M. Deutsch, P. Coleman (red.), Rozwiązywanie konfliktów: Teoria i praktyka (ss. 21-40). Kraków: Wydawnictwo UJ.
16.
Dodge, K., Pettit, G., McClaskey, C., Brown, M. (1986). Social competence in children. Monographs of the Society for Research in Child Development, 51(213), 1-85. DOI: 10.2307/1165906.
18.
Domińska-Werbel, D. (2014). Psychologiczne uwarunkowania strategii radzenia sobie młodzieży gimnazjalnej w trudnych sytuacjach społecznych. Legnica: Wydawnictwo PWSZ.
19.
Donaldson, D., Prinstein, M., Danovsky, M., Spirito, A. (2000). Patterns of children’s coping with life stress: Implications with clinicians. American Journal of Orthopsychiatry, 70, 351-359. DOI: 10.1037/h0087689.
20.
Dutkiewicz, K. (2003). Rodzinne przyczyny zachowań agresywnych dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Edukacja, 2, 50-58.
21.
Filip, A. (2010). Sposoby rozwiązywania konfliktów rodzinnych w percepcji młodzieży różniącej się korzystaniem z mediów [Methods of solving family conflicts as perceived by adolescents differing in their use of media]. W: D. Borecka-Biernat (red.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym: Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież? (ss. 207-223). Warszawa: Difin.
25.
Gawryś, M. (2002). Rozwiązywanie konfliktów w klasie. Edukacja i Dialog, 8, 35-39.
26.
Glaser, R. (1990). Interpersonal influence inventory. King of Prussia, PA: Organization Design and Development, Inc.
27.
Gurba, E. (2020). Konflikt rodziców z nastolatkami jako źródło doświadczanego stresu [Conflict of parents with adolescents as a source of experienced stress]. W: A. Senejko, A. Czapiga (Eds.), Oswojenie traumy: Przegląd zagadnień (ss. 125-144). Kraków: Impuls.
28.
Guszkowska, M., Gorący, A., Rychta-Siedlecka, J. (2001). Ważne zdarzenia życiowe i codzienne kłopoty jako źródło stresu w percepcji młodzieży. Edukacja Otwarta, 4, 155–164.
29.
Heszen-Niejodek, I. (2000). Teoria stresu psychologicznego i radzenia sobie [Theory of psychological stress and coping]. W: J. Strelau (red.), Psychologia: Podręcznik akademicki: T. 3, Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej (ss. 465-493). Gdańsk: GWP.
30.
Honess, T., Charman, E., Zani, B., Cicognani, E., Xerri, M., Jackson, A., & Bosma, A. H. (1997). Conflict between parents and adolescents: Variation by family constitution. British Journal of Developmental Psychology, 15, 367-385. DOI: 10.1111/J.2044-835X.1997.TB00527.X.
31.
Jaworski, R. (2000). Konflikt pokoleń w okresie adolescencji: Psychologiczne aspekty radzenia sobie ze stresem [Generation conflict in adolescence: Psychological aspects of coping with stress]. W: R. Jaworski, A. Wielgus, J. Łukjaniuk (red.), Problemy człowieka w świetle psychologii (ss. 27-54). Płock: Wydawnictwo Naukowe NOVUM.
33.
Kłusek-Wojciszke, B (2009). Kwestionariusz stylów rozwiązywania konfliktów. Czasopismo Psychologiczne, 15(1), 119-140.
34.
Kobus, K., Reyes, O. (2000). A descriptive study of urban Mexican American adolescents’ perceived stress and coping. Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 22,163-178. DOI: 10.1177/0739986300222002.
35.
Komendant, A. (2007). Przemoc w szkole wśród dziewcząt i chłopców. Dyrektor Szkoły, 6, 33-36.
36.
Krok, D. (2007). Strategie rozwiązywania konfliktów w systemie rodzinnym. Roczniki Teologiczne, 54(10), 119-138.
37.
Krzyśko, M. (1999). Styl atrybucyjny a sposoby radzenia sobie młodzieży w trudnych sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych [Attributional style vs. coping styles of adolescents in difficult school and out-of-school situations]. W: W. Kojsa, R. Mrózka, & R. Studenski (red.), Młodzież w sytuacjach zmian gospodarczych, edukacyjnych, społecznych i kulturowych (t.1, ss. 265-276). Cieszyn: Wydawnictwo UŚ, Filia w Cieszynie.
38.
Kuśpit, M. (2015). Agresywność w konfliktach społecznych a style radzenia sobie ze stresem [Aggressiveness in social conflicts and stress coping styles]. W: D. Borecka-Biernat, M. Cywińska (red.), Konflikt społeczny w perspektywie socjologicznej i pedagogiczno-psychologicznej: Wybrane kwestie (ss. 288-306). Warszawa: Difin.
39.
Lachowska, B. (2010). Style rozwiązywania konfliktów i ich efekty w relacji między rodzicami i adolescentami – prezentacja narzędzi pomiaru [Conflict resolution styles and their effects in the relationship between parents and adolescents – presentation of measurement tools]. W: D. Borecka-Biernat (red.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczy: Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież? (ss. 180-206). Warszawa: Difin.
40.
Lewandowska, S. (2000). Agresywny rodzic – agresywne dziecko. Edukacja i Dialog, 4, 20-24.
41.
Lohman, B., Jarvis, P. (2000). Adolescent stressors, coping strategies, and psychological health studied in the family context. Journal of Youth and Adolescence, 29,15-43. DOI: 10.1023/A:1005117020812.
42.
López, E., Olaizola, J., Ferrer, B., Ochoa, G. (2006). Aggressive and nonaggressive rejected students: An analysis of their differences. Psychology in the Schools, 43(3), 387-400. DOI: 10.1002/pits.20152.
43.
Łosiewicz, A. (2002). Dojrzewanie dzieci i rodziców. Edukacja i Dialog, 2, 32-33.
44.
Matusewicz, Cz. (1997). Konflikty w zespołach uczniowskich [Conflicts in student teams]. W: W. Pomykało (red.), Encyklopedia Pedagogiczna (ss. 285-287). Warszawa: Fundacja Innowacja.
45.
McLaren, P. (1991). Rytualne wymiary oporu – błaznowanie i symboliczna inwersja [Ritual dimensions of resistance – clowning and symbolic inversion]. W: Z. Kwieciński (red.), Nieobecne Dyskursy (t. 1, ss. 66-79). Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
46.
Miłkowska, G. (2012). Agresja w okresie dorastania - charakterystyka, przejawy, przeciwdziałanie [Aggression in adolescence – characteristics, manifestations, prevention]. W: Z. Izdebski (red.), Zagrożenia okresu dorastania (ss. 91-110). Zielona Góra: Wydawnictwo UZ.
47.
Miłkowska-Olejniczak, G. (2005). Gimnazjalny agresor [Middle school aggressor]. Nowa Szkoła, 2, 24-29.
48.
Montemayor, R. (1983). Parents and adolescents in conflict: All families some of the time and some families most of the time. Journal of Early Adolescence, 3, 83-103. DOI: 10.1177/027243168331007.
49.
Obuchowska, I. (1990). Rodzinne konflikty młodzieży niepełnosprawnej związane z realizacją potrzeby autonomii [Family conflicts of young people with disabilities related to the realization of the need for autonomy]. W: M. Tyszkowa (red.), Rodzina a rozwój jednostki: Praca zzbiorowa (ss. 55-73). Poznań: CPBP.
50.
Obuchowska, I. (1996). Drogi dorastania: Psychologia rozwojowa okresu dorastania dla rodziców i wychowawców. Warszawa: WSiP.
51.
Obuchowska, I. (2001). Agresja dzieci w perspektywie rozwojowej [Children’s aggression in a developmental perspective]. W: M. Binczycka-Anholcer (red.), Agresja i przemoc a zdrowie psychiczne (ss. 45-59). Warszawa-Poznań: Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej.
52.
Olearczyk, T. (2009). Psychopedagogiczne aspekty sytuacji konfliktowych w okresie adolescencji [Psychopedagogical aspects of conflict situations in adolescence]. W: M. Leśniak (red.), Mediacja w rozwiązywaniu konfliktów wieku adolescencji = Mediation in resolving the conflicts of adolescence (ss. 97-112). Kraków: Krakowska Akademia im. AFM.
53.
Ostrowska, K. (2008). Zachowania agresywne uczniów w świetle badań porównawczych. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze 3, 13-22.
54.
Patterson, G. (1986). Performance models for antisocial boys. American Psychologist, 41, 432-444. DOI: 10.1037/0003-066X.41.4.432.
55.
Piekarska, A. (1991). Przemoc w rodzinie: Agresja rodziców wobec dzieci, przejawy i psychologiczne uwarunkowania. Warszawa: PTP.
56.
Pisula, E., Sikora, R. (2008). Wiek i płeć a radzenie sobie ze stresem przez młodzież w wieku 12–17 lat. Przegląd Psychologiczny, 4, 405–422.
57.
Plewicka, Z. (1977). Sytuacje konfliktowe uczniów w szkole [Conflict situations of students at school]. W: M. Tyszkowa (red.), Zachowanie się młodzieży w sytuacjach trudnych i rozwój osobowości: Praca zbiorowa (ss. 37-50). Poznań: Wydawnictwo UAM.
58.
Polak, K. (2010). Uczeń w sytuacji konfliktów szkolnych [Pupil in a situation of school conflict]. W: D. Borecka-Biernat (red.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym: Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież (ss. 23-39). Warszawa: Difin.
59.
Poraj, G. (2002). Agresja w szkole: Przyczyny, profilaktyka, interwencje. Łódź: Oficyna Wydawnicza „Edukator”.
60.
Przybył, I. (2005). Poczucie tożsamości społecznej młodzieży gimnazjalnej [Sense of social identity of middle school youth]. W: W. Wrzesień, A. Żurek, I. Przybył, Rodzice i ich dzieci w tańcu pokoleń (ss. 23-70). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
61.
Ratzke, K., Sanders, M., Diepold, B., Krannich, S., Cierpka, M. (1997). Ueber Aggression und Gewalt bei Kinder in untrschiedlichen Kontexten. Praxis, Kinderpsychologie, Kinderpsychiatrie, 46, 153-168.
62.
Riesch, S., Bush, L., Nelson, C., Ohm, B., Portz, P., Abell, B., Wightman, M., Jenkins, P. (2000). Topics of conflict between parents and young adolescents. Journal for Specialists in Paediatric Nursing, 5(1), 27-40. DOI: 10.1111/j.1744-6155.2000.tb00083.x.
63.
Rostowska, T. (1993). Rola modelowania w procesie socjalizacji dziecka w rodzinie [The role of modelling in the socialisation process of the child in the family]. Problemy Rodziny, 3, 33-37.
64.
Rostowska, T. (1996). Transmisja międzypokoleniowa w rodzinie w zakresie zachowań agresywnych [Intergenerational transmission in the family regarding aggressive behaviours]. Przegląd Psychologiczny, 39(1-2), 177-186.
65.
Rostowska, T. (1997). Zgodność strategii radzenia sobie ze stresem u rodziców i ich dorosłych dzieci [Compatibility of stress coping strategies of parents and their adult children]. W: J. Rostowski, T. Rostowska, I. Janicka (red.), Psychospołeczne aspekty rozwoju człowieka: Materiały V Ogólnopolskiej Konferencji Psychologów Rozwojowych, Łódź 9-12.05.1996 (ss. 389-399). Łódź: Wydawnictwo UŁ.
66.
Rostowska, T. (2001). Konflikt międzypokoleniowy w rodzinie: Analiza psychologiczna. Łódź: Wydawnictwo UŁ.
67.
Różańska-Kowal, J. (2004). Szkoła jako główne źródło stresu młodzieży w wieku dorastania [School as a major source of stress for youth in adolescence]. Kwartalnik Pedagogiczny, 3, 203-214.
68.
Rubin, J., Pruitt, D., Sung, H. K. (1994). Social conflict: Escalation, stalemate, and settlement. New York: McGraw–Hill.
69.
Rychlak, J., Legerski, A. (1967). A sociocultural theory of appropriate sexual role identification and level of personal adjustment. Journal of Personality, 1(35), 31-49. DOI: 10.1111/j.1467-6494.1967.tb01414.x.
70.
Schaffer, H. (2006). Rozwój społeczny: Dzieciństwo i młodość. Kraków: Wydawnictwo UJ.
71.
Shantz, C. (1987). Conflicts between children. Child Development, 58, 238-305. DOI: 10.2307/1130507.
72.
Sikora, R., Pisula, E. (2002). Przyczyny stresu i strategie radzenia sobie ze stresem u młodzieży w wieku 14-16 lat. Polskie Forum Psychologiczne, 2(2), 110-122.
73.
Sikorski, W. (2010). Konflikty w rodzinie uwarunkowane wadliwą komunikacją [Family conflicts conditioned by faulty communication]. W: D. Borecka-Biernat (red.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym: jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież? (ss.116-134). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
74.
Smetana, J., Daddis, C. (2002). Domain-specific antecedents of psychological control, parental monitoring, and adolescent autonomy: The role parenting beliefs and practices. Child Development, 73, 563-580. DOI: 10.1111/1467-8624.00424.
75.
Smetana, J., Yau, J., Restrepo, A., Braeges, J. (1991). Adolescent-parent conflict in married and divorced families. Developmental Psychology, 27, 1000-1010. DOI: 10.1037/0012-1649.27.6.1000.
76.
Stańkowski, B. (2009). Konflikt nauczyciel-uczeń: Uzdrawianie relacji w świetle reguły 5 R. Kraków: Wydawnictwo WAM.
77.
Straus, M. (1991). Discipline and deviance: Physical punishment of children and violence and other crime in adulthood. Social Problems 38(2), 133-154. DOI: 10.2307/800524.
78.
Thomas, K.W. (1976) Conflict and Conflict Management. W: Dunnette (red.), Handbook in Industrial and Organizational Psychology (ss. 889-935). Chicago: Rand McNally.
79.
Trylińska-Tekielska, E. (2007). Rola dzieci i rodziców w rozwiązywaniu konfliktów rodzinnych. Człowiek-Niepełnosprawność-Społeczeństwo, 1, 21-33.
80.
Tyszkowa, M. (1986). Zachowanie się dzieci szkolnych w sytuacjach trudnych. Warszawa: PWN.
81.
Urban, B. (2005). Zachowania dewiacyjne młodzieży w interakcjach rówieśniczych. Kraków: Wydawnictwo UJ.
82.
Van Lissa, C. J., Hawk, S., Meeus, W. H. (2017). The effects of affective and cognitive empathy on adolescents’ behavior and outcomes in conflicts with mothers. Journal of Experimental Child Psychology, 158, 32–45. DOI: 10.1016/j.jecp.2017.01.002.
83.
Wojciszke, B. (2007). Relacje interpersonalne [Interpersonal relations]. W: J. Strelau (red.), Psychologia: Podręcznik akademicki: T. 3, Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej (ss. 147-186). Gdańsk: GWP.
84.
Wolińska, J. (2000). Agresywność młodzieży: Problem indywidualny i społeczny. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
85.
Woźniak-Krakowian, A., Wieczorek, G. (2009). Przemoc w szkole jako zjawisko społeczne [School violence as a social phenomenon]. W: A. Woźniak-Krakowian, E. Napora, I. Gomółka- Walaszek (red.), Problemy marginalizacji dzieci i młodzieży (ss. 115-150). Częstochowa: Wydawnictwo AJD.
86.
Wrześniewski, K. (1996). Style a strategie radzenia sobie ze stresem: Problemy pomiaru [Styles versus strategies for coping with stress: Measurement issues]. W: I. Heszen-Niejodek, Z. Ratajczak (red.), Człowiek w sytuacji stresu: Problemy teoretyczne i metodologiczne (ss. 44-64). Katowice: Wydawnictwo UŚ.
| eISSN: | 2300-5866 |
| ISSN: | 2082-9019 |
© 2006-2024 Journal hosting platform by Bentus
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
