Bieżący numer
Online first
Archiwum
O czasopismie
Cele i zakres czasopisma
Wydawca i organ zarządzający
Zespół redakcyjny
Rada Naukowa
Kolegium Recenzentów
Indeksacja i współczynniki wpływu
Prawa autorskie i polityka otwartego dostępu
Źródła finansowania
Polityka prywatności
Dla autorów
Procedura publikacji
Procedura recenzowania
Wymogi redakcyjne
Etyka publikacji
Opłaty wydawnicze
Jak radzenie sobie w sytuacji konfliktu społecznego wiąże się z postrzeganiem postaw rodziców – badania młodzieży
1
Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Psychologii, Dawida 1, 50-527 Wrocław, Polska
Data nadesłania: 14-05-2023
Data ostatniej rewizji: 27-07-2023
Data akceptacji: 27-07-2023
Data publikacji: 10-11-2023
Autor do korespondencji
Danuta Borecka-Biernat
Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Psychologii, Dawida 1, 50-527 Wrocław, Polska
Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Psychologii, Dawida 1, 50-527 Wrocław, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2023;30(1):189-212
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Cel. Celem badań była ocena postrzeganych postaw rodzicielskich w generowaniu destruktywnej (agresja, unik, uległość) i konstruktywnej (zadaniowej) strategii radzenia sobie młodzieży w sytuacji konfliktu społecznego. Materiały i metody. W badaniach posłużono się Skalą Postaw Rodzicielskich (SPR) Mieczysława Plopy i Kwestionariuszem do badania strategii radzenia sobie młodzieży w sytuacji konfliktu społecznego (KSMK) Danuty Boreckiej-Biernat. Badania empiryczne objęły 893 osoby (468 dziewcząt i 425 chłopców) w wieku 13–15 lat. Wyniki. W świetle przeprowadzonych badań stwierdzono, że destruktywny (agresywny, unikowy, uległy) sposób reagowania adolescentów na napięcie emocjonalne w sytuacji konfliktu społecznego kształtują nieprawidłowe postawy rodzicielskie charakteryzujące się uczuciowym dystansem lub uczuciową koncentracją rodziców w stosunku do dorastającego dziecka, brakiem zrównoważonej więzi emocjonalnej i wysoko postawioną poprzeczką wymagań wraz z przesadną dyscypliną i rygorem. Ponadto analiza materiału badawczego wskazała, że prawidłowe postawy rodzicielskie, przepełnione ciepłem uczuciowym, akceptacją i wsparciem, uznaniem swobody do aktywności z jednoczesnym uszanowaniem indywidualności wyposażają dorastające dziecko w strategię konstruktywną (zadaniową), skuteczną w przezwyciężaniu sytuacji konfliktu społecznego. Wydaje się, że uzyskane informacje mogą być wskazówkami teoretycznymi w opracowaniu strategii wychowawczych mających na celu ukształtowanie jednostki radzącej sobie z konfliktem w sposób dojrzały.
REFERENCJE (72)
1.
Aronson, E., Wilson, T., Akert, R. (2012). Psychologia społeczna. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
2.
Balawajder, K. (2010). Zachowania uczestników konfliktu interpersonalnego. W: D. Borecka-Biernat (red.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym: Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież? (ss. 137-179). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
3.
Bares, C., Delva, J., Grogan-Kaylor, A., Andrade, F. (2011). Personality and parenting processes associated with problem behaviours: A study of adolescents in Santiago, Chile [Osobowość i procesy wychowawcze związane z zachowaniami problemowymi: Badanie nastolatków w Santiago, Chile]. Social Work Research, 35(4), 227-240. DOI: 10.1093/swr/35.4.227.
4.
Batool, S. (2013). Lack of adequate parenting: A potential risk factor for aggression among adolescents [Brak odpowiedniego rodzicielstwa: potencjalny czynnik ryzyka agresji wśród młodzieży]. Pakistan Journal of Psychological Research, 28(2), 217-238.
5.
Bedyńska, S., Książek, M. (2012). Praktyczny przewodnik wykorzystania modeli regresji oraz równań strukturalnych. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno: Wydawnictwo Academica.
6.
Bhattacharyya, P., Pradhan, R. (2015). Perceived paternal parenting style and proactive coping strategies of Indian adolescents [Postrzegany ojcowski styl rodzicielski i proaktywne strategie radzenia sobie indyjskich nastolatków]. International Journal of Psychological Studies, 7(2), 180-191. DOI: 10.5539/ijps.v7n2p180.
7.
Borecka-Biernat, D. (2001). Zachowanie nieśmiałe młodzieży w trudnej sytuacji społecznej. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
8.
Borecka-Biernat, D. (2006). Strategie radzenia sobie młodzieży w trudnych sytuacjach społecznych: Psychospołeczne uwarunkowania. Wrocław: Wydawnictwo UWr.
9.
Borecka-Biernat, D. (2012). Kwestionariusz strategii radzenia sobie młodzieży w sytuacji konfliktu społecznego. Psychologia Wychowawcza, 1-2, 86-118.
11.
Ciupińska, B. (2011). Konflikty dorastających z rówieśnikami. W: A. Rejzner (red.), Systemowe rozwiązywanie problemów przemocy i agresji w szkole (ss. 100-118). Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP: Wydawnictwo Comandor.
12.
Cywińska, M. (1998). Styl wychowania w rodzinie a konflikty z rówieśnikami. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 6, 12-15.
13.
De Wied, M., Branje, S., Meeus, W. (2007). Empathy and conflict resolution in friendship relations among adolescents [Empatia i rozwiązywanie konfliktów w relacjach przyjacielskich wśród nastolatków]. Aggressive Behavior, 33(1), 48-55. DOI: 10.1002/ab.20166.
14.
Deutsch, M. (2005). Współpraca i rywalizacja. W: M. Deutsch, P. Coleman (red.), Rozwiązywanie konfliktów: Teoria i praktyka (ss. 21-40). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
16.
Donaldson, D., Prinstein, M., Danovsky, M., Spirito, A. (2000). Patterns of children’s coping with life stress: Implications with clinicians [Wzorce radzenia sobie dzieci ze stresem życiowym: Implikacje dla klinicystów]. American Journal of Orthopsychiatry, 70(3), 351-359. DOI:10.1037/h0087689.
17.
Dutkiewicz, K. (2003). Rodzinne przyczyny zachowań agresywnych dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Edukacja, 2, 50-58.
18.
Dzwonkowska, I. (2009). Nieśmiałość a wspierające i trudne relacje z ludźmi. Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls".
19.
Farnicka, M., Liberska, H. (2014). Przejawy agresywności współczesnej młodzieży i ich uwarunkowania rodzinne. Rocznik Lubuski, 40(1), 43-56.
20.
Filip, A. (2010). Sposoby rozwiązywania konfliktów rodzinnych w percepcji młodzieży różniącej się korzystaniem z mediów. W: D. Borecka-Biernat (red.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym: Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież? (ss. 207-223). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
21.
Finkenauer, C., Engels, R., Baumeister, R. (2005). Parenting behaviour and adolescent behavioural and emotional problems: The role of self-control [Zachowanie rodzicielskie a problemy behawioralne i emocjonalne nastolatków: rola samokontroli]. International Journal of Behavioral Development, 29, 58-69. DOI: 10.1080/01650250444000333.
23.
Gawryś, M. (2002). Rozwiązywanie konfliktów w klasie. Edukacja i Dialog, 8, 35-39.
24.
Gurba, E. (2013). Nieporozumienia z dorastającymi dziećmi w rodzinie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
25.
Gurba, E. (2020). Konflikt rodziców z nastolatkami jako źródło doświadczanego stresu = Conflict of parents with teenagers as a source of experienced stress. W: A. Senejko, A. Czapiga (red.), Oswojenie traumy: Przegląd zagadnień (ss. 125-144). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
26.
Heszen-Niejodek, I. (2000). Teoria stresu psychologicznego i radzenia sobie. W: J. Strelau (red.), Psychologia: Podręcznik akademicki: T. 3, Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej (ss. 465-493). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
27.
Hibner, A. (2013). Reagowanie oporem w sytuacji nacisku społecznego a wiek i płeć młodzieży. W: D. Borecka-Biernat (red.), Zachowania agresywne dzieci i młodzieży: Uwarunkowania oraz możliwości ich przezwyciężania (ss. 200-213). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
28.
Jankowska, M. (2014). Postawy rodzicielskie matki i ojca a lęk jako stan i lęk jako cecha u młodych dorosłych. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 4(18), 88-108.
29.
Januszewska, E. (2001). Style reagowania na stres w kontekście postaw rodzicielskich: Badania młodzieży w okresie adolescencji. W: D. Kornas-Biela (red.), Rodzina: źródło życia i szkoła miłości (ss. 311-344). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
30.
Januszewska, E., Jasik, I. (2018). Agresja u dzieci i młodzieży a postawy rodzicielskie. Cywilizacja, 66, 124-138.
31.
Jaworski, R. (2000). Konflikt pokoleń w okresie adolescencji: Psychologiczne aspekty radzenia sobie ze stresem. W: R. Jaworski, A. Wielgus, J. Łukjaniuk (red.), Problemy człowieka w świetle psychologii (ss. 27-54). Płock: Wydawnictwo Naukowe Novum.
32.
Juroszek, W. (2017). Znaczenie postaw rodzicielskich i stylów przywiązania dla funkcjonowania psychospołecznego dziecka w życiu dorosłym. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
33.
Karavasilis, L., Doyle, A., Markiewicz, D. (2003). Associations between parenting style and attachment to mother in middle childhood and adolescence [Związki między stylem rodzicielskim i przywiązaniem do matki w średnim dzieciństwie i okresie dojrzewania]. International Journal of Behavioral Development, 27(2), 153-164. DOI: 10.1080/0165025024400015.
34.
Klink, J., Byars-Winston, A., Bakken, L. (2008). Coping efficacy and perceived family support: Potential factors for reducing stress in premedical students [Skuteczność radzenia sobie i postrzegane wsparcie rodziny: potencjalne czynniki zmniejszające stres u studentów przedmedycznych]. Medical Education, 42(6), 572-579. DOI:10.1111/j.1365-2923.2008.03091.x.
35.
Kłusek-Wojciszke, B. (2009). Kwestionariusz stylów rozwiązywania konfliktów. Czasopismo Psychologiczne, 15(1), 119-140.
36.
Kobus, K., Reyes, O. (2000). A descriptive study of urban mexican american adolescents’ perceived stress and coping [Opisowe badanie postrzeganego stresu i dopingu przez miejskich meksykańsko-amerykańskich nastolatków]. Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 22, 163-178. DOI: 10.1177/0739986300222002.
37.
Koydemir-Özden, S., Demir, A. (2009). The relationship between perceived parental attitudes and shyness among Turkish youth: Fear of negative evaluation and self-esteem as mediators [Związek między postrzeganymi postawami rodzicielskimi a nieśmiałością wśród młodzieży tureckiej: Lęk przed negatywną oceną i samooceną jako mediatory]. Current Psychology, 28(3), 169-180. DOI: 10.1007/s12144-009-9054-1.
38.
Krok, D. (2007). Strategie rozwiązywania konfliktów w systemie rodzinnym. Roczniki Teologiczne, 54(10), 119-138.
39.
Kuppens, S., Grietens, H., Onghena, P., Michiels, D. (2009). Association between parental control and children’s overt and relational aggression [Związek między kontrolą rodzicielską a agresją jawną i relacyjną dzieci]. British Journal of Developmental Psychology, 27(3), 607-623. DOI: 10.1348/026151008X345591.
40.
Lachowska, B. (2010). Style rozwiązywania konfliktów i ich efekty w relacji między rodzicami i adolescentami – prezentacja narzędzi pomiaru. W: D. Borecka-Biernat (red.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym: Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież? (ss. 180-206). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
41.
Leary, M., Kowalski, R. (2001). Lęk społeczny. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
42.
Lohman, B., Jarvis, P. (2000). Adolescent stressors, coping strategies, and psychological health studied in the family context [Stresory nastolatków, strategie radzenia sobie i zdrowie psychologiczne badane w kontekście rodzinnym]. Journal of Youth and Adolescence, 29(1),15-43. DOI: 10.1023/A:1005117020812.
43.
Łukaszewicz, M. (2002). Wpływ postaw rodzicielskich na poziom agresywności młodzieży. Wychowanie na co dzień, 7/8, 14-16.
44.
Miłkowska, G. (2010). Style rozwiązywania konfliktów przez młodzież gimnazjalną. Rocznik Lubuski, 36(1), 199-214.
46.
Minda, M. (2019). The perception of parental attitudes and styles to deal with stress among the young attending to athletic championship schools [Postrzeganie postaw rodzicielskich i stylów radzenia sobie ze stresem wśród młodzieży uczęszczającej do mistrzowskich szkół sportowych]. Journal of Education, Health and Sport, 9(9), 306-316.
47.
Owens, L., Daly, A., Sle, P. (2005). Sex and age differences in victimization and conflict resolution among adolescents in a south Australian school [Różnice płci i wieku w wiktymizacji i rozwiązywaniu konfliktów wśród nastolatków w szkole w południowej Australii]. Aggressive Behavior, 31(1), 1-12. DOI: 10.1002/ab.20045.
48.
Pisula, E., Sikora, R. (2008). Wiek i płeć a radzenie sobie ze stresem przez młodzież w wieku 12–17 lat. Przegląd Psychologiczny, 51(4), 405-421.
49.
Plopa, M. (1983). Funkcjonowanie społeczno-emocjonalne młodzieży a percepcja postaw matek i ojców. Psychologia Wychowawcza, 26(2), 129-142.
50.
Plopa, M. (2015). Psychologia rodziny: Teoria i badania. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
51.
Polak, K. (2010). Uczeń w sytuacji konfliktów szkolnych. W: D. Borecka-Biernat (red.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym: Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież? (ss. 23-39). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
52.
Poraj, G. (2002). Agresja w szkole: Przyczyny, profilaktyka, interwencje. Łódź: Oficyna Wydawnicza Edukator.
53.
Pufal-Struzik, I. (2008). Postawy wychowawcze i jakość komunikowania się matek z dziećmi jako czynniki wadliwej socjalizacji sprzyjającej agresji. Pedagogika Rodziny, 1(3), 141-149.
54.
Reykowski, J., Frączek, A. (1963). Potrzeba zależności jako jeden z psychologicznych mechanizmów motywacyjnych. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 9, 11-14.
55.
Riesch, S., Bush, L., Nelson, C., Ohm, B., Portz, P., Abell, B., Wightman, M., Jenkins, P. (2000). Topics of conflict between parents and young adolescents [Tematy konfliktów między rodzicami a młodymi nastolatkami]. Journal for Specialists in Pediatric Nursing, 5(1), 27-40. DOI: 10.1111/j.1744-6155.2000.tb00083.x.
56.
Rostowska, T. (2001). Konflikt międzypokoleniowy w rodzinie: Analiza psychologiczna. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
57.
Różańska-Kowal, J. (2004). Szkoła jako główne źródło stresu młodzieży w wieku dorastania. Kwartalnik Pedagogiczny, 3, 203-214.
58.
Sikora, R., Pisula, E. (2002). Przyczyny stresu i strategie radzenia sobie ze stresem u młodzieży w wieku 14–16 lat. Polskie Forum Psychologiczne, 7(2), 110-122.
59.
Smetana, J., Daddis, C. (2002). Domain-specific antecedents of parental psychological control and monitoring: The role of parenting beliefs and practices [Specyficzne dla domeny poprzedniki kontroli psychologicznej, monitorowania rodziców i autonomii nastolatków: Rola przekonań rodzicielskich i praktyki]. Child Development, 73(2), 563-580.
60.
Stańkowski, B. (2009). Konflikt nauczyciel-uczeń: Uzdrawianie relacji w świetle reguły 5 R. Kraków: Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna IGNATIANUM: Wydawnictwo WAM.
61.
Tezer, E., Demir, A. (2001). Conflict behaviors toward same-sex and opposite-sex peers among male and female late adolescents [Zachowania konfliktowe wobec rówieśników tej samej i odmiennej płci wśród późnej młodzieży płci męskiej i żeńskiej]. Adolescence, 36(143), 525-533.
62.
Tyszkowa, M. (1986). Zachowanie się dzieci szkolnych w sytuacjach trudnych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
63.
Van Lissa, C. J., Hawk, S., Meeus, W. H. (2017). The effects of affective and cognitive empathy on adolescents’ behavior and outcomes in conflicts with mothers [Wpływ afektywnej i poznawczej empatii nastolatków na zachowania i skutki konfliktów z matkami]. Journal of Experimental Child Psychology, 158, 32-45. DOI: 10.1016/j.jecp.2017.01.002.
64.
Węgłowska-Rzepa, K. (2010). Style funkcjonowania młodzieży w sytuacjach społecznych – uwarunkowania temperamentalne i rodzinne. W: D. Borecka-Biernat (red.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym: Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież? (ss. 243-259). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
65.
Williams, K., McGillicuddy-De Lisi, A. (1999). Coping strategies in adolescents [Strategie radzenia sobie w okresie dorastania]. Journal of Applied Developmental Psychology, 20, 537-549. DOI: 10.1016/S0193-3973(99)00025-8.
66.
Wojciechowska, L., Jasik, M. (2016). Parental attitudes of mothers and fathers and adolescent shyness and egocentrism [Postawy rodzicielskie matek i ojców a młodzieńcza nieśmiałość i egocentryzm]. Psychologia Rozwojowa, 21(1), 33-47. DOI: 10.4467/20843879PR.16.003.4792.
67.
Wolfrand, U., Hempel, S., Miles, J. (2003). Perceived parenting styles, depersonalisation, anxiety and coping behaviour in adolescents [Postrzegane style rodzicielskie, depersonalizacja, lęki zachowania radzenia sobie ze stresem u młodzieży]. Personality and individual differences, 34(3), 521-532. DOI: 10.1016/S0191-8869(02)00092-2.
68.
Wolińska, J. (2000). Agresywność młodzieży: Problem indywidualny i społeczny. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
69.
Woźniak-Krakowian, A., Wieczorek, G. (2009). Przemoc w szkole jako zjawisko społeczne. W: A. Woźniak-Krakowian, E. Napora, I. Gomółka-Walaszek (red.), Problemy marginalizacji dzieci i młodzieży (ss. 115-150). Częstochowa: Wydawnictwo Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza.
70.
Wrześniewski, K. (1996). Style a strategie radzenia sobie ze stresem: Problemy pomiaru. W: I. Heszen-Niejodek, Z. Ratajczak (red.), Człowiek w sytuacji stresu: Problemy teoretyczne i metodologiczne (ss. 44-64). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
71.
Zabłocka, M. (2012). Zrozumieć nieśmiałość: Aspekty diagnostyczne i terapeutyczne. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2300-5866 |
| ISSN: | 2082-9019 |
© 2006-2024 Journal hosting platform by Bentus
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
