Bieżący numer
Online first
Archiwum
O czasopismie
Cele i zakres czasopisma
Wydawca i organ zarządzający
Zespół redakcyjny
Rada Naukowa
Kolegium Recenzentów
Indeksacja i współczynniki wpływu
Prawa autorskie i polityka otwartego dostępu
Źródła finansowania
Polityka prywatności
Dla autorów
Procedura publikacji
Procedura recenzowania
Wymogi redakcyjne
Etyka publikacji
Opłaty wydawnicze
Rodzinne uwarunkowania bezdomności młodzieży
1
Uniwersytet Rzeszowski, Instytut Nauk Socjologicznych, Rejtana 16C, 35-959 Rzeszów, Polska
Data nadesłania: 27-11-2023
Data akceptacji: 14-12-2023
Data publikacji online: 30-12-2023
Autor do korespondencji
Marek A. Motyka
Uniwersytet Rzeszowski, Instytut Nauk Socjologicznych, Rejtana 16C, 35-959 Rzeszów, Polska
Uniwersytet Rzeszowski, Instytut Nauk Socjologicznych, Rejtana 16C, 35-959 Rzeszów, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2023;30(4):147-171
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Bezdomność młodzieży jest zjawiskiem coraz bardziej widocznym na polskiej scenie problemów społecznych. Cel. Celem badań było ustalenie rodzinnych uwarunkowań prowadzących do kryzysu bezdomności, a także określenie niezbędnych oddziaływań pomocowych mających na celu przywrócenie stabilizacji życiowej i usamodzielnienie. Materiał i metody. Przeprowadzono 35 wywiadów z młodzieżą doświadczającą bezdomności. Narzędziem badań był kwestionariusz wywiadu składający się z 26 pytań, z których część dotyczyła sytuacji rodzinnej respondentów. Wywiady zostały zarejestrowane na dyktafonie i sporządzono ich transkrypcję. Zastosowano celowy dobór próby: wywiady zrealizowano wśród podopiecznych Fundacji Po Drugie, świadczącej kompleksową pomoc na rzecz młodzieży w kryzysie bezdomności. Wyniki. Na podstawie zgromadzonych danych ustalono, że rodzinne przyczyny wystąpienia kryzysu bezdomności wśród młodzieży to przede wszystkim dorastanie w rodzinie z dysfunkcjami: uzależnieniem jednego lub dwojga rodziców, przemocą, niezaradnością rodziców. Takie sytuacje prowadzą do rozdzielenia i wychowywania się poza rodziną biologiczną
(piecza zastępcza, domy dziecka, ośrodki resocjalizacyjne), a ponadto powodują doświadczenie traumy, krzywdy, poczucia osamotnienia. Przyczyny te, a zwłaszcza ich współwystępowanie, pełniły istotną rolę w pojawieniu się kryzysu. Wnioski. Potrzeby młodzieży, która w okresie dorastania doświadczyła wielu krzywd i zaniedbań ze strony rodziców, wymagają wielowymiarowej pomocy i wsparcia terapeutycznego, w tym zabezpieczenia dachu nad głową, stabilizacji emocjonalnej, wzmocnienia poczucia własnej wartości, przywrócenia stabilizacji psychicznej, zmotywowania do podjęcia edukacji, znalezienia zatrudnienia, przygotowania do samodzielnego prowadzenia gospodarstwa domowego i prawidłowego pełnienia ról społecznych. Fundacja Po Drugie, w której zrealizowano badania, jest organizacją świadczącą w pełni kompleksową opiekę dla tak bardzo potrzebującej grupy. Niestety jest to jedyne takie miejsce w Polsce.
REFERENCJE (53)
1.
Ackerman, A., Porter, B., Sullivan, R. (2020). The effect of combat exposure on veteran homelessness [Wpływ doświadczeń bojowych na bezdomność weteranów]. Journal of Housing Economics, 49, 101711. DOI: 10.1016/j.jhe.2020.101711.
2.
Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change [Poczucie własnej skuteczności: W kierunku ujednoliconej teorii zmiany zachowań]. Psychology Review, 84(2), 191–215. DOI: 10.1037/0033-295X.84.2.191.
3.
Barłóg, K. (2015). Trajektoria w analizach cierpienia osób z nagłą utratą sprawności. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska: Sectio J – Paedagogia-Psychologia, 28(1), 83–98. DOI: 10.17951/j.2015.28.1.83.
4.
Bender, K. A., Yang, J., Ferguson, K., Thompson, S. (2015). Experiences and needs of homeless youth with a history of foster care [Doświadczenia i potrzeby bezdomnej młodzieży z historią pieczy zastępczej]. Children and Youth Services Review, 55, 222–231. DOI: 10.1016/j.childyouth.2015.06.007.
5.
Bender, K. A., DePrince, A., Begun, S., Hathaway, J., Haffejee, B., Schau, N. (2018). Enhancing risk of detection among homeless youth: A randomized clinical trial of a promising intervention [Poprawa umiejętności wykrywania ryzyka wśród bezdomnej młodzieży: randomizowane badanie obiecującej interwencji]. Journal of Interpersonal Violence, 33(19), 2945-2967. DOI: 10.1177/0886260516633208.
6.
Berman, L. R., Snow, R. C., Moorman, J. D., Policicchio, D., Geronimus, A. T., Padilla, M. B. (2015). Parental loss and residential instability: The impact on young women from low-income households in Detroit [Utrata rodziców i niestabilność mieszkaniowa: wpływ na młode kobiety z gospodarstw domowych o niskich dochodach w Detroit]. Journal of Child and Family Studies, 24, 416–426. DOI: 10.1007/s10826-013-9852-9.
7.
Bonakdar, A., Gaetz, S., Banchani, E., Schwan, K., Kidd, S. A., O’Grady, B. (2023). Child protection services and youth experiencing homelessness: Findings of the 2019 national youth homelessness survey in Canada [Usługi ochrony dzieci i młodzieży doświadczającej bezdomności: Wyniki krajowego badania dotyczącego bezdomności młodzieży przeprowadzonego w 2019 roku w K anadzie]. Children and Youth Services Review, 153, 107088. DOI: 10.1016/j.childyouth.2023.107088.
8.
Brookfield, S., Fitzgerald, L. (2018). Homelessness and natural disasters: The role of community service organisations [Bezdomność i klęski żywiołowe: rola organizacji społecznych]. Australian Journal of Emergency Management, 33(4), 62–68.
9.
Chotkowska, K. (2020). Przyczyny bezdomności, próby polepszenia swojej sytuacji i nadzieje na przyszłość – analiza indywidualnych wywiadów pogłębionych bezdomnych mężczyzn z wykształceniem wyższym. Praca Socjalna, 1(35), 71–83. DOI: 10.5604/01.3001.0014.1178.
10.
Cohen-Cline, H., Jones, K., Vartanian, K. (2021). Direct and indirect pathways between childhood instability and adult homelessness in a low-income population [Bezpośrednie i pośrednie ścieżki między niestabilnością w dzieciństwie a bezdomnością dorosłych w populacji o niskich dochodach]. Children and Youth Services Review, 120, 105707. DOI: 10.1016/j.childyouth.2020.105707.
11.
Dębski, M. (2010). Przyczyny bezdomności i powody pozostawania w niej: Typologie i kwestie sporne. W: M. Dębski (red.), Problem bezdomności w Polsce: Wybrane aspekty – diagnoza Zespołu Badawczego działającego w ramach projektu „Gminny standard wychodzenia z bezdomności” (ss. 52–94). Gdańsk: Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności.
12.
Donaldson, L. P., McIntyre, B. L., Moore, S. (2022). Understanding young adults experiencing homelessness through a qualitative approach [Zrozumienie młodych dorosłych doświadczających bezdomności poprzez podejście jakościowe]. Families in Society, 103(4), 422–437. DOI: 10.1177/10443894211042325.
13.
Edidin, J. P., Ganim, Z., Hunter, S. J., Karnik, N. S. (2012). The mental and physical health of homeless youth: A literature review [Zdrowie psychiczne i fizyczne bezdomnej młodzieży: przegląd literatury]. Child Psychiatry & Human Development, 43(3), 354–375. DOI: 10.1007/s10578-011-0270-1.
14.
FEANTSA (2020). European framework for defining youth homelessness [Europejskie ramy definiowania bezdomności wśród młodych osób]. Pobrane z: https://www.feantsa.org/en/rep....
15.
Fingerman, K. L, Cheng, Y. P., Wesselmann, E. D., Zarit, S., Furstenberg, F., Birditt, K. S. (2012). Helicopter parents and landing pad kids: Intense parental support of grown children [Rodzice-helikoptery i dzieci-lądowiska: intensywne wsparcie rodziców dla dorosłych dzieci]. Journal of Marriage and Family, 74(4), 880–896. DOI: 10.1111/j.1741-3737.2012.00987.x.
16.
Frazer, K., Kroll, T. (2022). Understanding and tackling the complex challenges of homelessness and health [Zrozumienie i radzenie sobie ze złożonymi wyzwaniami związanymi z bezdomnością i zdrowiem]. International Journal of EnvironmentalResearch and Public Health, 19(6), 3439. DOI: 10.3390/ijerph19063439.
17.
Gajda, M. (2021). Ścieżki bezdomności młodych bezdomnych krakowskich. Youth in Central and Eastern Europe, 7(11), 81–87. DOI: 10.24917/ycee.2020.11.81-87.
18.
Garibaldi, B., Conde-Martel, A., O’Toole, T. P. (2005). Self-reported comorbidities, perceived needs, and sources for usual care for older and younger homeless adults [Samodzielnie zgłaszane choroby współistniejące, postrzegane potrzeby i źródła zwykłej opieki dla starszych i młodszych bezdomnych dorosłych]. Journal of General Internal Medicine, 20(8), 726–730. DOI: 10.1111/j.1525-1497.2005.0142.x.
19.
Granosik, M., Motyka, M., Szczepanik, R. (2023). Dodaj Mnie: Bezdomność młodzieży i młodych dorosłych w Polsce. Warszawa: Fundacja Po Drugie.
20.
Gu, M., Lu, C. J., Lee, T. S., Chen, M., Liu, C. K., Chen, C. L. (2021). Prevalence and risk factors of metabolic syndrome among the homeless in Taipei city: A cross-sectional study [Częstość występowania i czynniki ryzyka zespołu metabolicznego wśród bezdomnych w mieście Tajpej: Badanie przekrojowe]. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(4), 1716. DOI: 10.3390/ijerph18041716.
21.
Hyde, J. (2005). From home to street: Understanding young people’s transitions into homelessness [Z domu na ulicę: Zrozumienie przejścia młodych ludzi w stan bezdomności]. Journal of Adolescence, 28(2), 171–183. DOI: 10.1016/j.adolescence.2005.02.001.
22.
Iwundu, C. N., Chen, T.-A., Edereka-Great, K., Businelle, M. S., Kendzor, D. E., Reitzel, L. R. (2020). Mental illness and youth-onset homelessness: A retrospective study among adults experiencing homelessness [Choroba psychiczna i bezdomność wśród młodzieży: retrospektywne badanie wśród dorosłych doświadczających bezdomności]. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(22), 8295. DOI: 10.3390/ijerph17228295.
23.
Keuroghlian, A. S., Shtasel, D., Bassuk, E. L. (2014). Out on the street: A public health and policy agenda for lesbian, gay, bisexual, and transgender youth who are homeless [Na ulicy: program zdrowia publicznego i polityki dla młodych bezdomnych lesbijek, homoseksualistów, osób biseksualnych i transpłciowych]. American Journal of Orthopsychiatry, 84(1), 66–72. DOI: 10.1037/h0098852.
24.
Kidd, S. A., Greco, S. McKenzie, K. (2021). Global climate implications for homelessness: A scoping review [Globalny wpływ klimatu na bezdomność: przegląd tematyki]. Journal of Urban Health, 98(3), 385–393. DOI: 10.1007/s11524-020-00483-1.
26.
Moczuk, E. (2000). Bezdomność jako problem społeczny w świadomości osób bezdomnych. Polityka Społeczna, 10, 14–17.
27.
Maccio, E. M., Ferguson, K. M. (2016). Services to LGBTQ runaway and homeless youth: Gaps and recommendations [Usługi dla uciekającej i bezdomnej młodzieży LGBTQ: Luki i zalecenia]. Children and Youth Services Review, 63, 47–57. DOI: 10.1016/j.childyouth.2016.02.008.
28.
Mallett, S., Rosenthal, D., Keys, D. (2005). Young people, drug use and family conflict: Pathways into homelessness [Młodzi ludzie, zażywanie narkotyków i konflikty rodzinne: Drogi do bezdomności]. Journal of Adolescence, 28(2), 185–199. DOI: 1016/j.adolescence.2005.02.002.
29.
Manoni-Millar, S., Distasio, J., Latimer, E., Somers, J., Stergiopoulos, V., Kerman, N., Roy, L., Aubry, T. (2023). Examining risk factors and protective resources as predictors of recovery among youth with mental illness and lived experience of homelessness [Badanie czynników ryzyka i zasobów ochronnych jako predyktorów powrotu do zdrowia wśród młodzieży z chorobą psychiczną i doświadczeniem bezdomności]. Youth & Society, 55(5), 924–946. DOI: 10.1177/0044118X221140929.
30.
Martijn, C., Sharpe, L. (2006). Pathways to youth homelessness [Drogi do bezdomności młodzieży]. Social Science & Medicine, 62(1), 1–12. DOI: 10.1016/j.socscimed.2005.05.007.
31.
Mikołajczyk, M. (2018). Rodziny bezdomnych matek: Charakterystyka i działania pomocowe. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
32.
Moraczewska, B. (2013). Bezdomność: Definicja, problemy, rozwiązania obecne oraz historyczne odwołanie do ludzi luźnych. Studia Gdańskie: Wizje i Rzeczywistość, 10, 113–128.
33.
Mrozowicz-Wrońska, M. (2021). Mechanizmy obronne – teoria, pomiar, eksperyment. Poznań: Wydawnictwo Rys. DOI: 10.48226/978-83-66666-86-3.
34.
Perlman, S., Willard, J., Herbers, J. E., Cutuli, J. J., Eyrich Garg, K. M. (2014). Youth homelessness: Prevalence and mental health correlates [Bezdomność młodzieży: Częstość występowania i korelaty zdrowia psychicznego]. Journal of the Society for Social Work and Research, 5(3), 361–377. DOI: 10.1086/677757.
35.
Pokonać Bezdomność: Program Pomocy Osobom Bezdomnym – Edycja 2022 (2022). Serwis Rzeczypospolitej Polskiej, Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej. Pobrane z: https://www.gov.pl/web/rodzina....
36.
Przymeński, A. (2001). Bezdomność jako kwestia społeczna w Polsce współczesnej. Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej.
37.
Riemann, G., Schütze, F. (1991). „Trajectory” as a basic theoretical concept for analyzing suffering and disorderly social processes [„Trajektoria” jako podstawowa koncepcja teoretyczna do analizy cierpienia i nieuporządkowanych procesów społecznych]. W: D. R. Maines (red.), Social organization and social process: Essays in honor of Anselm Strauss (ss. 333–357). New York: Aldine de Gruyter.
38.
Rosenthal, D., Mallett, S., Myers, P. (2006). Why do homeless young people leave home? [Dlaczego bezdomni młodzi ludzie opuszczają dom?]. Australian and New Zealand Journal of Public Health, 30(3), 281–285. DOI: 10.1111/j.1467-842x.2006.tb00872.x.
39.
Schmitz, R. M., Tyler, K. A. (2015). Homeless young people’s experiences of caregiver rejection [Doświadczenia bezdomnych młodych ludzi związane z odrzuceniem przez opiekunów]. Journal of Child and Family Studies, 24(9), 2598–2609. DOI: 1007/s10826-014-0062-x.
40.
Schütze, F. (1997). Trajektorie cierpienia jako przedmiot badań socjologii interpretatywnej. Studia Socjologiczne, 1(144), 11–56.
41.
Sikora, A. (2023). Dom jest punktem wyjścia. W: M. Czapnik-Jurak (red.), Warszawa bezdomna: Perspektywy i wyzwania w kontekście polityki miejskiej (ss. 49–54). Warszawa: Jasna 10 Warszawska Świetlica Krytyki Politycznej.
42.
Somerville, P. (1992). Homelessness and the meaning of home: Rooflessness or rootlessness? [Bezdomność i znaczenie domu: bez dachu nad głową czy bez korzeni?]. International Journal of Urban and Regional Research, 16(4), 529–539. DOI: 1111/j.1468-2427.1992.tb00194.x.
43.
Szadura-Urbańska, E., Wilczek, J. (2023). Bezdomność osób LGBT+: Raport z badań. Zabrze: Ogólnopolska Federacja na rzecz Rozwiązywania Problemu Bezdomności. Szczepanik, R. (2023). Młodzi dorośli w kryzysie bezdomności: Na marginesie polskiego systemu zapobiegania zagrożeniom społecznym. Resocjalizacja Polska, 25, 97–115.
44.
Tam, C. C., Freisthler, B., Curry, S. R., Abrams, L. S. (2016). Where are the beds?: Housing locations for transition age youth exiting public systems [Gdzie są łóżka?: Lokalizacje mieszkań dla młodzieży w wieku przejściowym opuszczającej systemy publiczne]. Families in Society, 97(2), 111–119. DOI: 10.1606/1044-3894.2016.97.12.
45.
Tędziagolska, M., Gola, W., Rżanek, K., Woźniakowska, P. (2015). Problem bezdomności młodzieży i młodych dorosłych w Warszawie: Diagnoza sytuacji. Warszawa: Stowarzyszenie Stacja.
46.
Tipple, G., Speak, S. (2005). Definitions of homelessness in developing countries [Definicje bezdomności w krajach rozwijających się]. Habitat International, 29(2), 337–352. DOI: 10.1016/j.habitatint.2003.11.002.
47.
Tompsett, C. J., Fowler, P. J., Toro, P. A. (2009). Age differences among homeless individuals: adolescence through adulthood [Różnice wiekowe wśród osób bezdomnych: od okresu dojrzewania do dorosłości]. Journal of Prevention & Intervention in the Community, 37(2), 86–99. DOI: 10.1080/10852350902735551.
48.
Toolis, E. E., Hammack, P. L. (2015). The lived experience of homeless youth: A narrative approach [Doświadczenia życiowe bezdomnej młodzieży: Podejście narracyjne]. Qualitative Psychology, 2(1), 50–68. DOI: 10.1037/qup0000019.
49.
Tyler, K. A., Melander, L. A. (2015). Child abuse, street victimization, and substance use among homeless young adults [Przemoc wobec dzieci, wiktymizacja uliczna i używanie substancji psychoaktywnych wśród bezdomnych młodych dorosłych]. Youth & Society, 47(4), 502–519. DOI: 10.1177/0044118x12471354.
50.
Tyler, K. A., Schmitz, R. M. (2013). Family histories and multiple transitions among homeless young adults: Pathways to homelessness [Historie rodzinne i wielokrotne przejścia wśród bezdomnych młodych dorosłych: ścieżki do bezdomności]. Children and Youth Services Review, 35(10), 1719–1726. DOI: 10.1016/j.childyouth.2013.07.014.
51.
Winiarski, D. A., Glover, A. C., Bounds, D. T., Karnik, N. S. (2021). Addressing intersecting social and mental health needs among transition-age homeless youths: A review of the literature [Wychodzenie naprzeciw krzyżującym się potrzebom społecznym i psychicznym wśród bezdomnej młodzieży w wieku przejściowym: Przegląd literatury]. Psychiatric Services, 72(3), 317–324. DOI: 10.1176/appi.ps.201900498.
52.
Winiarski, D. A., Rufa, A. K., Bounds, D. T., Glover, A. C., Hill, K. A., Karnik, N. S. (2020). Assessing and treating complex mental health needs among homeless youth in a shelter-based clinic [Ocena i leczenie złożonych potrzeb w zakresie zdrowia psychicznego wśród bezdomnej młodzieży w poradni schroniskowej]. BMC Health Services Research, 20(1), 109. DOI: 10.1186/s12913-020-4953-9.
53.
Zaród, W. (2019). Sprawozdanie: Przyczyny, decyzje, interwencje – ogólnopolskie seminarium dotyczące przyczyn, form i narzędzi wsparcia w kryzysie bezdomności młodzieży i młodych dorosłych (Kazimierz Dolny 19–21 maja 2019). Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne, 2(9), 253–259. DOI: 10.18778/2450-4491.09.17.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
© 2006-2024 Journal hosting platform by Bentus
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
