Pielęgnowanie tradycji i zwyczajów w rodzinach galicyjskich i ich znaczenie dla kształtowania tożsamości społecznej i narodowej
Więcej
Ukryj
1
Zakład Historii i Teorii Wychowania, Wydział Pedagogiczny, Uniwersytet Rzeszowski, ul. ks. Jałowego 24, 35-010 Rzeszów, Polska
Data nadesłania: 30-09-2018
Data akceptacji: 06-12-2018
Data publikacji: 31-12-2018
Autor do korespondencji
Elżbieta Dolata
Zakład Historii i Teorii Wychowania, Wydział Pedagogiczny, Uniwersytet Rzeszowski, ul. ks.
Jałowego 24, 35-010 Rzeszów, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2018;18(2):69-82
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Cel: W artykule podjęto próbę naszkicowania różnych przejawów życia ludności galicyjskiej, na przełomie XIX i XX wieku, dokumentujących jej ogromne przywiązanie do tradycji. Wyjątkowe znaczenie, jakie przypisywano zwyczajom, obrzędom i uroczystościom w rodzinach galicyjskich, stanowi pewnego rodzaju fenomen, przekazywany z pokolenia na pokolenie. Celem artykułu jest ukazanie oddziaływania pielęgnowania wszelkich zwyczajów, głównie przez ludność chłopską, na budowanie systemu wartości w rodzinach, tworzenie więzi społecznych oraz kształtowanie tożsamości społecznej i narodowej w okresie walki o niepodległość oraz w pierwszych latach życia
w wolnym państwie.
Metody: Zastosowano analizę dokumentów, zgodnie z zasadami prac badawczych o charakterze historycznym. Do przygotowania artykułu wykorzystano głównie chłopską literaturę pamiętnikarską i wspomnieniową z przełomu XIX i XX wieku. Analizie poddano teksty opracowane przez galicyjskich pamiętnikarzy, m.in. Stanisława Pigonia, Wincentego Witosa, Romana Turka, Franciszka Magrysia, Jana Stryczka, Ferdynanda Kurasia.
Wyniki: W rezultacie badań, poznano specyfikę życia wiejskiej ludności galicyjskiej i jej funkcjonowanie w społeczności lokalnej. Poznano funkcjonowanie rodzin galicyjskich w okresie rozbiorowym oraz pielęgnowane z ogromną starannością, ich
zwyczaje, tradycje i obrzędy.
Wnioski: Analiza materiałów źródłowych pozwala wywnioskować, iż w omawianym okresie, w oparciu o tradycyjne wartości budowana była rodzina galicyjska oraz wspólnota społeczna i obywatelska. Poprzez wierność tradycji rozwijała się identyfikacja kulturowa i społeczna z własną rodziną, gospodarstwem, warsztatem pracy, rodzinną wsią, językiem. W konsekwencji prowadziło to do uświadomienia sobie związku z własnym narodem i poczucia odpowiedzialności za jego losy.
REFERENCJE (21)
1.
Antoniewicz K., Rodzina – szkoła, „Rodzina i Szkoła”, Lwów 1897, nr 21.
2.
Burszta J., Chłopskie źródła kultury, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1985.
3.
Chałasiński J., Młode pokolenie chłopów, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1984.
4.
Daruk W., Bez głaskania po głowie, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1987.
5.
Dąbrowska M., Pamiętniki młodzieży wiejskiej 1918–1939, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza Warszawa 1969.
6.
Fołta W., Życie z własnego nadania, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1987.
7.
Glamkowska K., Obrzędy rodzinne. Obrzędy urodzinowe, Archiwum Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie, MR/900, t. 374.
8.
Klimaszewsk J., Funkcja obrzędów i zwyczajów w chłopskiej kulturze tradycyjnej i współczesnej, [w:] Zmiany kultury chłopskiej, PAN, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk.
9.
Kunysz W., Wścibski i Wrazicki, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1973.
10.
Kunysz W., Historia wsi, życie polityczne, gospodarcze, religijne, obyczajowe, demonologia, legendy. Zwyczaje i obyczaje, AMER, MR/758, t. 233.
11.
Kuraś F., Przez ciernie żywota, Księgarnia A. Gmachowskiego, Częstochowa 1925.
12.
Landy-Tołwińska J., Ligocki H., Kasperowicz H., Pamiętniki samouków, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1968.
13.
Molenda J., Chłopi, Naród, Niepodległość Kształtowanie się postaw narodowych i obywatelskich chłopów w Galicji i Królestwie Polskim w przededniu odrodzenia, Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN, Warszawa 1999.
14.
Pigoń S., Z Komborni w świat, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1983.
15.
Pigoń S., Z przędziwa pamięci. Urywki wspomnień, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1968.
16.
Pigoń S., Zarys nowej literatury ludowej (przed rokiem 1920), Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Kraków 1947.
17.
Słomka J., Pamiętniki włościanina, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1983.
18.
Solarz I., Wiejski Uniwersytet Orkanowy. Cel i program, Instytut Oświaty Dorosłych, Warszawa 1937.
19.
Winiarz A., Czynniki determinujące proces wychowania w rodzinie polskiej doby niewoli narodowej (1795–1918), [w:] K. Jakubiak, A. Winiarz (red.), Wychowanie w rodzinie polskiej od schyłku XVIII do połowy XX wieku, Wydawnictwo Uczelniane WSP, Bydgoszcz 2000.
20.
Zarański S., Wkład elementarza ułożonego śladami dziejowego rozwoju nauki czytania i pisania w zastosowaniu do umysłowych potrzeb dzieci polskich, Towarzystwo Przyjaciół Oświaty w Krakowie, Kraków 1869.
21.
Żulińska B., Nauka moralność narodowej. Obowiązki Polki. Pogadanki dla dziewcząt, nakładem Macierzy Polskiej, Lwów 1913.