Zasoby rodzinne pracowników socjalnych a ich gotowość do zmian życiowych
Więcej
Ukryj
1
Department of Social Pedagogy, University of Maria Curie-Sklodowska [Katedra Pedagogiki Społecznej, Uniwersytet M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie], Marie Curie-Sklodowska Square 5, 20- 031 Lublin, Poland
Data nadesłania: 01-01-2020
Data ostatniej rewizji: 30-06-2020
Data akceptacji: 30-06-2020
Data publikacji: 30-06-2020
Autor do korespondencji
Marta Czechowska-Bieluga
Katedra Pedagogiki Społecznej, Uniwersytet M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Plac M. Curie-Skłodowskiej 5, 20-031 Lublin, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2020;22(1):227-239
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Przedmiotem rozważań podjętych w artykule są korelacje pomiędzy
zasobami rodzinnymi pracowników socjalnych a ich gotowością do zmian życiowych.
Wstępne określenie rozumienia analizowanych kategorii oraz znaczenia, jakie odgrywają
one w pracy socjalnej z rodziną, dało podstawę do analizy wyników badań własnych.
Cel. Celem artykułu jest przedstawienie wyników badań nad fenomenem korelacji między
zasobami rodzinnymi pracowników socjalnych a ich gotowością do zmian życiowych.
Materiały i metody. Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego. Poziom gotowości
do zmian w wymiarze globalnym oraz w zakresie cech odzwierciedlających złożoność zjawiska
określono za pomocą Kwestionariusza Gotowości do Zmiany, którego autorami są
R. Kriegel i D. Brandt, w tłumaczeniu A. Paszkowskiej-Rogacz. Z kolei zasoby rodzinne
badanych pracowników socjalnych analizowano w oparciu o Kwestionariusz Samooceny
Zasobów, który pozwala przypisać osobie badanej ważność zasobu, stopień jego pozyskania
i poczucia utraty (Dudek, Koniarek, Szymczak, 2007; Hobfoll, 2012). Na podstawie
analizy czynnikowej wyróżniono dwie podskale zasobów związanych z rodziną, które nazwano:
Równowaga w życiu rodzinnym oraz Relacje i potrzeby.
Wyniki. Wyniki badań ujawniły, że częściej zasoby związane z Równowagą w życiu rodzinnym
(zarówno z uwzględnieniem ich ważności dla osób badanych, stopnia ich pozyskania
oraz poczucia utraty) korelowały z poszczególnymi cechami gotowości do zmian
niż zasoby ujęte jako Relacje i potrzeby. Z kolei stopień pozyskania dwóch analizowanych czynników, czyli wyodrębnionych zasobów rodzinnych, korelował z poziomem ogólnej
gotowości do zmian badanych pracowników socjalnych. Im silniejsze poczucie pozyskania
zasobów, tym wyższy poziom gotowości do zmian. Wyniki te pokazują, że minimalizowaniu
oporu przed zmianą wśród pracowników socjalnych w zakresie ogólnego poziomu
gotowości do zmian oraz pięciu spośród siedmiu analizowanych cech może sprzyjać
nie tylko posiadanie zasobów rodzinnych czy ich ważność, lecz także, choć w mniejszym
zakresie, poczucie utraty w tym obszarze. Wyniki te wydają się ważne z uwagi na potrzebę
wzmacniania systemów rodzinnych badanej grupy zawodowej, której istota pracy polega
na kreowaniu, towarzyszeniu i sprzyjaniu gotowości do zmiany rodzinom zagrożonym
marginalizacją społeczną i zmarginalizowanym.
REFERENCJE (39)
1.
Bogacz-Walancik, A., Gacek, M., Kosiba, G., Wojtowicz, A. (2019). Gotowość do zmiany a satysfakcja z życia studentów kierunków nauczycielskich. Forum Oświatowe, 31(1), 61-75. DOI: 10.34862/fo.2019.1.4.
2.
Burke, C.M., Elliot, R.G., Lucas, K.B., Stewart, D.E. (1998). Lessons for sustainable professional development. International Journal of Educational Development, 18(2), 119-131.
3.
Czapiński, J. (1992). Psychologia szczęścia: Przegląd badań i zarys teorii cebulowej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Akademos.
4.
Czechowska-Bieluga, M. (2019). Polish social workers, positive orientation and their readiness to change. Society, Integration, Education, 3, 159-169. DOI:10.17770/sie2019vol3.3949.
5.
Czechowska-Bieluga, M. (2021). Motywacja osiągnięć a gotowość do zmiany pracowników socjalnych. Praca Socjalna, 3(36), 69-83. DOI: 10.5604/01.3001.0015.0734.
6.
Czechowska-Bieluga, M. (2013). Społeczno-zawodowe funkcjonowanie pracowników socjalnych w socjopedagogicznej perspektywie uwarunkowań pełnionej roli zawodowej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
7.
Dudek, B., Koniarek, J., Szymczak, W. (2007). Stres związany z pracą a teoria zachowania zasobów Stevana Hobfolla. Medycyna Pracy, 4(58), 317-325.
8.
Fengler, J. (2000). Pomaganie męczy: Wypalenie w pracy zawodowej. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
9.
Flaszyńska, E. (2017). Postawy pracowników ośrodka pomocy społecznej wyznacznikiem skłonności do innowacyjnych zmian w pracy socjalnej. Praca Socjalna, 2, 123-137.
10.
Gaś, Z.B. (2010). Rozwój profesjonalny wychowawców: Teoria a praktyka. W: Z. Bartkowicz, A. Węgliński, A. Lewicka (red.), Powinności i kompetencje w wychowaniu osób niedostosowanych społecznie (ss. 4-15). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
11.
Gorgievski, M.J., Halbesleben, J.R.B., Bakker, A.B. (2011). Expanding the boundaries of psychological resource theories. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 84(1), 1-7. DOI: 10.1111/j.2044-8325.2010.02015.x.
12.
Granosik, M. (2006). Profesjonalny wymiar pracy socjalnej. Katowice: Wydawnictwo Naukowe Śląsk.
13.
Hobfoll, S.E. (1989). Conservation of resources: A new attempt of conceptualizing stress. American Psychologist, 44(3), 513-524. DOI: 10.1037/0003-066X.44.3.513.
14.
Hobfoll, S.E. (2011). Conservation of resource caravans and engaged settings. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 84(1), 116-122. DOI: 10.1111/j.2044-8325.2010.02016.x.
15.
International Federation of Social Workers [portal]. Pobrane 25.05.2021 z www.ifsw.org.
16.
Judge, T.A., Locke, E.A., Durham, C.C., Kluger, A.N. (1998). Dispositional effects on job and life satisfaction. The role of core evaluations. Journal Applied Psychology, 83(1), 17-34. DOI: 10.1037/0021-9010.83.1.17.
17.
Kaleta, K., Mróz, J. (2018). Zasoby osobiste a satysfakcja z małżeństwa wśród kobiet. Psychologia Wychowawcza, 55(13), 131-147. DOI: 10.5604/01.3001.0012.4760.
18.
Kamiński, T. (2017). Pracownicy socjalni – agenci zmiany czy konserwatorzy systemu?: Praca Socjalna, 32(3), 29-38.
19.
Kłos, L., Leśniewska, G. (2018). Gotowość do zmiany pracowników socjalnych. Edukacja Humanistyczna, 2, 95-104.
20.
Kowalczyk, B., Kowalczyk, J., Karczewska, A. (2014). Pracownik socjalny w perspektywie zarządzającego procesem zmiany. Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
21.
Krzyszkowski, J. (2008). Pomoc społeczna: Szkic socjologiczny. Warszawa: Instytut Rozwoju Służb Społecznych.
22.
Lisowska, K., Łojko, M. (2021). Praca zawodowa a życie osobiste pracownika socjalnego. Praca Socjalna, 36(3), 55-68. DOI: 10.5604/01.3001.0015.0733.
23.
Łaguna, M. (2015). Zasoby osobiste jako potencjał w realizacji celów. Polskie Forum Psychologiczne, 20(1), 5-15. DOI: 10.14656/PFP20150101.
24.
Myers, D.G. (2005). Bliskie związki a jakość życia. W: J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna: Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (ss. 204-234). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
25.
Nowak, B.M. (2012). Rola zasobów rodzinnych w przezwyciężaniu kryzysu wieloproblemowego. Pedagogika Społeczna, 3(45), 7-20.
26.
Olech, A. (2006). Etos zawodowy pracowników socjalnych: Wartości, normy, dylematy etyczne. Katowice: Wydawnictwo Naukowe Śląsk.
27.
Ornacka, K., Mirewska, E. (2020). Pracownik socjalny w dobie pandemii COVID-19 – wyzwania i dylematy. W: N. G. Pikuła, M. Grewiński, E. Zdebska, W. Glac, (red.), Wyzwania dla polityki społecznej w kontekście pandemii koronawirusa (ss. 53-68). Warszawa: Wydawnictwo Scriptum.
28.
Parchomiuk, M. (2012). Zasoby osobiste matek dzieci niepełnosprawnych. Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo, 1(15), 43-66.
29.
Paszkowska-Rogacz, A., Tarkowska, M. (2004). Metody pracy z grupą w poradnictwie zawodowym. Warszawa: Agencja Wydawnicza PAJ-press.
30.
Paszkowska-Rogacz, A. (2004). Kulturowe i osobowościowe determinanty radzenia sobie pracowników banków ze zmianami organizacyjnymi. Przegląd Psychologiczny, 47(4), 395-409.
31.
Poprawa, R. (2001). Zasoby osobiste w radzeniu sobie ze stresem. W: G. Dolińska-Zygmunt (red.), Podstawy psychologii zdrowia (ss. 102-141). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
32.
Rymsza, M. (2014). Pracownicy socjalni, służby społeczne – profesjonalizacja i rozwój zawodowy. Polityka Społeczna, 3, 38-42.
33.
Sobka, M. (2014). Zmiany organizacyjne w teorii i praktyce. Lublin: Politechnika Lubelska.
34.
Stompór-Świderska, J. (2018). Zasoby osobiste kobiet naukowców jako czynnik rozwoju zawodowego. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 512, 216-227. DOI: 10.15611/pn.2018.512.20.
35.
Szabała, B. (2017). Zasoby osobiste a niepełnosprawność sensoryczna. Studia Edukacyjne, 43, 223-245. DOI: 10.14746/se.2017.43.14.
36.
Sztompka, P. (2005). Socjologia zmian społecznych. Kraków: Wydawnictwo Znak.
37.
Trawkowska, D. (2010). Bariery rozwoju pracy socjalnej w pomocy społecznej w perspektywie systemowej: Przykład pracy socjalnej z rodziną. Roczniki Socjologii Rodziny, 20, 185-208.
38.
Trawkowska, D. (2012). Pracownicy socjalni jako środowisko zawodowe: Portret czy portrety pracowników socjalnych?. W: M. Rymsza (red.), Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce: Między służbą społeczną a urzędem (ss. 141-154). Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
39.
Zbyrad, T. (2007). Źródła stresu pracowników socjalnych. Polityka Społeczna, 5-6, 22-28.