Filary współistnienia na pograniczu kultur
Więcej
Ukryj
1
Instytute of Pedagogy, Faculty of Historical and Pedagogical Sciences, University of Wrocław [Instytut Pedagogiki, Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Uniwersytet Wrocławski], Dawida 1, 50-527 Wrocław, Poland
Data nadesłania: 06-03-2022
Data ostatniej rewizji: 22-06-2022
Data akceptacji: 22-06-2022
Data publikacji: 25-07-2022
Autor do korespondencji
Alicja Szerląg
Instytut Pedagogiki, Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Uniwersytet
Wrocławski, Dawida 1, 50-527 Wrocław, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2022;27(2):63-82
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Współczesne uobecnianie i różnicowanie się kultur zdecydowanie umiejscawia
człowieka na ich stykach. Tym samym pogranicza kulturowe stają się miejscami
znaczącymi, ze specyficznymi dla nich przestrzeniami, w których dokonują się procesy
doświadczania różnic kulturowych, identyfikacji kulturowej, konstruowania własnej tożsamości
oraz wypracowywania strategii współistnienia. Na znaczeniu zyskują zatem filary
współistnienia w procesie międzykulturowej integracji społeczeństwa wielokulturowego.
Cel. Celem artykułu jest określenie filarów współistnienia zróżnicowanej narodowo społeczności
funkcjonującej na starym pograniczu kulturowym. W szczególności – przesłanek
ich konceptualizacji przez młode pokolenie wywodzące się z różnych grup narodowych,
wchodzące ze sobą w bezpośrednie relacje w środowisku lokalnym oraz doświadczające
w swej codzienności różnic kulturowych na styku kultur.
Materiały i metody. Wykładni teoretycznej kluczowych dla zaprezentowanej problematyki
zagadnień dokonano w oparciu o paradygmat współistnienia, kategorię międzykulturowości
oraz teorię poczucia wspólnoty. Materiał badawczy zgromadzono natomiast
w wyniku zastosowania metody sondażu diagnostycznego, a jego analizy dokonano przy
zastosowaniu dwuczynnikowej analizy wariancji.
Wyniki i wnioski. W wyniku przeprowadzonych analiz wyłonione zostały cztery filary
współistnienia na starym pograniczu kultur: filar kulturowo-tożsamościowy, filar aksjologii pogranicza, filar poczucia wspólnotowości oraz filar międzykulturowej obywatelskości.
Filary te – ze specyficznymi dla każdego z nich atrybutami – wysycają wzajemnie
przenikające się przestrzenie kulturowej identyfikacji – narodową i ponadnarodową – dając
asumpt do kształtowania się wielowymiarowej tożsamości oraz międzykulturowej integracji
społeczeństwa wielokulturowego.
REFERENCJE (33)
1.
Adler, R.B., Rosenfeld, L.B., Proctor, II R.F. (2021). Relacje interpersonalne. Proces porozumiewania się. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
2.
Anwar, S.A., Chaker, M.N. (2003). Globalisation of corporate America and its implications for manadement styles in an Arabian cultural context [Globalizacja korporacji amerykańskich i jej implikacje dla stylów zarządzania w arabskim kontekście kulturowym]. International Journal of Management, 20 (1), 43-55.
3.
Babiński, G. (2002). Przemiany pograniczy narodowych i kulturowych – propozycje typologii. W: R. Stemplowski, A. Żelazo (red.), Polskie pogranicza a polityka zagraniczna u progu XXI wieku (ss. 13-30). Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.
4.
Beger, K.U. (2000). Migration und Integration: Eine Einführung in das Wanderungsgeschehe und die Integration der Zugewanderten in Deutschland [Migracja i integracja. Wprowadzenie do migracji i integracji imigrantów w Niemczech]. Opladen: Leske + Budrich.
5.
Benedict, R. (2019). Wzory kultury. Kraków: Wydawnictwo Vis-á-vis Etiuda.
6.
Blum, L.A. (1992). Antiracism, Multiculturalism and Interracial Community: Three Educational Values form a Multicultural Society [Antyrasizm, wielokulturowość i wspólnota międzyrasowa: Trzy wartości edukacyjne w społeczeństwie wielokulturowym]. Boston: University of Massachusetts. Pobrane z:
https://eric.ed.gov/?id=ED3666... [Pobrano 20.11.2023].
7.
Bokszański, Z. (2005). Tożsamości zbiorowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
8.
Burszta, W. J. (2008). Międzykulturowość – znamię czasów. Wprowadzenie. Kultura Współczesna, 2 (56), 16-18.
9.
Colvin, C., Volet, S., Fozdar, F. (2014). Local university students and intercultural interactions: conceptualising culture, seeing diversity and experiencing interactions [Studenci lokalnych uczelni a interakcje międzykulturowe: konceptualizowanie kultury, dostrzeganie różnorodności i doświadczanie interakcji]. Higher Education Research & Development, 33 (3), 440-455. DOI: 10.1080/07294360.2013.841642.
10.
Fozdar, F., Volet, S. (2016). Cultural Self-Identification and Orientations to Cross-Cultural Mixing on an Australian University Campus [Samoidentyfikacja kulturowa a postawy wobec mieszania się kultur na australijskim kampusie uniwersyteckim]. Journal of Intercultural Studies, 37 (1), 51-68. DOI: 10.1080/07256868.2015.1119674.
11.
Fozdar, F., Martin, C.A. (2020). Constructing the postnational citizen?: Civics and citizenship education in the Australian National Curriculum [Konstruowanie obywatela postnarodowego: Edukacja obywatelska i wychowanie obywatelskie w australijskim krajowym programie nauczania]. Journal of Curriculum Studies, 52 (3), 372-394. DOI: 10.1080/00220272.2020.1727018.
12.
Gajda, J. (2007). Etniczność i obywatelskość trudnym problemem edukacyjnym nie tylko „Nowej Europy”. W: J. Nikitorowicz, D. Misiejuk, M. Sobecki (red.), Etniczność i obywatelskość w Nowej Europie. Konteksty edukacji międzykulturowej (ss. 30-36). Białystok: Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie.
13.
Kymlicka, W. (2003). Multicultural States and Intercultural Citizens [Państwa wielokulturowe i obywatele międzykulturowi]. Theory and Research in Education, 1 (2), 147-169. DOI: 10.1177/1477878503001002001.
14.
Lietuvos gyventojai (2020 m. leidimas) [Ludność Litwy (edycja 2020)]. Įžanga. Lietuvos Statistikos Departamentas. Pobrane z:
https://osp.stat.gov.lt/lietuv... [Pobrano 20.11.2023].
15.
Gyventojai pagal tautybę, gimtąją kalbą ir tikybą: Lietuvos Respublikos 2011 metų visuotinio gyventojų ir būstų surašymo rezultatai [Ludność według narodowości, języka ojczystego i religii: Wyniki spisu ludności i mieszkań w Republice Litewskiej w 2011 r.]. (2013). Vilnius: Lietuvos Statistikos Departamentas.
16.
Majer, A. (2015). Mikropolis. Socjologia miasta osobistego. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
17.
Michalak, J.M. (2007). Idea autentyczności Charlesa Taylora. Odkrywanie horyzontów znaczenia. W: J. Kojkoła (red.), Filozofia tożsamości (ss. 63-78). Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
18.
Misiejuk, D. (2021). Kontekst kulturowy wychowania: Wielokulturowość a standard społeczny stosunków międzykulturowych w perspektywie pedagogicznej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
19.
Munardji, M., Kholis, N., Mufidah, N. (2020). Community Multicultural Integration Pattern in Environment-Based Learning [Wspólnotowy wzór integracji wielokulturowej w uczeniu się w oparciu o środowisko] International Journal of Instruction, 13 (1), 101-124. DOI: 10.29333/iji.2020.1317a.
20.
Muszyńska, J. (2014). Miejsce i wspólnota: Poczucie wspólnotowości mieszkańców północno-wschodniego pogranicza Polski: Studium pedagogiczne. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
21.
Nikitorowicz, J. (2005). Kreowanie Tożsamości dziecka: [Wyzwania edukacji międzykulturowej]. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
22.
Nikitorowicz, J. (2006). Tożsamość jako twórczy wysiłek podmiotu otwierający na dialog międzykulturowy. W: J. Nikitorowicz, J. Halicki, J. Muszyńska, J. (red.), Kultury narodowe na pograniczach (ss. 309-319). Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie „Trans Humana”.
23.
Nikitorowicz, J. (2009). Edukacja regionalna i międzykulturowa. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.
24.
Nikitorowicz, J. (2020). Edukacja międzykulturowa w perspektywie paradygmatu współistnienia kultur. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
25.
Noe, W., Affandi, I., Malihah, E., Sunatra. S. (2018). The dynamics of multicultural values of Banuroja community in building social integration a socio-cultural ethnographic study in Gorontalo [Dynamika wartości wielokulturowości społeczności Banuroja w budowaniu integracji społecznej - etnograficzne studium socjokulturowe w Gorontalo]. Journal of Human Behavior in the Social Enviroment, 28 (6), 758-770. DOI: 10.1080/10911359.2018.1458680.
26.
Nussbaum, M.C. (2016). Nie dla zysku. Dlaczego demokracja potrzebuje humanistów. Warszawa: Fundacja Kultura Liberalna, Multico Oficyna Wydawnicza.
27.
Różańska, A. (2017). Międzykulturowe konteksty edukacji religijnej – problem otwartej tożsamości religijnej. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 36(3), 49-58.
28.
Sadowski, A. (2019). Społeczeństwo wielokulturowe z perspektywy pogranicza. Kraków: Wydział Historyczno-Socjologiczny Uniwersytetu w Białymstoku, Zakład Wydawniczy NOMOS.
29.
Sobecki, M. (2021). Tożsamość społeczno-kulturowa młodzieży akademickiej w wymiarze religijnym. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
30.
Szerląg, A. (2021). Międzykulturowość w przestrzeni wileńskiego pogranicza kultur: Pedagogiczne studium codzienności młodego pokolenia Polaków. Wrocław: Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego.
31.
Wojciszke, B. (2010). Sprawczość i wspólnotowość: Podstawowe wymiary spostrzegania społecznego. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
32.
Zańko, P. (2018a). Pedagogie patriotyzmu. Kwartalnik Pedagogiczny, 4(250), 190-211. DOI: 10.5604/01.3001.0013.1779.
33.
Zańko, P. (2018b). Wielki sztandar narodowy. Kwartalnik Pedagogiczny, 4(250), 20-30. DOI: 10.5604/01.3001.0013.1692.