Umiejętności interpersonalne nauczyciela wczesnej edukacji w narracjach matek uczniów w młodszym wieku szkolnym – proces wyłaniania się teorii ugruntowanej
Więcej
Ukryj
1
Instytut Pedagogiki, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Polska
Data nadesłania: 05-04-2025
Data akceptacji: 15-06-2025
Data publikacji online: 03-09-2025
Autor do korespondencji
Anna Szkolak-Stępień
Instytut Pedagogiki, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Podchorążych 2, 30-084, Kraków, Polska
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel. Artykuł został poświęcony badaniom o charakterze rozpoznawczym, które były skupione na odkrywaniu teorii ugruntowanej: zaproponowanie innowacyjnej idei, która ujawniając się z materiału badawczego pozyskanego na podstawie wywiadów z matkami uczniów w młodszym wieku szkolnym, mogłaby wytyczyć potrzeby społeczne wobec umiejętności interpersonalnych nauczyciela wczesnej edukacji.
Metody i materiały. Badania bazują na strategii badawczej o charakterze jakościowym. Proces badawczy opiera się na metodzie teorii ugruntowanej. W badaniach zastosowano wywiad częściowo ustrukturyzowany lub inaczej wywiad oparty na przewodniku – pół-strukturalizowany przeprowadzony z matkami uczniów w młodszym wieku szkolnym. Wyniki. Na podstawie konstruowania teorii ugruntowanej w danych empirycznych umocniła się hipoteza pozwalająca na nakreślenie portretu idealnej sylwetki nauczyciela wczesnej
edukacji, na którą składają się prezentowane przez niego umiejętności interpersonalne. Priorytetowymi wśród nich są: umiejętności językowe nauczyciela, łatwe nawiązywanie kontaktu, budowanie odpowiedniej atmosfery w klasie, udzielanie wsparcia dzieciom, bycie przyjacielem dziecka, sprawne rozwiązywanie konfliktów w klasie. Jednym z pierwszych i najważniejszych wymagań stawianym przez rodziców nauczycielom jest ich ustawiczne rozwijanie i doskonalenie. Wnioski. Od nauczycieli oczekuje się spełnienia bardzo wysokich standardów. Obejmują one zarówno cechy indywidualne, jak i różnorodne umiejętności związane z zawodem, w tym interpersonalne. Charakter tego zawodu uzasadnia sprawia, że do pracy powinni być wybierani wyłącznie ci, którzy są przygotowani do stawiania czoła wyzwaniom i wykazują duży potencjał w efektywnej pracy z uczniami.
REFERENCJE (28)
1.
Arciszewska, E. (Ed.). (2003). Nauczyciele z pasją: Zobacz jak pracują inni [Passionate teachers: See how others work]. Uniwersytet Wrocławski. Centrum Edukacji Nauczycielskiej.
2.
Charmaz, K. (2009). Teoria ugruntowana: Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej [Grounded theory: A practical guide to qualitative analysis]. Wydawnictwo Naukowe PWN.
3.
Darling-Hammond, L. (2010). The flat world and education: How America’s commitment to equity will determine our future. Teachers College Press.
4.
Gawlik, I. (2021). Oczekiwania nauczycieli i rodziców wobec nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej [Expectations of teachers and parents towards the early childhood education teacher]. Parezja, 2(16), 69–78.
https://doi.org/10.15290/parez....
5.
Glaser, B., & Strauss, A. L. (1967). The discovery of grounded theory: Strategies for qualitative research. Aldine.
6.
Grabowiec, A., & Bochniarz, A. (2016). O potrzebie/konieczności rozwijania kompetencji komunikacyjnych przyszłych nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej [On the need/necessity of developing communication skills of future early childhood education teachers]. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 35(3), 271–284.
http://dx.doi.org/10.17951/lrp....
7.
Hattie, J. (2012). Visible learning for teachers: Maximizing impact on learning. Routlege.
8.
Hudelson, P., & World Health Organization. Division of Mental Health. (1994). Qualitative research for health programmes. World Health Organization.
https://iris.who.int/handle/10....
9.
Jaśkowska, J. (2003). Kompetencje nauczycieli… [Teacher competencies…]. Życie Szkoły, 8, 472–474.
10.
Klim-Klimaszewska, A. (2018). Oczekiwania rodziców wobec edukacji wczesnoszkolnej [Parents’ expectations towards early school education]. Pedagogika, 27(1), 15–29.
https://doi.org/10.16926/p.201....
11.
Konecki, K. T. (2000). Studia z metodologii badań jakościowych: Teoria ugruntowana [Qualitative research methodology studies: Grounded theory]. Wydawnictwo Naukowe PWN.
12.
Krzychała, S., & Zamorska, B. (2008). Dokumentarna ewaluacja szkolnej codzienności. [Documentary evaluation of everyday school life]. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
13.
Kwaśnica, R. (2014). Wprowadzenie do myślenia o nauczycielu [Introduction to thinking about the teacher]. In Z. Kwieciński, B. Śliwerski (Eds.), Pedagogika: Podręcznik akademicki (Vol. 2, pp. 291–319). Wydawnictwo Naukowe PWN.
14.
Kwiatkowska, H. (1995). Europejski wymiar edukacji: próba identyfikacji idei – implikacje dla kształcenia nauczycieli [European dimension of education: An attempt to identify the idea–implications for teacher education]. In H. Kwiatkowska, T. Lewowicki (Eds.), Z zagadnień pedeutologii i kształcenia nauczycieli (pp. 43–65). KNP PAN.
15.
Kwiatkowska, H. (2008). Pedeutologia [Pedeuthology]. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
16.
Kwiatkowska, H. (Ed.). (2015). Uczłowieczyć komunikację: Nauczyciel wobec ucznia w przestrzeni szkolnej [Humanizing communication: Teacher to student in the school space]. Impuls.
17.
Kvale, S. (2010). Prowadzenie wywiadów [Conducting interviews]. Wydawnictwo Naukowe PWN.
18.
Marzano, R. J., Waters, T., & McNulty, B. A. (2005). School leadership that works: From research to results. Association for Supervision and Curriculum Development; Mid-continent Research for Education and Learning.
19.
Moustakas, C. (1994). Phenomenological research methods. Sage Publications.
20.
Patton, M. (1990). Qualitative evaluation and research methods. Sage Publications.
21.
Pilch, T., & Bauman, T. (2010). Zasady badań pedagogicznych: Strategie ilościowe i jakościowe [Principles of pedagogical research: Quantitative and qualitative strategies] (3rd ed.). Żak.
22.
Poraj, G. (2014). Profile psychologiczne nauczycieli a ich funkcjonowanie w roli zawodowej [Psychological profiles of teachers and their functioning in their professional role]. Psychologia Wychowawcza, 47(5), 131–146.
23.
Silverman, D. (2006). Interpreting qualitative data: Methods for analyzing talk, text, and interaction. Sage Publications.
24.
Strauss, A., & Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research: Grounded theory–procedures and techniques. Sage Publications.
25.
Strykowska-Nowakowska, J. (2017). Kompetencje komunikacyjne nauczycieli [Teachers’ communication skills]. Studia Edukacyjne, 45, 311–328.
https://doi.org/10.14746/se.20....
26.
Urbaniak-Zając, D., & Kos, E. (2013). Badania jakościowe w pedagogice: Wywiad narracyjny i obiektywna hermeneutyka [Qualitative research in pedagogy: Narrative interviewing and objective hermeneutics]. Wydawnictwo Naukowe PWN.
27.
Widera-Wysoczańska, A. (2002). Wykorzystanie metody jakościowej w badaniach psychologia klinicznego [The use of qualitative methods in clinical psychology research]. In M. Straś-Romanowska (Ed.), Szkice psychologiczne: Doniesienia z badań, aplikacje, refleksje (pp. 165–194). Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
28.
Żegnałek, K. (2012). Kompetencje komunikacyjne nauczyciela współczesnej szkoły [Communicative competences of a modern school teacher]. Wychowanie na co Dzień, 1/2, 41–45.