Studium zaangażowania młodzieży ze spektrum autyzmu na rzecz poprawy własnej sytuacji edukacyjnej
Więcej
Ukryj
1
Institute of Pedagogy, Faculty of Social Sciences, University of Silesia in Katowice [Instytut Pedagogiki, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Śląski w Katowicach], Grazynskiego 53, 40-126 Katowice, Poland
Data nadesłania: 06-03-2022
Data ostatniej rewizji: 21-03-2022
Data akceptacji: 21-03-2022
Data publikacji: 25-07-2022
Autor do korespondencji
Sabina Pawlik
Instytut Pedagogiki, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Śląski w Katowicach,
Grażyńskiego 53, 40-126 Katowice, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2022;27(2):299-313
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Zgodnie z modelem kulturowym niepełnosprawności osoby ze spektrum
autyzmu mają swoją kulturę. Jej przedstawiciele uważają, że wszystkie objawy zaburzeń
autystycznych, które model medyczny uznaje za patologię, mogą być reinterpretowane
jako naturalne różnice, odmienny (a nie patologiczny) wzorzec rozwojowy. Autyzm
wpływa na sposób, w jaki osoby jedzą, ubierają się, pracują, spędzają swój wolny czas,
rozumieją świat, komunikują się itd. Rola, jaką powinien pełnić nauczyciel osoby z autyzmem,
jest podobna do pełnionej przez międzykulturowego tłumacza: to ktoś, kto rozumie
obie kultury i jest w stanie tłumaczyć zasady i oczekiwania środowiska nieautystycznego
osobie z autyzmem. Tymczasem w polskiej szkole większość uwagi skoncentrowana
jest na deficytach dziecka, organizacji różnych form pomocy oraz próbach dostosowania
nietypowych uczniów do środowiska szkolnego skrojonego na miarę dzieci typowych.
Takie postrzeganie uczniów z różnymi potrzebami skłania do działań mających na celu
usprawnianie i niwelowanie owych cech wyróżniających – de facto „eliminację kultury”.
Sytuacja edukacyjna dzieci i młodzieży z autyzmem nie jest korzystna. Doświadczają oni
dyskryminacji oraz społecznego i kulturowego wykluczenia zarówno w szkołach „specjalnych”,
jak i „głównego nurtu”.
Cel. Celem artykułu jest zaprezentowanie zaangażowania młodzieży ze spektrum autyzmu
na rzecz poprawy własnej sytuacji edukacyjnej.
Metody. W badaniu posłużyłam się metodą jakościowego studium przypadku, gdzie konkretny
przypadek, jakim jest Klub Świadomej Młodzieży, posłużył pogłębieniu wiedzy
o unikatowym zjawisku zaangażowania społecznego młodych osób ze spektrum autyzmu.
REFERENCJE (31)
1.
Barnes, C., Mercer, G. (2008). Niepełnosprawność. Warszawa: Sic!.
3.
Borowska-Beszta, B. (2014). Kultury niepełnosprawności w kontekstach teoretycznych i realiach badawczych - szkice analizy strukturalnej. Pobrane 19.01.2024 z:
https://repozytorium.umk.pl/bi....
4.
Brown, S.E. (1996). Disability culture: A fact sheet [Kultura niepełnosprawności: Broszura informacyjna]. Independent Living Institute. Pobrane 19.01.2024 z:
https://www.independentliving.....
5.
Davis, J. (2012). Conceptual issues in childhood and disability: Integrating theories from childhood and disability studies [Zagadnienia pojęciowe w dzieciństwie i niepełnosprawności: Integracja teorii związanych ze studiami nad dzieciństwem i studiami o niepełnosprawności]. W: N. Watson, A. Roulstone, C. Thomas (red.), Routledge handbook of disability studies (ss. 414-425). London: Routledge.
6.
Davis, J., Watson, N. (2001). Where are the children’s experiences?: Analysing social and cultural exclusion in ‘special’ and ‘mainstream’ schools [Gdzie są doświadczenia dzieci?: Analiza wykluczenia społecznego i kulturowego w szkołach specjalnych i ogólnodostępnych]. Disability & Society, 16(5), 671-687. DOI: 10.1080/09687590120070060.
7.
Dekker, M. (1999). On our own terms: Emerging autistic culture [Na naszych własnych warunkach: Wyłaniająca się autystyczna kultura]. Pobrane 19.01.2024 z:
http://www.autscape.org/2015/p....
8.
Frith, U. (2008). Autyzm: Wyjaśnienie tajemnicy. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
9.
Gajdzica, Z. (2016). Pogranicza, peryferia i centra we włączaniu ucznia z niepełnosprawnością w klasie ogólnodostępnej. Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych, 22(1), 89-98.
10.
Gajdzica, Z. (2015). Klasa integracyjna jako przystań pograniczy. Teraźniejszość, Człowiek, Edukacja, 4(72), 117-127. Pobrane 19.01.2024 z:
https://rebus.us.edu.pl/bitstr....
11.
Gajdzica, Z., Skotnicka, B., Pawlik, S., Bełza-Gajdzica, M., Trojanowska, M., Prysak, D., Mrózek, S. (2021). Analiza praktyki szkolnej i charakterystyka szkoły efektywnie realizującej edukację włączającą w praktyce: Raport z badań. Warszawa: Ministerstwo Edukacji i Nauki.
12.
Jarosz, E. (2019). Partycypacja społeczna dzieci – współczesna odsłona dyskursu; kontestacja i kontrdziałanie wobec społecznej ekskluzji dzieci. Kultura i Edukacja, 1(123), 27-44. DOI: 10.15804/kie.2019.01.02.
13.
Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzona w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. (2006). Dz. U. 2012.1169.
16.
Ławicka, J. (2019). Człowiek w spektrum autyzmu: Podręcznik pedagogiki empatycznej. Opole: Fundacja Prodeste.
17.
Markowska-Manista, U., Dąbrowa, E. (2016). Uczeń jako „Inny” w polskiej przestrzeni edukacyjnej: Krytyczne spojrzenie na szkołę w kontekście zróżnicowania kulturowego. Edukacja Międzykulturowa, 5, 34-51. Pobrane 19.01.2024 z:
https://czasopisma.marszalek.c....
18.
Mesibov, G.B., Shea, V. (2009). Kultura autyzmu: Od teoretycznego zrozumienia do praktyki. Autyzm, 7-8, 3-7. Pobrane 19.01. 2024 z:
https://www.domrainmana.pl/wp-....
19.
Nikitorowicz, J. (2015). Ku jakim strategiom w edukacji międzykulturowej w kontekście współczesnych problemów wielokulturowości? Pogranicze: Studia Społeczne, 25, 25-40. DOI: 10.15290/pss.2015.25.02.
20.
Pamuła, N., Szarota, M., Usienkiewicz, M. (2018). „Nic o nas bez nas”. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis: Studia de Cultura, 10(1), 4-12. DOI: 10.24917/20837275.10.1.1.
21.
Pawlik, S. (2019). Ruch autystycznych samorzeczników – źródła, historia, współczesność, polskie doświadczenia. W: J. Siemionow, P. Śpica (red.), Historyczne i współczesne konteksty badań nad edukacją: Studia teoretyczne i analizy empiryczne z okazji jubileuszu sześćdziesięciolecia pedagogiki gdańskiej (1958-2018) (ss. 603-617). Toruń: Adam Marszałek.
22.
Peters, S. (2000). Is there a disability culture?: A syncretisation of three possible world views [Czy istnieje kultura niepełnosprawności?: Synkretyzm trzech możliwych światopoglądów]. Disability & Society, 15(4), 583-601. DOI: 10.1080/09687590050058198.
24.
Płatos, M. (2018). Autyzm odcieleśniony: Historia społecznego konstruowania autyzmu jako choroby, zaburzenia i niepełnosprawności. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis: Studia de Cultura, 10(1), 100-112.
DOI: 10.24917/20837275.10.1.8.
25.
Płatos, M. (red.) (2016). Ogólnopolski spis autyzmu: Sytuacja młodzieży i dorosłych z autyzmem w Polsce. Warszawa: Stowarzyszenie Innowacji Społecznych „Mary i Max”.
26.
Rzeźnicka-Krupa, J. (2020). Konstruktywizm i pedagogika różnorodności. Problemy Wczesnej Edukacji, 4(51), 153-166. DOI: 10.26881/pwe.2020.51.12.
27.
Rzeźnicka-Krupa, J. (2019). Społeczne ontologie niepełnosprawności: Ciało, tożsamość, performatywność. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
28.
Stake, R.E. (2009). Jakościowe studium przypadku. W: N.K. Denzin, Y.S. Lincoln (red.), Metody badań jakościowych (t. 1, ss. 623-649). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
29.
Straus, J.N. (2013). Autism as culture [Autyzm jako kultura]. W: L.J. Davis (red.), The disability studies reader [Leksykon studiów o niepełnosprawności] (ss. 460-484). New York: Routledge. DOI: 10.4324/9781315680668.
30.
Szkudlarek, T. (2009). Pedagogika międzykulturowa. W: Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika: Podręcznik akademicki: 1 (ss. 415-424). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
31.
Wojtas-Rduch, A. (2021). Ustawa o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami a aranżacja przestrzeni klas dla uczniów z niepełnosprawnościami. Konteksty Pedagogiczne, 2(17), 47-63. DOI: 10.19265/kp.2021.2.17.319.