Wprowadzenie. Spojrzenie na pogranicze kulturowe przez pryzmat specyficznego dla niego środowiska społecznego ujawnia zróżnicowanie kulturowe nieustannie produkowane i reprodukowane w wyniku zachodzących na nim interakcji społecznych. W efekcie pogranicze staje się międzywęzłowym obszarem przemieszczania i deterytorializacji, wieloskalarnym miejscem bliskości, komunikacji, identyfikacji, transformacji oraz uniwersalizacji. Właściwa mu wielostronna styczność generuje polifonię zjawisk o wielokształtnej postaci, które w różnych konfiguracjach wysycają realność pogranicza kulturowego, czynią z niego swoistą organizację społeczną i nadają mu strukturę sieci mocowanej węzłami symptomatycznymi dla niej. Tego rodzaju sieć ma charakter otwarty i podlega nieustannym modyfikacjom na skutek funkcji, jakie pełnią w niej te węzły, a mianowicie: agregacyjnej, strukturyzującej, ekskluzyjnej oraz augumentacyjnej. Towarzyszą temu procesy odróżnorodniania i uwspólniania, tworzące swoisty układ kulturowy ogniskujący się w międzykulturowości. Cel. Celem opracowania jest zidentyfikowanie węzłów w międzykulturowej sieci pogranicza kulturowego, aby wskazać na integracyjną rolę międzykulturowości w procesie tworzenia wspólnoty w społeczeństwie zróżnicowanym kulturowo. Metody i materiały. Przegląd i krytyczna analiza literatury przedmiotu dokonana w perspektywie konstrukcjonistycznej. Wyniki. W wyniku przeprowadzonych analiz wyszczególniono następujące węzły w międzykulturowej sieci pogranicza kulturowego: komunikacyjno-interakcyjny, lokalno-swojski, wspólnotowy, narodowo-ojczyźniany oraz obywatelsko-patriotyczny. W swej istocie ujawniają one znaczące sfery pośród różnorodności kulturowej, w odniesieniu do których dokonują się procesy (auto)identyfikacji mieszkańców pogranicza, konstruowane są ich tożsamości oraz budowana jest międzykulturowa wspólnota.