Etnoteorie wychowania w perspektywie koncepcji współczynnika humanistycznego Floriana Znanieckiego
 
Więcej
Ukryj
1
Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, Instytut Filozofii i Socjologii, Szczęśliwicka 40, 02-353 Warszawa, Polska
 
 
Data nadesłania: 10-08-2024
 
 
Data akceptacji: 14-11-2024
 
 
Data publikacji online: 15-11-2024
 
 
Autor do korespondencji
Grzegorz Pyszczek   

Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, Instytut Filozofii i Socjologii, Szczęśliwicka 40, 02-353 Warszawa, Polska
 
 
Wychowanie w Rodzinie 2024;31(3)
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel. Treścią artykułu jest etnoteoria wychowania oraz pokazanie, jak uwzględnienie współczynnika humanistycznego może wpłynąć na jej badanie. Koncepcja etnoteorii wychowania wyrosła na bazie badań niszy rozwojowej Sary Harkness i Charlesa Supera. Twierdzili oni, że obok czynników fizycznych, społecznych i kulturowych ważnym elementem środowiska wychowawczego dziecka są poglądy jego opiekunów na temat wychowania. Badania tych naukowców zainicjowały cały szereg badań nad etnoteoriami wychowania w różnych częściach świata. Pokazano podstawowe cechy charakteryzujące etnoteorię wychowania. Po pierwsze, dotyczy ona szeroko rozumianej sfery wychowania. Po drugie, jest traktowana jako coś oczywistego i bezdyskusyjnego. Po trzecie zaś, jest podzielana nie tylko przez poszczególne jednostki, lecz także przez całą społeczność, w której ramach funkcjonują opiekunowie. Wskazano na kontekst teoretyczny, w którym pojawiło się to zagadnienie. Były nimi z jednej strony badania typu etnograficznego, z drugiej zaś – różnego typu badania myślenia potocznego. Metody i materiały. W pracy wykorzystano koncepcje niszy rozwojowej i etnokultury wychowania S. Harkness i C. Supera, a także koncepcję współczynnika humanistycznego Floriana Znanieckiego. Wyniki i wnioski. Starano się pokazać fundamentalną rolę koncepcji współczynnika humanistycznego F. Znanieckiego w badaniach społecznych i kulturowych. Wskazano możliwości pogłębienia badań nad etnoteoriami wychowania poprzez odwołanie się do tej koncepcji. Chodziłoby tu o rekonstrukcję wewnętrznej struktury środowiska wyznającego pewnego typu etnoteorię, a także o ukazanie postaw tego typu środowiska wobec innych elementów wychowawczych.
REFERENCJE (42)
1.
Bielecka-Prus, J. (2010). Transmisja kultury w rodzinie i w szkole: Teoria Basila Bernsteina. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
2.
Bruner, J. (2010). Kultura edukacji. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
 
3.
Budajczak, M. (2004). Edukacja domowa. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
 
4.
Chałasiński, J. (1969). Społeczeństwo i wychowanie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
 
5.
Chądzyńska, M., Dryll, E. (2004). Etos rodzinny – wspólnota znaczeń wyrażająca się w strukturze autonarracji ojców, matek i ich dzieci. Studia Psychologiczne, 42(2), 17–26.
 
6.
Chmielewska-Banaszak, D., Magier, E. (2004). Wiedza milcząca: Jawne versus utajone: Nowe spojrzenie na poznawcze i społeczne funkcjonowanie człowieka. Zagadnienia Naukoznawstwa, 4(162), 751–763.
 
7.
Doi, T. (1980). The anatomy of dependence [Anatomia zależności]. Tokyo: Kodansha.
 
8.
Drozdowicz, J. (2019). Antropologia edukacji: Studium różnicy kulturowej w społeczeństwie otwartym. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
 
9.
Dryll, E. (2022). Rodzina w systemie społecznym: Klasyczne teorie i badania psychologii międzykulturowej. Psychologia Wychowawcza, 66(24), 36–59. DOI: 10.5604/01.3001.0016.0963.
 
10.
Dulczewski, Z. (1984). Florian Znaniecki: Życie i dzieło. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie. Dyczewski, L. (2004). Kreatywna rola rodziny w kształtowaniu dziedzictwa kulturowego i rozwoju społeczności lokalnej. W: G. Soszyńska (red.), Rodzina – myśl i działanie (ss. 71–86). Lublin: Wydawnictwo Polihymnia.
 
11.
Garfinkel, H. (2007). Studia z etnometodologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
12.
Geertz, C. (2005). Wiedza lokalna: Dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
 
13.
Hałas, E. (2010). Towards the world culture society: Florian Znaniecki’s culturalism. [W stronę społeczeństwa światowej kultury: Kulturalizm Floriana Znanieckiego]. Frankfurt am Main – New York: Peter Lang.
 
14.
Harkness, S., Super, C. M. (red.) (1996). Parents’ cultural belief systems: Their origins, expressions, and consequences [Systemy uwarunkowanych kulturowo przekonań rodziców: Ich korzenie, wyraz i konsekwencje]. New York: Guilford Press.
 
15.
Harkness, S., Super, C. M. (1992). Parental ethnotheories in action [Rodzicielskie etnoteorie w działaniu]. W: I. E. Sigel, A. V. McGillicuddy-DeLisi, J. J. Goodnow (red.), Parental believe system: The psychological consequences for children (ss. 373–391). Mahwah: Lawrence Erlbaum Associates.
 
16.
Holt, J. (2007). Zamiast edukacji: Warunki do uczenia się przez działanie. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
 
17.
Hołówka, T. (1986). Myślenie potoczne. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
 
18.
Jedynak, S. (1995). Ex oriente lux: Szkice filozoficzno-antropologiczne dla miłośników kultur Wschodu. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
 
19.
Jurczyszyn, M. (2013). Nauczanie domowe w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku. Pedagogika Rodziny, 3(1), 19–29.
 
20.
Kagitçibasi, C. (2017). Family, self, and human development across cultures: Theory and applications [Rodzina, jaźń i rozwój człowieka w perspektywie kulturowej: Teoria i zastosowania]. New York: Routledge, Taylor & Francis Group. DOI: 10.4324/9781315205281.
 
21.
Kawecki, I. (1996). Etnografia i szkoła. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
 
22.
Kostera, M. (red.) (2011). Etnografia organizacji. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
 
23.
Lachowicz-Tabaczek, K. (2004). Potoczne koncepcje świata i natury ludzkiej. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
 
24.
Liedloff, J. (1995). W głębi kontinuum. Katowice: Dom Wydawniczo-Księgarski Kos.
 
25.
Malinowski, B. (1936). Native Education and Culture Contact [Edukacja rodzima i kontakt kulturowy]. International Review of Missions, 25, 480–517.
 
26.
Markus, H. R., Kitayama, S. (1991). Culture and the self: Implications for cognition, emotion, and motivation [Kultura i jaźń: Implikacje dla poznania, emocji i motywacji]. Psychological Review, 98(2), 224–253. DOI: 10.1037/0033-295X.98.2.224.
 
27.
Mead, M. (1986). Płeć i charakter w trzech społecznościach pierwotnych. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
 
28.
Mickiewicz, A. (b. d.). Pan Tadeusz. Pobrane z: https://wolnelektury.pl/media/....
 
29.
Mills, C. (2017). Wyobraźnia socjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
30.
Nikitorowicz, J. (2017). Etnopedagogika w kontekście wielokulturowości i ustawicznie kształtującej się tożsamości. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
 
31.
Rau, Z., Staszyńska, K. M., Chmieliński, M., Zagórski, K. (2018). Doktryna Polaków: Klasyczna filozofia polityczna w dyskursie potocznym. Łódź – Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
 
32.
Schütz, A. (1985). Światły obywatel: Esej o społecznym zróżnicowaniu wiedzy. Literatura na Świecie, 2, 269–284.
 
33.
Skeris, P. (1979). Teoria grup: (Studium mechanizmów interakcji międzyludzkich): Rozprawa doktorska. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
 
34.
Song, J. H., Cho, S. I., Trommsdorff, G., Cole, P., Niraula, S., Mishra, R. (2023). Being sensitive in their own way: Parental ethnotheories of caregiver sensitivity and child emotion regulation across five countries [Być wrażliwym na swój sposób: Wrażliwość opiekunów i regulacja emocji dzieci jako przedmiot etnoteorii rodziców z pięciu krajów]. Frontiers in Psychology, 14, 1283748. DOI: 10.3389/fpsyg.2023.1283748.
 
35.
Sorokin, P. (2009). Ruchliwość społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
 
36.
Super, J., Harkness, S. (1986). The developmental niche: A conceptualization at the interface of child and culture [Nisza rozwojowa: konceptualizacja relacji między dzieckiem a kulturą]. International Journal of Behavioral Development, 9(4), 545–569. DOI: 10.1177/016502548600900409.
 
37.
Witkowski, L. (2022). Uroszczenia i transaktualność w humanistyce: Florian Znaniecki: dziedzictwo idei i jego pęknięcia. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
 
38.
Wysocki, T. (2011). Filozofia eksperymentalna jako metodologia filozoficzna. Wrocław: Tomasz Wysocki.
 
39.
Zagórski, K., Koźmiński, A. K., Morawski, W., Piotrowska, K., Rae, G., Strumińska-Kutra, M. (2015). Postawy ekonomiczne w czasach niepewności: Ekonomiczna wyobraźnia Polaków 2012–2014. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
 
40.
Znaniecki, F. (1998). Education and social change [Edukacja i zmiana społeczna]. Frankfurt am Main – New York: Peter Lang.
 
41.
Znaniecki, F. (2001). Socjologia wychowania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
42.
Znaniecki, F. (2011). Współczynnik humanistyczny. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
 
Deklaracja dostępności
 
eISSN:2300-5866
ISSN:2082-9019
Journals System - logo
Scroll to top