Współczesna rodzina jako potencjalny czynnik w ryzykownych zachowaniach wśród dzieci i młodzieży
Więcej
Ukryj
1
Faculty of Education, Department of Social Pathology and Sociology, University of Hradec Králové, Rokitanského 62, Hradec Králové, Republika Czesk
Data nadesłania: 01-01-2017
Data ostatniej rewizji: 30-06-2017
Data akceptacji: 30-06-2017
Data publikacji: 30-06-2017
Autor do korespondencji
Stanislava Hoferková
Faculty of Education, Department of Social Pathology and Sociology, University of Hradec
Králové, Rokitanského 62, Hradec Králové, Republika Czeska
Wychowanie w Rodzinie 2017;15(1):187-198
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
W artykule zaprezentowano rodzinę jako potencjalny czynnik wywołujący ryzykowne zachowania wśród dzieci i młodocianych w Czechach. Zachowania młodzieży naruszające normy społeczne określić można jako patologiczne, ryzykowne, niewłaściwe itd. W ostatnich latach zjawisko ryzykownych zachowań wprowadzono szczególnie w edukacji szkolnej; zastąpiło wcześniej stosowany termin „zachowanie patologiczne”. Zachowania ryzykowne to takie zachowania, które mają negatywny wpływ na zdrowie i funkcjonowanie społeczne, i psychologiczne jednostki, lub zagrażające jej otoczeniu społecznemu. Takie zachowania to wagarowanie, łamanie prawa, różne formy agresji (znęcanie się nad rówieśnikami i nauczycielami), autoagresja (samouszkodzenia, zaburzenia odżywiania), nadużywanie substancji uzależniających, jak również zachowania związane z technologiami informacyjnymi (np. zjawisko znęcania się w cyberprzestrzeni czy uzależnienie od komputera). Czynniki zewnętrzne i wewnętrzne prowadzą do zachowań łamiących normy (sygnały ryzykownych zachowań); wprowadza się wieloczynnikową etiologię odchylenia społecznego. Czynniki zewnętrzene zwykle postrzega się jako fundamentalne; są nimi, na przykład, szkoła, rówieśnicy, media, ale szczególnie rodzina. W artykule scharakteryzowano współczesną rodzinę w XXI wieku, którą określają liczne czynniki postrzegane jako formatywne występowanie zachowań odbiegających od normy. Należą do nich np. sytuacja demograficzna (niska dzietność, rosnąca liczba kohabitacji, wysoki odsetek rozwodów, ojcowie nieobecni), pogarszająca się sytuacja społeczno-ekonomiczna (wykluczenie społeczne, ubóstwo), zmiany systemu wartości (konsumpcjonizm) oraz obraz ludzkiego życia w mediach.
REFERENCJE (17)
1.
Bělík V., Hoferková S., Raszková T., Rodina v kontextu penitenciaristiky [Family in Context of Penitentiary Work], [in:] M. Jůzl, Sociální pedagogika v penitenciární praxi [Social Pedagogy in Penitentiary Practice], Institut mezioborových studií, Brno 2014.
2.
Helus Z., Sociální psychologie pro pedagogy [Social Psychology for Educators], Grada, Praha 2007.
3.
Hoferková, S., Různé přístupy ke společensky nežádoucím projevům chování mládeže [Different Approaches to Socially Undesirable Behavioural Manifestations of Youth], [in:] Acta sociopathologica II., Gaudeamus, Hradec Králové 2015.
4.
Kraus B., Životní styl současné české rodiny [Lifestyle of Contemporary Czech Family], Gaudeamus, Hradec Králové 2015.
5.
Kraus B., Sociální deviace v transformaci společnosti [Social Deviance in Transformation of Society], Gaudeamus, Hradec Králové 2015.
6.
Kraus B., Společnost, rodina a sociální deviace [Society, Family and Social Deviance], Gaudeamus, Hradec Králové 2014.
7.
Kraus B., Základy sociální pedagogiky [Introduction to Social Pedagogy], Portál, Praha 2014.
8.
Kraus B., Hroncová J., Sociální patologie [Social Pathology], Gaudeamus Hradec Králové 2010.
9.
Marešová A., V dospívání se sklízí, co se v dětství zaselo [Is Adolescence Reaping what is Sown in Childhood], [in:] M. Walancik, J. Hroncová, Pedagogika społeczna wobec procesów żywiołowych i zachowań ryzykownych, AKAPIT, Toruń 2013.
10.
Matoušek O., Matoušková A., Mládež a delikvence [Youth and Delinquency], Portál, Praha 2011.
11.
Možný I., Rodina a společnost [Family and Society], Sociologické nakladatelství (SLON), Praha 2008.
12.
Mühlpachr P., Sociopatologie [Sociopathology], Masarykova univerzita, Brno 2008. Národní strategie primární prevence rizikového chování dětí a mládeže na období 2013– 2018 [National Risky Behaviour Primary Prevention Strategy for years 2013– 2018]. Ministerstvo školství, mládeže a tělovýchovy [The Ministry of Education, Youth and Sports], 2013, source:
http://www.kr-kralovehradecky....: 31.08.2016].
13.
National Family Report: (abridged version), Ministerstvo práce a sociálních věcí [Ministry of Labour and Social Affairs], 2004, source:
http://www.mpsv.cz/files/clank... [access: 31.08.2016].
14.
Ondrejkovič P., Sociálna patológia [Social Pathology], Veda, Bratislava 2009. Population – annual time series, The Czech Statistical Office (CZSO), 2015, source:
https://www.czso.cz/csu/czso/p... [access: 31.08.2016].
15.
Sobotková I., Psychologie rodiny [Psychology of Family], Portál, Praha 2012.
16.
Sobotková V., Blatný M., Hrdlička M., Jelínek M., Rizikové a antisociální chování v adolescenci [Risky and Antisocial Behavior in Adolescence], Grada, Praha 2014.
17.
Večerka K., Holas J., Štěchová M., Diblíková S., Luptáková M., Ohrožená mládež mezí prevencí a represí [Youth at Risk Between Prevention and Repression], Institut pro kriminologii a sociální prevenci, Praha 2011.