Bieżący numer
Online first
Archiwum
O czasopismie
Cele i zakres czasopisma
Wydawca i organ zarządzający
Zespół redakcyjny
Rada Naukowa
Kolegium Recenzentów
Indeksacja i współczynniki wpływu
Prawa autorskie i polityka otwartego dostępu
Źródła finansowania
Polityka prywatności
Dla autorów
Procedura publikacji
Procedura recenzowania
Wymogi redakcyjne
Etyka publikacji
Opłaty wydawnicze
Prospołeczność jako wyzwanie pedagogiczne
1
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Studiów Edukacyjnych, Szamarzewskiego 89 D, 60-568 Poznań, Polska
Data nadesłania: 11-08-2023
Data ostatniej rewizji: 26-09-2023
Data akceptacji: 26-09-2023
Data publikacji: 19-11-2023
Autor do korespondencji
Joanna Szafran
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Studiów Edukacyjnych, Szamarzewskiego 89 D, 60-568 Poznań, Polska
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Studiów Edukacyjnych, Szamarzewskiego 89 D, 60-568 Poznań, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2023;30(2):41-56
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Prezentowany materiał stanowi próbę wskazania znaczenia i roli prospołeczności dla indywidualnych biografii, ale także ujmuje ten problem w znacznie szerszym, społecznym, wymiarze. Dokonany subiektywny przegląd koncepcji i podejść pozwala traktować prospołeczność jako ważny temat naukowego dyskursu, jednocześnie czyniąc zeń swoiste wyzwanie dla praktyki pedagogicznej, ze szczególnym uwzględnieniem odpowiedzialności kluczowych środowisk wychowawczych – rodziny i szkoły. Cel. Celem niniejszego opracowania jest zwrócenie uwagi na potrzebę kształtowania prospołecznych postaw oraz na miejsce i możliwości określonych środowisk wychowawczych w tym procesie. Podkreślając pozytywne skutki prospołeczności oraz możliwe negatywne konsekwencje jej braku, starano się uzasadnić jej wpływ na kształt i obraz ludzkiej (ko)egzystencji. Materiały i metody. Tekst ma charakter teoretyczny, poglądowy, oparty jest na analizie źródłowej. Wyniki. Zaprezentowany materiał pozwolił na wykazanie znaczenia i korzyści prospołeczności dla funkcjonowania zarówno jednostki, jak i całych społeczeństw. Wskazano także na istotną rolę środowiska rodzinnego i szkolnego w budowaniu i promowaniu prospołecznych postaw.
REFERENCJE (55)
1.
Aknin, L.B., Hamlin, J.K., Dunn, E.W. (2012). Giving leads to happiness in young children [Dawanie prowadzi do szczęścia u małych dzieci]. PLoS ONE, 7(6), e39211. DOI: 10.1371/journal.pone.0039211.
2.
Albert, L.S., Horowitz, L.M. (2008). Attachment styles and ethical behavior: Their relationship and significance in the marketplace [Style przywiązania i zachowania etyczne: Ich związek i znaczenie na rynku]. Journal of Business Ethics, 87(3), 299-316. DOI: 10.1007/s10551-008-9918-6.
3.
Aldridge, J., Ala’I, K. (2013). Assessing students’ views of school climate: Developing and validating the What’s Happening in This School? (WHITS) questionnaire [Ocena poglądów uczniów na klimat szkoły: Opracowanie i walidacja kwestionariusza Co się dzieje w tej szkole?]. Improving Schools, 16(1), 47-66. DOI: 10.1177/1365480212473680.
4.
Algoe, S.B., Haidt, J. (2009). Witnessing excellence in action: The “other-praising” emotions of elevation, gratitude, and admiration [Obserwując doskonałość w działaniu: ,,Pochwała innego”, emocje uwznioślenia, wdzięczności i podziwu]. The Journal of Positive Psychology, 4, 105-127. DOI: 10.1080/17439760802650519.
5.
Andreoni, J. (1989). Giving with impure altruism: Applications to charity and ricardian equivalence [Dawanie z nieczystym altruizmem: Zastosowania do dobroczynności i ekwiwalencji/równoważności ricardiańskiej]. Journal of Political Economy, 97(6), 1447-1458. DOI: 10.1086/261662.
6.
Barański, J. (2019). Życzliwość jako cnota moralna w polskiej filozofii moralnej. Etyka, 58(2), 50-70. DOI: 10.14394/etyka.949.
7.
Bartlett, M. Y., DeSteno, D. (2006). Gratitude and prosocial behavior: Helping when it costs you [Wdzięczność i zachowania prospołeczne: Pomaganie, kiedy cię to kosztuje]. Psychological Science, 17(4), 319-325. DOI: 10.1111/j.1467-9280.2006.01705.x.
8.
Bartoszek, A. (2003). Zaufanie jako czynnik aktywności obywatelskiej na lokalnej scenie politycznej. W: E. Nycz (red.), Budowa lokalnego społeczeństwa obywatelskiego w perspektywie integracji obywatelskiej: Materiały z VII Kędzierzyńsko-Kozielskiego Sympozjum Naukowego (22-23 maja 2003 r.) (ss. 139-150). Opole: Instytut Śląski.
9.
Beckes, L., Coan, J.A. (2011). Social baseline theory: The role of social proximity in emotion and economy of action [Teoria Bazy Społecznej: Rola bliskości w emocjach i ekonomii działania]. Social and Personality Psychology Compass, 5(12), 976-988. DOI: 10.1111/j.1751-9004.2011.00400.x.
10.
Binfet, J.T., Gaertner, A. (2015). Children’s conceptualizations of kindness at school [Dziecięce konceptualizacje życzliwości w szkole]. Journal of Childhood Studies, 40(3), 27-40. DOI: 10.18357/jcs.v40i3.15167.
11.
Binfet, J.T., Gadermann, A.M., Schonert‐Reichl, K.A. (2016). Measuring kindness at school: Psychometric properties of a School Kindness Scale for children and adolescents [Pomiar życzliwości w szkole: Właściwości psychometryczne Szkolnej Skali Życzliwości dla dzieci i młodzieży]. Psychology in the Schools, 53(2), 111-126. DOI: 10.1002/pits.21889.
12.
Binfet, J.T., Passmore, H.-A. (2019). The who, what, and where of school kindness: Exploring students’ perspectives [Kto, co i gdzie w szkolnej życzliwości: Odkrywanie perspektyw uczniów]. Canadian Journal of School Psychology, 34(1), 22-37. DOI: 10.1177/0829573517732202.
13.
Brown, K.W., Kasser, T. (2005). Are psychological and ecological well-being compatible?: The role of values, mindfulness, and lifestyle [Czy dobrostan psychologiczny i ekologiczny są kompatybilne?: Rola wartości, uważności i stylu życia]. Social Indicators Research, 74(2), 349-368. DOI: 10.1007/s11205-004-8207-8.
14.
Cialdini, R.B., Baumann, D.J., Kenrick, D.T. (1981). Insights from sadness: A three-step model of the development of altruism as hedonism [Spostrzeżenia ze smutkiem: Trzyetapowy model rozwoju altruizmu jako hedonizmu]. Developmental Review, 1(3), 207-223. DOI: 10.1016/0273-2297(81)90018-6.
15.
Cohen, J., McCabe, E.M., Michelli, N.M., Pickeral, T. (2009). School climate: Research, policy, practice, and teacher education [Klimat szkoły: Badania, polityka, praktyka i kształcenie nauczycieli]. Teachers College Record: The Voice of Scholarship in Education, 111(1), 180-213. DOI: 10.1177/016146810911100108.
16.
Corcoran, K.O.C., Mallinckrodt, B. (2000). Adult attachment, self‐efficacy, perspective taking, and conflict resolution [Przywiązanie dorosłych, poczucie własnej skuteczności, przyjmowanie perspektywy i rozwiązywanie konfliktów]. Journal of Counseling & Development, 78(4), 473-483. DOI: 10.1002/j.1556-6676.2000.tb01931.x.
17.
Cotney, J.L., Banerjee, R. (2019). Adolescents’ conceptualizations of kindness and its links with well-being: A focus group study [Konceptualizacje życzliwości wśród nastolatków i jej powiązania z dobrostanem: Badanie grupy fokusowej]. Journal of Social and Personal Relationships, 36(2), 599-617. DOI: 10.1177/0265407517738584.
18.
Cytlak, I., Szafran, J., Cwojdzińska, A., Buchnat, M., Chmura-Rutkowska, I., Cybal-Michalska, A., Jaskulska, S., Kanclerz, B., Kozłowska, A., Marciniak, M., Myszka-Strychalska, L., Wawrzyniak-Beszterda, R. (2023). (Nie)dobra szkoła?: Obraz współczesnej szkoły w opiniach uczniów i uczennic – kierunki zmian. Resocjalizacja Polska, 24, 427-441. DOI: 10.22432/pjsr.2022.24.26.
19.
Danner, D.D., Friesen, W.V., Carter, A.N. (2007). Helping behavior and longevity: An emotion model [Zachowania pomocowe i długowieczność: Model emocji]. W: S.G. Post (red.), Altruism and health: Perspectives from empirical research [Altruizm i zdrowie: Perspektywy z badań empirycznych] (ss. 246-258). Oxford: Oxford University Press. DOI: 10.1093/acprof:oso/9780195182910.003.0016.
20.
Davidson, R.J., Begley, S. (2012). The emotional life of your brain: How its unique patterns affect the way you think, feel, and live, and how you can change them [Emocjonalne życie mózgu: Jak jego unikalne wzorce wpływają na sposób myślenia, odczuwania i życia oraz jak można je zmienić]. New York: Hudson Street Press.
21.
De Dreu, C.K. (2012). Oxytocin modulates the link between adult attachment and cooperation through reduced betrayal aversion [Oksytocyna moduluje związek między przywiązaniem dorosłych a współpracą poprzez zmniejszoną niechęć do zdrady]. Psychoneuroendocrinology, 37(7), 871-880. DOI: 10.1016/j.psyneuen.2011.10.003.
22.
Deci, E.L., Ryan, R.M. (2000). The “what” and “why” of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior [„Co” i „dlaczego” w dążeniu do celu: Ludzkie potrzeby i samodeterminacja zachowania]. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268. DOI: 10.1207/S15327965PLI1104_01.
23.
Dunfield, K.A. (2014). A construct divided: Prosocial behavior as helping, sharing, and comforting subtypes [Podzielony konstrukt: Zachowania prospołeczne jako podtypy pomagania, dzielenia się i pocieszania]. Frontiers in Psychology, 5, 958. DOI: 10.3389/fpsyg.2014.00958.
24.
Greater Good Science Center [portal] (2014). Greater Good in Action. Pobrane 30.01.2024 z: https://ggia.berkeley.edu/#fil....
25.
Hamre, B.K., Pianta, R.C. (2006). Student–teacher relationships [Relacje uczeń – nauczyciel]. W: G.G. Bear, K.M. Minke (red.), Children’s needs III: Development, prevention, and intervention [Potrzeby dzieci III: Rozwój, zapobieganie i interwencja] (ss. 59-71). Bethesda, Md: National Association of School Psychologists.
26.
Hare, B., Woods, V. (2022). Przetrwają najżyczliwsi: Jak ewolucja wyjaśnia istotę człowieczeństwa? Kraków: Copernicus Center Press.
27.
Hawley, P.H., Shorey, H.S., Alderman, P.M. (2009). Attachment correlates of resource-control strategies: Possible origins of social dominance and interpersonal power differentials [Przywiązaniowe korelaty strategii kontroli zasobów: Możliwe pochodzenie dominacji społecznej i interpersonalnych różnic władzy]. Journal of Social and Personal Relationships, 26(8), 1097-1118. DOI: 10.1177/0265407509347939.
28.
Hill, S.E., Delpriore, D.J., Major, B. (2013). An evolutionary psychological perspective on happiness [Ewolucyjna psychologiczna perspektywa szczęścia]. W: S. David, I. Boniwell, A. Conley (red.), Oxford handbook of happiness [Oksfordzki podręcznik szczęścia] (ss. 875-886). Oxford: Oxford University Press.
29.
Howard, J.S., Mattacola, C.G., Howell, D.M., Lattermann, C. (2011). Response shift theory: An application for health-related quality of life in rehabilitation research and practice. Journal of Allied Health, 40(1), 31-38.
30.
Jennings, P.A., Greenberg, M.T. (2009). The prosocial classroom: Teacher social and emotional competence in relation to student and classroom outcomes [Prospołeczność w klasie: Kompetencje społeczne i emocjonalne nauczycieli w odniesieniu do wyników uczniów i klasy]. Review of Educational Research, 79(1), 491-525. DOI: 10.3102/0034654308325693.
31.
Jones, S.M., Bouffard, S.M., Weissboard, R. (2013). Educators’ social and emotional skills vital to learning [Społeczne i emocjonalne umiejętności nauczycieli niezbędne do uczenia]. Phi Delta Kappan, 94(8), 62-65. DOI: 10.1177/003172171309400815.
32.
Jones, D. E., Greenberg, M., Crowley, M. (2015). Early social-emotional functioning and public health: The relationship between kindergarten social competence and future wellness [Wczesne funkcjonowanie społeczno-emocjonalne i zdrowie publiczne: Związek między kompetencjami społecznymi w przedszkolu a dobrym samopoczuciem w przyszłości]. American Journal of Public Health, 105(11), 2283-2290. DOI: 10.2105/AJPH.2015.302630.
33.
Kiciński, K., Kurczewski, J. (1977). Poglądy etyczne młodego pokolenia Polaków. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji.
34.
Layous, K., Nelson, S. K., Oberle, E., Schonert-Reichl, K. A., Lyubomirsky, S. (2012). Kindness counts: Prompting prosocial behavior in preadolescents boosts peer acceptance and well-being [Liczy się życzliwość: Promowanie zachowań prospołecznych u nastolatków zwiększa akceptację rówieśników i poprawia samopoczucie]. PLoS ONE, 7(12), e51380. DOI: 10.1371/journal.pone.0051380.
35.
Le Nguyen, K., Lin, J., Algoe, S.B., Brantley, M.M., Kim, S.L., Brantley, J., Salzberg, S., Fredrickson, B. L. (2019). Loving-kindness meditation slows biological aging in novices: Evidence from a 12-week randomized controlled trial [Medytacja loving-kindness spowalnia biologiczne starzenie się u osób początkujących: Dowody z 12-tygodniowego randomizowanego badania kontrolowanego]. Psychoneuroendocrinology, 108, 20-27. DOI: 10.1016/j.psyneuen.2019.05.020.
36.
Mariański, J. (2014). Wartości prospołeczne w świadomości Polaków. Górnośląskie Studia Socjologiczne, 5, 99-118.
37.
Martela, F., Ryan, R.M. (2016). The benefits of benevolence: Basic psychological needs, beneficence, and the enhancement of well-being [Korzyści płynące z życzliwości: Podstawowe potrzeby psychologiczne, dobroczynność i poprawa samopoczucia]. Journal of Personality, 84, 750-764. DOI: 10.1111/jopy.12215.
38.
McKinney, K. (2002). 15: Instructional Development: Relationships to Teaching and Learning in Higher Education [15: Instruktaż rozwoju: Związki z nauczaniem i uczeniem się w szkolnictwie wyższym]. To Improve the Academy, 20(1), 225-237. DOI: 10.1002/j.2334-4822.2002.tb00584.x.
39.
Midlarsky, E. (1991). Helping as coping [Pomaganie jako radzenie sobie] W: M. S. Clark (red.), Prosocial behavior [Zachowanie prospołeczne] (ss. 238-264). Newbury Park, CA: Sage.
40.
Miller, J. (2015). The power of parenting with social and emotional learning [Siła rodzicielstwa dzięki społecznemu i emocjonalnemu uczeniu się]. Pobrane 30.01.2024 z: https://www.gettingsmart.com/2....
41.
O’Brennan, L.M., Bradshaw, C.P., Furlong, M.J. (2014). Influence of classroom and school climate on teacher perceptions of student problem behavior [Wpływ klimatu klasy i szkoły na postrzeganie przez nauczycieli zachowań problemowych uczniów]. School Mental Health, 6(2), 125-136. DOI: 10.1007/s12310-014-9118-8.
42.
Priel, B., Mitrany, D., Shahar, G. (1998). Closeness, support and reciprocity: A study of attachment styles in adolescence [Bliskość, wsparcie i wzajemność: Badanie stylów przywiązania w okresie dojrzewania]. Personality and Individual Differences, 25(6), 1183-1197. DOI: 10.1016/S0191-8869(98)00102-0.
43.
Putnam, R.D. (2008). Samotna gra w kręgle: Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
44.
Random Acts of Kindness Foundation [portal]. Pobrane 3.10.2023 z: https://www.randomactsofkindne....
45.
Rawls, J. (1971). A theory of justice [Teoria sprawiedliwości]. Cambridge: Harvard University Press, Belknap Press. DOI: 10.2307/j.ctvjf9z6v.
46.
Sahdra, B.K., Ciarrochi, J., Parker, P.D., Marshall, S., Heaven, P. (2015). Empathy and nonattachment independently predict peer nominations of prosocial behavior of adolescents [Empatia i brak przywiązania niezależnie przewidują wskazywanie prospołecznych zachowań rówieśników w przypadku nastolatków]. Frontiers in Psychology, 6, 263. DOI: 10.3389/fpsyg.2015.00263.
47.
Schwartz, S. H. (1992). Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries [Uniwersalność treści i struktury wartości: Postępy teoretyczne i testy empiryczne w 20 krajach]. W: M.P. Zanna (red.), Advances in Experimental Social Psychology: Vol. 25, ss. 1-65. London: Academic Press. DOI: 10.1016/S0065-2601(08)60281-6.
48.
Świątkiewicz, W. (2005). Między prospołecznością i egocentryzmem. W: W. Zdaniewicz, S.H. Zaręba (red.), Młodzież Warszawy – pokolenie pontyfikatu Jana Pawła II (ss. 189-222). Warszawa: Ośrodek Sondaży Społecznych Opinia. Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego : Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej.
49.
Thapa, A., Cohen, J., Guffey, S., Higgins-D’Alessandro, A. (2013). A review of school climate research [Przegląd badań nad klimatem szkolnym]. Review of Educational Research, 83(3), 357-385. DOI: 10.3102/0034654313483907.
50.
Tian, L., Chu, S., Huebner, E.S. (2016). The chain of relationships among gratitude, prosocial behavior and elementary school students’ school satisfaction: The role of school affect [Układ zależności między wdzięcznością, zachowaniami prospołecznymi i satysfakcją szkolną uczniów szkół podstawowych: Rola afektu szkolnego]. Child Indicators Research, 9(2), 515-532. DOI: 10.1007/s12187-015-9318-2.
51.
Tronto, J. (1993). Moral boundaries: A political argument for an ethic of care [Granice moralne: Polityczny argument za etyką troski]. New York: Routledge.
52.
Trusty, J., Ng, K.M., Watts, R. E. (2005). Model of effects of adult attachment on emotional empathy of counseling students [Model wpływu przywiązania dorosłych na empatię emocjonalną studentów poradnictwa]. Journal of Counseling & Development, 83(1), 66-77. DOI: 10.1002/j.1556-6678.2005.tb00581.x.
53.
Wojciszke, B. (2017). Psychologia społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
54.
Zins, J.E., Weissberg, R.P., Wang, M.C., Walberg, H.J. (red.) (2004). Building academic success on social and emotional learning: What does the research say? [Budowanie sukcesu akademickiego w oparciu o społeczne i emocjonalne uczenie się: Co mówią badania?]. New York: Teachers College Press.
55.
Zuroff, D.C., Moskowitz, D.S., Côté, S. (1999). Dependency, self‐criticism, interpersonal behaviour and affect: Evolutionary perspectives [Zależność, samokrytyka, zachowania interpersonalne i afekt: Perspektywy ewolucyjne]. British Journal of Clinical Psychology, 38(3), 231-250. DOI: 10.1348/014466599162827.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
© 2006-2024 Journal hosting platform by Bentus
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
