Edukacja i poradnictwo ku nadziei w erze antropocenu
Więcej
Ukryj
1
Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Pedagogiki, Dawida 1, 50-527 Wrocław, Polska
Data nadesłania: 30-09-2024
Data akceptacji: 15-12-2024
Data publikacji online: 30-12-2024
Autor do korespondencji
Violetta Drabik-Podgórna
Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Pedagogiki, Dawida 1, 50-527 Wrocław, Polska
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel. Celem artykułu jest analiza kategorii nadziei, nieobecnej we współczesnym dyskursie pedagogicznym, a kluczowej i istotnej we współczesnym świecie, szczególnie jeśli weźmie się pod uwagę kontekst antropocenu – epoki, w której działalność człowieka wywiera dominujący wpływ na środowisko, klimat i inne systemy ziemi. Globalna katastrofa klimatyczna, wzrost nierówności społecznych, turbulencje świata i nieprzewidywalność przyszłości mają bezpośredni wpływ na zdrowie psychiczne i emocjonalne ludzi, co przyczynia się do poszukiwania przez nich wsparcia u doradców, terapeutów i edukatorów. Ważnym zadaniem specjalistów od pomagania staje się coraz częściej nie tylko rozwiązywanie potencjalnych problemów, lecz także budowanie świadomości ekologicznej i społecznej poprzez kultywowanie nadziei, która jest motorem napędowym jednostek i społeczności, ponieważ wspiera radzenie sobie z trudnościami i odbudowywanie sił do działania. Metody i materiały. Artykuł ma charakter metaanalizy i jest przeglądem wybranych podejść
teoretycznych na podstawie literatury polskiej i światowej. Wyniki i wnioski. Nadzieja w poradnictwie i edukacji może odgrywać kluczową rolę zarówno w procesie wsparcia, jak i w samej dynamice relacji między doradcą a osobą szukającą pomocy, pomiędzy edukatorem a uczącym się, między dzieckiem a rodzicem, między wychowawcą a wychowankiem. Jest to jeden z najważniejszych zasobów, który pomaga przejść przez trudne momenty, dostrzec nowe możliwości i zmotywować się do pozytywnych zmian w życiu. Nadzieja nie jest zatem tylko abstrakcyjną ideą, ale praktycznym narzędziem, które pozwala na budowanie konstruktywnych celów i strategii poprzez motywowanie do działania, budowanie poczucia sensu, rozszerzanie perspektywy zmiany i wzmacnianie rezyliencji.
REFERENCJE (40)
1.
Albrecht, G., Sartore, G. M., Connor, L., Higginbotham, N., Freeman, S., Kelly, B., Stain, H., Tonna, A., Pollard, P. (2007). Solastalgia: The distress caused by environmental change [Solastalgia: Niepokój spowodowany zmianami środowiskowymi]. Australasian Psychiatry, 15(Suppl.1), 95–98. DOI: 10.1080/10398560701701288.
2.
Amundson, N. E. (2017). Aktywne zaangażowanie: Istota i praktyka poradnictwa kariery. Wrocław: Fundacja Imago.
3.
Arendt, H. (2020). Kondycja ludzka. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
4.
Augustyn z Hippony. (2002). Państwo Boże. Kęty: Wydawnictwo Antyk.
5.
Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control [Poczucie własnej skuteczności: sprawowanie kontroli]. New York: W. H. Freeman.
6.
Bińczyk, E. (2018). Epoka człowieka: Retoryka i marazm antropocenu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
7.
Bloch, E. (1990). Rzeczywistość antycypowana, czyli jak przebiega i co osiąga myślenie utopijne. W: Z. Kuderowicz (red.), Filozofia współczesna, t. 2 (ss. 351–355). Warszawa: Wiedza Powszechna.
8.
Chrobak, S. (2009). Podstawy pedagogiki nadziei: Współczesne konteksty w inspiracji personalistyczno-chrześcijańskiej. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
9.
Cohen-Scali, V., Pouyaud, J., Podgórny, M., Drabik-Podgórna, V., Aisenson, G., Bernaud, J. L., Moumoula, I., Guichard, J. (red.). (2018). Interventions in career design and education: Transformation for sustainable development and decent work [Interwencje w projektowaniu kariery i edukacji: Transformacja dla zrównoważonego rozwoju i godnej pracy]. Cham: Springer International Publishing. DOI: 10.1007/978-3-319-91968-3.
10.
Czajka, A. (1991). Człowiek znaczy nadzieja: O filozofii Ernesta Blocha. Warszawa: „FEA”.
11.
de Tchorzewski, A. M. (2018). Nadzieja – cnota usprawniająca jakość życia współczesnego człowieka. Studia Paedagogica Ignatiana, 21(4), 31–54. DOI: 10.12775/SPI.2018.4.002.
12.
Erikson, E. H. (1997). Dzieciństwo i społeczeństwo. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
13.
Erikson, E. H. (2002). Dopełniony cykl życia. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
14.
Frankl, V. E. (1978). Psychoterapia dla każdego. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
15.
Frąckowiak, T. (2007). O pedagogice nadziei: Fascynacje i asocjacje aksjologiczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
16.
Fressoz, J. B. (2015). Losing the Earth knowingly [Świadoma utrata Ziemi]. W: C. Hamilton, C. Bonneuil, F. Gemenne (red.), The Anthropocene and the global environmental crisis: Rethinking modernity in a new epoch (ss. 70–83). London – New York: Routledge.
17.
Górka, A. E. (2018). Nadzieja i aktywne zaangażowanie w poradnictwie kariery Normana E. Amundsona: Adaptacja podejścia opartego na nadziei na grunt polskiego poradnictwa zawodowego w ramach projektu pt. „Przestrzeń rozwoju! Adaptacja metody zintegrowanego doradztwa rozwoju kariery dla młodzieży”. Wrocław: Fundacja Imago.
18.
Guichard, J. (2016). Life-and working-design interventions for constructing a sustainable humane world [Interwencje w zakresie projektowania życia i pracy w celu zbudowania zrównoważonego, ludzkiego świata]. Studia Poradoznawcze, 5, 179–190. DOI: 10.34862/sp.2016.1.
19.
Guichard, J. (2018). Jakie interwencje w poradnictwie kariery i konstruowania życia mogą przyczynić się do globalnego, humanitarnego, sprawiedliwego i zrównoważonego rozwoju? Studia Poradoznawcze, 7, 99–127. DOI: 10.34862/sp.2018.3.
20.
Hiszpańska, B. (2009). Nadzieja na prawdę – prawda o nadziei: Aspekt pedagogiczny. Roczniki Pedagogiczne, 1(37), 5–18.
21.
Jasikowska, K., Pałasz, M. (red.). (2022). Za pięć dwunasta koniec świata: Kryzys klimatyczno-ekologiczny głosem wielu nauk. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, Biblioteka Jagiellońska.
22.
Kant, I. (1957). Krytyka czystego rozumu, t. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
23.
Kopciewicz, L. (2021). Poradoznawstwo i poradnictwo w czasach globalnego kryzysu klimatycznego. Studia Poradoznawcze, 10, 29–44. DOI: 10.34862/sp.2021.2.
24.
Kozielecki, J. (2006). Psychologia nadziei. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
25.
LeCain, T. J. (2015). Against the Anthropocene: A neo-materialist perspective [Przeciwko antropocenowi: Perspektywa neomaterialistyczna]. International Journal for History, Culture and Modernity, 3(1), 1. DOI: 10.18352/hcm.474.
26.
Marcel, G. (1984). Homo viator: Wstęp do metafizyki nadziei. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
27.
Nietzsche, F. (2019). Tako rzecze Zaratustra. Kraków: Vis-à-vis Etiuda.
28.
Peterson, C., Seligman, M. E. P. (2004). Character strengths and virtues: A handbook and classification [Mocne strony i zalety charakteru: Podręcznik i klasyfikacja]. New York – Washington: Oxford University Press, American Psychological Association.
29.
Seligman, M. E. P. (2002). Optymizmu można się nauczyć: Jak zmienić swoje myślenie i swoje życie. Poznań: Media Rodzina.
30.
Skarga, B. (2007). Człowiek to nie jest piękne zwierzę. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
31.
Snyder, C. R. (red.). (2000). Handbook of hope: Theory, measures and applications [Podręcznik nadziei: Teoria, miary i zastosowania]. Laurence – San Diego: Academic Press.
32.
Śliwerski, B. (2017). Pedagogika nadziei. Prima Educatione, 1, 13–19. DOI: 10.17951/PE/2017.1.13.
33.
Tischner, J. (1992). Świat ludzkiej nadziei: Wybór szkiców filozoficznych 1966–1975. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
34.
Trzebiński, J., Zięba, M. (2003). Nadzieja, strata i rozwój. Psychologia Jakości Życia, 2(1), 5–33.
35.
Wallenhorst, N. (2023). Antropocen bez tajemnic. Kraków: Wydawnictwo edu-Libri.
36.
Włodarczyk, R. (2021). Utopia i edukacja: Studia z filozofii, teorii edukacji i pedagogiki azylu. Wrocław: Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego.
37.
Zalasiewicz, J., Crutzen, P., Steffen, W. (2012). The Anthropocene [Antropocen]. W: F. M. Gradstein, J. Ogg, M. Schmitz, G. Ogg (red.), The geologic time scale 2012 (ss.1033–1040). Amsterdam – Boston: Elsevier B.V.
38.
Zamorska, M. (2018). Choreografie antropocenu, czyli o materiach wprawiających w ruch. Prace Kulturoznawcze, 22(1-2), 113–128. DOI: 10.19195/0860-6668.22.1–2.8.
39.
Zavalloni, R. (1999). Psychologia nadziei: Aby poczuć się zrealizowanym. Kielce: Wydawnictwo Jedność.
40.
Zylinska, J. (2014). Minimal ethics for the Anthropocene [Etyka minimalna dla Antropocenu]. Ann Arbor: Open Humanities Press, University of Michigan Library. DOI: 10.3998/ohp.12917741.0001.001.