Badania oscylujące wokół tematyki ojcostwa, w tym roli ojca w procesie wychowania dziecka, stanowią dziś obszar zainteresowań wielu badaczy. Tendencje te nie są bynajmniej przypadkowe, gdyż w przeciągu ostatnich kilkudziesięciu lat pozycja, jaką dotąd mężczyźni zajmowali w rodzinach polskich, niejednokrotnie ulegała znaczącym przemianom, bądź/i – jak wskazywał Jerzy Witczak już w latach osiemdziesiątych XX wieku – stała się nie do końca określoną. Zachodzące zmiany doprowadziły bowiem do przewartościowania dotychczasowej roli ojców – w tradycyjnym modelu, sprowadzającej się do dbania o byt ekonomiczny i reprezentację rodziny na zewnątrz. O ile w pierwszej połowie XX wieku rola mężczyzny w familijnym stadle była ugruntowana, o tyle w drugiej połowie wieku, m.in. wskutek przemian cywilizacyjnych, jak i polityki społecznej ówczesnych władz (szczególnie zaś w dobie stalinizmu), autorytet ojcowski coraz częściej kwestionowano. W rezultacie tradycyjne metody, w oparciu o które autorytet ten był budowany, przestały się sprawdzać w praktyce wychowawczej. Coraz częściej też zaczęto zadawać pytania dotyczące znaczenia ojca w procesie wychowania dziecka. Przemiany życia rodzinnego w XX-wiecznej Polsce nie przebiegały jednak w sposób jednolity we wszystkich warstwach społecznych. Inną pozycję zajmowali ojcowie pochodzący ze wsi, inną zaś mężczyźni mieszkający w miastach i przyjmujący tzw. miejski styl życia. Nie ulega jednak wątpliwości, że tak w jednym, jak i w drugim środowisku – choć w różnym nasileniu – ojciec jako głowa rodziny stracił swoją dominującą pozycję. Aby zrozumieć, dlaczego tak się stało, warto omawianemu zjawisku przyjrzeć się z perspektywy historii społecznej, nie zapominając także o konsekwencjach przeobrażeń polityczno-gospodarczych, które tak w sposób bezpośredni, jak i pośredni wpłynęły na przemiany w obszarze życia rodzinnego w XX-wiecznej Polsce. Ukazanie kontekstu historycznego, jak i poglądów wybranych przedstawicieli myśli pedagogicznej, podejmujących się problematyki ojcostwa i autorytetu ojca w interesującym nas okresie, stanowi główną oś artykułu.