Nasz zachodni sąsiad, Niemcy, należy do tych krajów, w którym z różnych powodów, najczęściej ekonomicznych, znalazło się kilka milionów Polaków. Niniejsze opracowanie jest pewnego rodzaju przewodnikiem po kulturze wytworzonej w Niemczech przez Polaków i środowiska polonijne w okresie budowania Unii Europejskiej. W zjednoczonej Europie mamy do czynienia z zupełnie nowymi zjawiskami w kulturze. Istnieją liczne opracowania poruszające ważne kwestie historyczne w stosunkach polsko-niemieckich, do których sięga niniejsze studium. Są to najczęściej publikacje ujmujące te zagadnienia w sposób całościowy, zarówno z perspektywy historii Polski, jak też przeszłości Niemiec, oraz wzajemnych relacji obydwu krajów. Niniejsza rozważania sięgają również do źródeł pamiętnikarskich. Uzupełnieniem tych źródeł są materiały pochodzące ze sprawozdań i raportów Senackiej i Sejmowej Komisji Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą a także z oficjalnych witryn internetowych, poświęconych licznym wydarzeniom kulturalnym ostatnich lat. Autor skupia swoją uwagę na przemianach świadomości narodowo-kulturowej Polaków w Niemczech w dwóch ostatnich wiekach, ukazując wolę trwania przy języku, wierze i kulturze swoich ojców. Obecnie, inaczej niż dawniej, Polacy nie tworzą zwartej grupy społecznej, nie mają bowiem statusu mniejszości etnicznej, dlatego ich wkład w rozwój kulturalny czy naukowy Niemiec jest mniej widoczny, mimo że w ostatnich dwudziestu latach emigrowali do Niemiec ludzie z wyższym wykształceniem, wśród nich także twórcy kultury. Chociaż w różnorodny sposób zaznaczają swoją obecność, jednak w świadomości Niemców, a zwłaszcza w mediach nie widać ich w takim wymiarze, na jaki zasługują. Konstatacje zwarte w niniejszym opracowaniu dają szereg impulsów co należy czynić, aby tę sytuację zmieniać.