Dom z perspektywy współmałżonków przebywających na emigracji długookresowej. Analiza narracji autobiograficznych Polaków mieszkających w Wielkiej Brytanii
 
Więcej
Ukryj
1
Uniwersytet Opolski, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Nauk Pedagogicznych, Oleska 48, 45-052 Opole, Polska
 
2
Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie, Wydział Nauk Społecznych, Zbierskiego 2/4, 42-200 Częstochowa, Polska
 
3
Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk o Wychowaniu, Pomorska 46/48, 91-408 Łódź, Polska
 
 
Data nadesłania: 07-08-2023
 
 
Data ostatniej rewizji: 04-10-2023
 
 
Data akceptacji: 04-10-2023
 
 
Data publikacji: 05-12-2023
 
 
Autor do korespondencji
Emilia Mazurek   

Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk o Wychowaniu, Pomorska 46/48, 91-408 Łódź, Polska
 
 
Wychowanie w Rodzinie 2023;30(2):105-125
 
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Dom to pojęcie wieloznaczne, które można analizować z wielu różnych perspektyw. Jest ono rozpatrywane w wymiarach: materialnym, społecznym, aksjologicznym, kulturowym i emocjonalnym. Doświadczenie emigracji może inicjować refleksję nad kategorią domu. Cel. Celem artykułu jest opisanie i wyjaśnienie, w jaki sposób osoby przebywające na emigracji rozumieją pojęcie dom i jakie jest ich wyobrażenie na temat tej przestrzeni. Materiały i metody. Materiał empiryczny został zgromadzony poprzez przeprowadzenie autobiograficznego wywiadu narracyjnego i analizę dokumentów osobistych. Grupę badanych stanowiło dwadzieścia osób (tj. dziesięć diad małżeńskich) pochodzących z Polski i przebywających na emigracji długookresowej w Wielkiej Brytanii. Wyniki. Dom w wymiarze materialnym stanowi fundamentalny element egzystencji, a jego brak – zarówno w ojczyźnie, jak i na emigracji – stanowi źródło problemów. Dom przez wszystkich badanych utożsamiany jest nie tylko z dachem nad głową, ale także z rodziną. Tam, gdzie jest najbliższa rodzina, tam jest dom. Wszyscy badani podejmują refleksję nad rozumieniem kraju pochodzenia i kraju przyjmującego jako (nie)domu, a ich opinie w tym zakresie są zróżnicowane. Zostały one scharakteryzowane poprzez metafory: metafora domu w globalnej wiosce, metafora domu na chwilę obecną, metafora bycia w drodze, metafora drzewa wyrwanego z korzeniami, metafora drzwi, metafora swobodnie otwieranych drzwi. Małżonkowie tworzący jedną z par określili w ten sam sposób swój stosunek do domu utożsamianego z krajem ojczystym i przyjmującym. W pozostałych parach nie było takiej zgodności, co opisuje metafora domu negocjowanego. Wnioski. Dom nie musi odwoływać się do konkretnej przestrzeni geograficznej. Domem może być dom rodzinny, w którym człowiek dorastał i się wychował. Domem może być dom pozostawiony w kraju pochodzenia, do którego się tęskni i wraca. Domem może być ten utworzony na emigracji, otwarty bądź zamknięty na wpływ kultury kraju przyjmującego. Domem może być ojczyzna, kraj przyjmujący, świat. Dom nabiera charakteru procesualnego, jest projektem dynamicznym, który „staje się” w zmiennych okolicznościach życia.
 
REFERENCJE (47)
1.
Adamczyk, T. (2021). Dom rodzinny w doświadczeniu polskich migrantów w Wielkiej Brytanii. W: M. Zemło (red.), Małe miasta: Dom polski w refleksji badawczej (ss. 665–697). Białystok – Dynów – Supraśl: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
 
2.
Ahmed, S. (1999). Home and away: Narratives of migration and estrangement [W domu i poza nim: Narracje migracji i wyobcowania]. International Journal of Cultural Studies, 2(3), 329–347. DOI: 10.1177/136787799900200303.
 
3.
Bauman, Z. (1993). Ponowoczesne wzory osobowe. Studia Socjologiczne, 2(129), 7–31.
 
4.
Bradbury-Jones, C., Isham, L. (2020). The pandemic paradox: The consequences of COVID-19 on domestic violence [Paradoks pandemii: konsekwencje Covid-19 i przemoc domowa]. Journal of Clinical Nursing, 29(13–14), 2047–2049. DOI: 10.1111/jocn.15296.
 
5.
Bron, A. (2000). Floating as an analytical category in the narratives of Polish immigrants to Sweden [Floating jako kategoria analityczna w narracjach polskich emigrantów do Szwecji]. W: E. Szwejkowska-Olson, M. Bron Jr (red.), Allvarlig debatt och rolig lek: En festskrift tallagand (ss. 119–132). Uppsala: Uppsala Universitet: Centrum för multietnisk forskning.
 
6.
Cieślińska, B. (2012). Emigracje bliskie i dalekie: Studium współczesnych emigracji zarobkowych na przykładzie województwa podlaskiego. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
 
7.
Cudak, S. (2017). Aktywność ludzi starszych w domu opieki społecznej. Pedagogika Rodziny, 7(3), 41–51.
 
8.
Dąbrowska, E. (2012). Przemoc w rodzinie jako zjawisko społeczne. W: E. Kowalewska-Borys (red.), Problematyka przemocy w rodzinie: Podstawowe środki prawne ochrony osób pokrzywdzonych (ss. 13–26). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
 
9.
Dionne, E.J. Jr. (2001). Wyzwoliciel czy dyktator: Globalizacja. Newsweek Polska, 16–17/01, 16–17.
 
10.
Dubas, E. (2011). Jak opracować materiał narracyjno-biograficzny?: (Propozycja). W: E. Dubas, W. Świtalski (red.), Uczenie się z (własnej) biografii (ss. 241–246). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
 
11.
Dyczewski, L. (2003). Rodzina twórcą i przekazicielem kultury. Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
 
12.
Drinkwater, S., Eade, J., Garapich, M. (2009). Poles apart?: EU enlargement and the labour market outcomes of immigrants in the United Kingdom [Przeciwległe bieguny? Rozszerzenie UE i skutki dla imigrantów w Wielkiej Brytanii]. International Migration, 47, 161–190. DOI: 10.1111/j.1468-2435.2008.00500.x.
 
13.
Gelles, R.J. (2003). Violence in the family [Przemoc w rodzinie]. W: W. Heitmeyer, J. Hagan (red.), International Handbook of Violence Research (ss. 837–862). Dordrecht: Springer.
 
14.
Główny Urząd Statystyczny (2019). Informacja o rozmiarach i kierunkach czasowej emigracji z Polski w latach 2004–2018. Pobrane 31.01.2024 z: https://stat.gov.pl/obszary-te....
 
15.
Golczyńska-Grondas, A. (2012). Biografie dorosłych wychowanków domów dziecka: Próba analizy socjologicznej. Acta Universitatis Lodziensis: Folia Sociologica, 41, 5–21.
 
16.
Gramling, L.F., Carr, R.L. (2004). Lifelines: A life history methodology [Linie życia: Metodologia historii życia], Nursing Research, 53(3), 207–210. DOI: 10.1097/00006199-200405000-00008.
 
17.
Gupta, A., Ferguson J. (2004). Poza „kulturę”: Przestrzeń, tożsamość i polityka różnicy. W: M. Kempny, E. Nowicka (red.), Badanie kultury: Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje (ss. 267–283). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
18.
Hardesty, J., Haselschwerdt, M., Johnson, M. (2012). Domestic violence and child custody [Przemoc w rodzinie i opieka nad dzieckiem]. W: K. Kuehnle, L. Drozd (red.), Parenting plan evaluations: Applied research for the family court (ss. 442–478). New York: Oxford University Press.
 
19.
Jarosz, E. (2001). Dom, który krzywdzi. Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
 
20.
Kaźmierska, K., Waniek, K. (2020). Autobiograficzny wywiad narracyjny: Metoda, technika, analiza. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
 
21.
Kozielska, J. (2014). Poakcesyjne migracje zarobkowe: Kontekst teoretyczno-empiryczny: Wsparcie społeczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
 
22.
Kubacka, M. (2018). Dom jako miejsce emocjonalne. Kultura i Społeczeństwo, 62(3), 191–208. DOI: 10.35757/KiS.2018.62.3.10.
 
23.
Kubitsky, J. (2012). Psychologia migracji. Warszawa: Difin.
 
24.
Kupis, K. (2021). Rodzinna tożsamość narracyjna polskich emigrantów w Wielkiej Brytanii (niepublikowana praca doktorska). Opole: Uniwersytet Opolski.
 
25.
Kupis, K., Kalus, A.M., Mazurek, E. (2022). Emigracja a proces uczenia się małżonków. Family Forum, 12, 159–184. DOI: 10.25167/FF/4535.
 
26.
Kurzynoga, M. (2012). Heterotopia domu dziecka, czyli o miejscu bez miejsca. Teraźniejszość, Człowiek, Edukacja, 4(60), 87–95.
 
27.
Kyle, D. (2000). Transnational peasants: Migrations, networks, and ethnicity in Andean Ecuador [Chłopi transnarodowi: migracje, sieci i pochodzenie etniczne w andyjskim Ekwadorze]. Baltimore-London: The John Hopkins University Press.
 
28.
Lewicka, M. (2012). Psychologia miejsca. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
 
29.
Ładyżyński, A. (2017). Dom rodzinny jako kategoria pedagogiczna. W: A. Ładyżyński, M. Piotrowska, M. Kasprzak (red.), Dom rodzinny w doświadczeniu (auto)biograficznym (ss. 10–18). Wrocław: Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego.
 
30.
Massey, D. (1992). A Place Called Home? [Miejsce zwane domem?]. New Formations: Question of Home, 17, 3–15.
 
31.
Melosik, Z. (2003). Kultura popularna jako czynnik socjalizacji. W: Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika: Podręcznik akademicki: 2. (ss. 59–70). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
32.
Nowicka, M. (2007). Mobile locations: Construction of home in the group of transnational professionals [Lokalizacje mobilne: Budowa domu w grupie ponadnarodowych profesjonalistów]. Global Networks, (1), 69–86. DOI: 10.1111/j.1471-0374.2006.00157.x.
 
33.
Parutis, W. (2006). Construction of home by Polish and Lithuanian migrants in the UK [Konstruowanie domu przez migrantów z Polski i Litwy w Wielkiej Brytanii]. Economics Working Papers, (64), 1–22.
 
34.
Podkowińska, M., Duda, M. (2022). Home and its importance in the lives of Poles = Dom i jego znaczenie w życiu Polaków. Family Forum, 12, 87–103. DOI: 10.25167/FF/4886.
 
35.
Romaniszyn, K. (2021). Dom (nie)utracony. W: M. Zemło (red.), Małe miasta: Dom polski w refleksji badawczej (ss. 77–100). Białystok – Dynów – Supraśl: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
 
36.
Schiller, N.G., Basch, L., Blanc, C.S. (1995). From immigrant to transmigrant: Theorizing transnational migration [Od imigranta do transmigranta: teoretyzowanie migracji transnarodowej]. Anthropological Quarterly, 68(1), 48–63. DOI: 10.2307/3317464.
 
37.
Schütz, A. (1945). The homecomer [Przybysz]. American Journal of Sociology, 50(5), 369–376.
 
38.
Schütz, A. (2008). O wielości światów: Szkice z socjologii fenomenologicznej. Kraków: Zakład Wydawniczy "Nomos".
 
39.
Schütze, F. (2012). Trajektorie cierpienia jako przedmiot badań socjologii interpretatywnej. W: K. Kaźmierska (red.), Metoda biograficzna w socjologii: Antologia tekstów (ss. 415–458). Kraków: Zakład Wydawniczy "Nomos".
 
40.
Sharma, A. Boarah, S.B. (2022). Covid-19 and Domestic Violence: an Indirect Path to Social and Economic Crisis [Covid-19 i przemoc domowa: pośrednia droga do kryzysu społecznego i gospodarczego]. Journal of Family Violence, 37, 759–765. DOI: 10.1007/s10896-020-00188-8.
 
41.
Siciński, A. (1992). O idei domu i jego roli w Polsce: szkice. W: P. Łukasiewicz, A. Siciński (red.), Dom we współczesnej Polsce (ss. 8–16). Wrocław: "Wiedza o Kulturze".
 
42.
Słowik, A. (2011). Specyfika uczenia się na obczyźnie trzech fal polskiej emigracji. Rocznik Andragogiczny, 18, 200-216.
 
43.
Słowik, A. (2013). Trzy fale powojennej emigracji: O doświadczeniach biograficznych polskich emigrantów z Newcastle Upon Tyne. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
 
44.
Ślusarczyk, M., Pustułka, P. (2016). Work-life balance in the Polish migrant families settled in Norway [Równowaga między życiem zawodowym a prywatnym w polskich rodzinach migranckich osiedlonych w Norwegii]. Miscellanea Anthropologica et Sociologica, 17(3), 71–91.
 
45.
Trąbka, A. (2016). „Bycie w ruchu jest dla mnie jak dom”: pojęcie domu w narracjach migrantów wielokrotnych. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 42(4), 165–180.
 
46.
Trąbka, A. (2018). Zmiany przywiązania do miejsca zamieszkania pod wpływem mobilności i ich znaczenie dla dobrostanu jednostki. W: A. Anczyk, J. Grzymała-Moszczyńska, A. Krzysztof-Świderska (red.), Psychologia kultury, kultura psychologii: Księga jubileuszowa profesor Haliny Grzymała-Moszczyńskiej (ss. 239–250). Katowice: Wydawnictwo Sacrum.
 
47.
Urbaniak-Zając, D. (2001). Biograficzna perspektywa badawcza. W: E. Dubas, W. Świtalski (red.), Uczenie się z (własnej) biografii (ss. 11–27). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
 
eISSN:2300-5866
ISSN:2082-9019
Journals System - logo
Scroll to top