Funkcjonalność wychowawcza rodziny pochodzenia a progresywność, transgresja i kompetencja w opinii młodych dorosłych
Więcej
Ukryj
1
Instytut Pedagogiki, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Zielonogórski,
Zielona Góra, Polska
2
Instytut Pedagogiki, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra, Polska
3
Wydział Ekonomiczno-Pedagogiczny, Akademia Nauk Stosowanych – Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Opolu, Opole, Polska
Zaznaczeni autorzy mieli równy wkład w przygotowanie tego artykułu
Data nadesłania: 12-09-2025
Data akceptacji: 05-12-2025
Data publikacji online: 09-12-2025
Autor do korespondencji
Ewa Jurczyk-Romanowska
Instytut Pedagogiki, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Zielonogórski, al. Wojska Polskiego 69, 65-762 Zielona Góra, Polska
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel. Funkcjonalność wychowawcza rodziny pochodzenia jest czynnikiem korelującym z wieloma zjawiskami. W literaturze podkreśla się związki pomiędzy wychowaniem odebranym w rodzinie, którą można określić mianem funkcjonalnej wychowawczo, lub – a contrario
– dysfunkcyjnej, a przejawianiem różnych zachowań, prezentowaniem określonych postaw, zinternalizowanymi wartościami, a nawet deklarowanymi poglądami w życiu dorosłym człowieka. Celem prowadzonych badań było zbadanie, czy funkcjonalność wychowawcza
rodziny ma również związek z poglądami młodych dorosłych na wybrane kwestie społeczne, poczuciem własnej sprawczości oraz skłonnością do przekraczania granic. Metody i materiały. Badania przeprowadzono wiosną 2025 roku na próbie 165 młodych dorosłych. Zastosowanie analizy czynnikowej pozwoliło na wyodrębnienie trzech grup czynników: progresywności w poglądach, kompetencji, rozumianej jako umiejętność radzenia sobie w życiu, a także transgresji, czyli skłonności do przekraczania granic. Następnie skorelowano te czynniki z funkcjonalnością wychowawczą rodziny. W analizach zastosowano współczynnik korelacji Spearmana. Wyniki i wnioski. W wyniku przeprowadzonych analiz potwierdzono obecną w literaturze tezę o istnieniu zależności pomiędzy funkcjonalnością wychowawczą rodziny pochodzenia a poczuciem kompetencji, rozumianej jako umiejętność radzenia sobie w życiu. Ponadto zaobserwowano odwróconą zależność pomiędzy funkcjonalnością wychowawczą a progresywnością, zatem należy uznać, że wyższa funkcjonalność wychowawcza rodziny
pochodzenia jest czynnikiem hamującym w głoszeniu poglądów progresywnych. Również odwróconą zależność zaobserwowano pomiędzy funkcjonalnością wychowawczą rodziny a transgresją – rozumianą jako skłonność do przekraczania granic. Ponadto w niektórych analizach progresywność korelowała również z czynnikiem transgresji.
REFERENCJE (19)
1.
Appelt, K., & Wojciechowska, J. (2016). Wychowanie w rodzinie a międzypokoleniowa ścieżka transmisji gotowości do stosowania kar fizycznych i przemocy [Family education and the intergenerational transmission path of willingness to use physical punishment and violence]. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 15(2), 93–122.
3.
Borucka, A. (2011). Koncepcja resilience: Podstawowe założenia i nurty badan [The concept of resilience: Basic assumptions and research trends]. In W. Junik (Ed.), Resilience: Teoria, badania, praktyka (pp. 11–28). Wydawnictwo Edukacyjne Parpamedia.
4.
Brennan, P. A., & Raine, A. (1997). Biosocial bases of antisocial behavior: Psychophysiological, neurological, and cognitive factors. Clinical Psychological Review, 17(6), 589–604.
https://doi.org/10.1016/s0272-....
5.
Gruca-Miąsik, U. (2023). Komunikaty rodzicielskie w kontekście samooceny nastolatków [Parental messages as a significant correlate of an adolescents’ self-esteem] Roczniki Pedagogiczne, 4, 15(51), 139–154.
https://doi.org/10.18290/rped2....
6.
Jarmakowski, T. (2015, September 3–5). Kody (intuicje) moralne jako predyktory poglądów politycznych i społecznych [Kody (intuicje) moralne jako predyktory poglądów politycznych i społecznych; Paper presentation]. XII Zjazd Polskiego Stowarzyszenia Psychologii Społecznej, Łodź, Poland.
7.
Komorowska-Pudło, M. (2017). Wielowymiarowa analiza samooceny młodych dorosłych o różnych stylach przywiązaniowych [Multidimensional analysis of self-assessment among young adults with different attachment styles]. In K. Lubiewska (Ed.), Przywiązanie (pp. 87–102). Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
8.
Komorowska-Pudło, M. (2024). Komunikacja w rodzinach pochodzenia w koncepcji Modelu Kołowego Davida H. Olsona a samoocena wzrastających w nich młodych dorosłych [Communication in families of origin in the concept of David H. Olson’s Circumplex Model and the self-esteem of young adults growing up in them]. Family Forum, 14, 15–45.
https://doi.org/10.25167/FF/54....
9.
Kulma, A. (2025). Młodzieżówki partyjne a socjalizacja polityczna: Analiza profili w mediach społecznościowych i dokumentów programowych [Party youth wings and political socialisation: Analysis of social media profiles and programme documents]. In A. Hess, M. Nowina-Konopka, & W. Świerczyńska-Głowina (Eds.), Praktyki medialne w zdigitalizowanym świecie (pp. 357–377). Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
10.
Kwiatkowski, P. (2016). Resiliencja rodziny jako źródło pozytywnej adaptacji młodzieży [Family resilience as a source of positive adaptation among young people]. Wychowanie w Rodzinie, 13(1), 311–343.
https://doi.org/10.23734/wwr20....
11.
Kwiatkowski, P., & Jurczyk-Romanowska, E. (2018). Funkcjonalność wychowawcza rodziny a ryzykowna aktywność młodzieży w Internecie [The upbringing functionality of the family and online risk behaviours of young persons]. Wychowanie w Rodzinie 18(2), 379–399.
https://doi.org/10.34616/wwr20....
12.
Kwiatkowski, P., & Jurczyk-Romanowska, E. (2022). Retrospektywny pomiar jakości wychowania w rodzinie – propozycja nowego narzędzia [A retrospective measure of the quality of family upbringing– a proposition of a new tool]. Wychowanie w Rodzinie, 28(3), 13–28.
https://doi.org/10.34616/wwr.2....
13.
Przetacznikowa, M., & Włodarski, Z. (1994). Psychologia wychowawcza [Educational psychology]. PWN.
14.
Szpitalak, M., & Polczyk, R. (2015) Samoocena: Geneza, struktura, funkcje i metody pomiaru [Self-assessment: Origin, structure, functions, and measurement methods]. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
15.
Sosnowska-Bielicz, E., & Wrótniak J. (2024). Self-esteem and communication competence of female students pursuing degree in pedagogy in view of dimensions of family communication, Family Forum, 14, 47–68.
https://doi.org/10.25167/FF/55....
16.
Twardosz, N. (2023). Kompetencje społeczne a adaptacja społeczno zawodowa-nauczycieli. Wprowadzenie do badan [Social competences and the socioprofessional adaptation of teachers: An introduction to the research]. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, 36(2), 7–28.
17.
Wilk, J. (2016). Pedagogika rodziny [Family pedagogy]. Wydawnictwo Episteme.
18.
Ziemska, M. (1979). Wpływ przemian funkcji rodziny na socjalizację dzieci [The impact of changes in family functions on the socialisation of children]. In M. Ziemska (Ed.), Rodzina i dziecko (pp. 227–254). PWN.
19.
Żytka-Rydosz, E. (2024). Rola rodziny w rozwoju dziecka [The role of the family in child development]. Kultura – Przemiany – Edukacja, 14-15, 138–148.
https://doi.org/10.15584/kpe.2....