Rodzina w kontekście zmian społeczno-kulturowych w świetle badań własnych
Więcej
Ukryj
1
Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Nauk o Edukacji, Świerkowa 20, 15-328 Białystok, Polska
Data nadesłania: 12-07-2024
Data ostatniej rewizji: 08-09-2024
Data akceptacji: 10-09-2024
Data publikacji online: 05-10-2024
Data publikacji: 09-12-2024
Wychowanie w Rodzinie 2024;31(2):235-253
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel. W XXI wieku cyfryzacja powoduje, że młodzi ludzie zmieniają swoje postawy wobec najważniejszych wartości, które były uznawane w poprzednich stuleciach. Współczesne społeczeństwo przeżywa rewolucję technologiczną, która wpływa na niemal każdy aspekt
życia codziennego. Rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych nie tylko zmienia sposób, w jaki komunikujemy się i przetwarzamy informacje, lecz także ma daleko idące konsekwencje dla struktur społecznych i procesów kulturowych. Rodzina jako podstawowa
jednostka społeczna również podlega tym zmianom. Tradycyjne modele rodziny, oparte na silnych więziach międzypokoleniowych i jasno określonych rolach społecznych, coraz częściej ustępują miejsca bardziej elastycznym i zróżnicowanym formom życia rodzinnego.
Procesy te są dodatkowo intensyfikowane przez rosnącą mobilność społeczną i zawodową, co prowadzi do częstszego rozluźnienia więzi rodzinnych i zmian w funkcjonowaniu rodzin. W obliczu gwałtownych zmian technologicznych i kulturowych, jakie zachodzą w XXI wieku, badanie wartości i kierunków życiowych młodych ludzi staje się nie tylko ważne, lecz wręcz niezbędne. Niniejsza praca ma za zadanie przybliżyć te zmiany oraz pozwolić zrozumieć, w jaki sposób wpływają one na młodych. Celem artykułu jest zbadanie czynników warunkujących kształtowanie się pojęcia rodziny w kontekście współczesnych zmian społeczno-kulturowych. Skupiono się na analizie, jak rodzina była rozumiana w ubiegłym stuleciu oraz jakie czynniki wpływały na jej cechy i budowane relacje. Na podstawie prac innych badaczy ukazano, jak zmieniały się aspiracje, dążenia, a także plany życiowe młodzieży. W nawiązaniu do historycznych uwarunkowań przedstawiono,
jak mogą one kształtować dzisiejszy model rodziny. Oparto się na literaturze przedmiotu, aby przeanalizować czynniki ważne dla kształtowania się współczesnej rodziny, jej definicji oraz struktury. Dla pogłębienia analizy zaprezentowano autorskie badania mające
na celu poznanie wartości oraz celów życiowych, którymi kierują się ludzie wstępujący w dorosłość. Metody i materiały. W artykule dokonano analizy literatury, a także zaprezentowano autorskie badania ilościowe. Posłużono się metodą sondażu diagnostycznego, techniką
ankiety. Narzędzie, które wykorzystano, to kwestionariusz ankiety internetowej. Respondenci wypełniali ankietę za pomocą nowych technologii – formularza Google. Wyniki i wnioski. Z dotychczasowych analiz wynika, że rodzina jest ważną wartością w życiu młodego człowieka. Jej rola i znaczenie nieznacznie różnią się w zależności od pokolenia. Rodzina jest ważnym celem życiowym dla młodych dorosłych reprezentujących pokolenie Z. Na przestrzeni czasu znacząco zmieniły się determinanty warunkujące strukturę rodziny i zadania w niej panujące. Niegdyś praca, jasno określone role społeczne oraz kultura stanowiły filary funkcjonowania. Dzisiaj tradycyjne modele rodziny coraz częściej ustępują miejsca bardziej elastycznym i zróżnicowanym formom życia rodzinnego, a role kobiety i mężczyzny nie są traktowane szablonowo. Życie ułatwiają technologie, które coraz częściej stają się ścianą pomiędzy rzeczywistymi relacjami.
REFERENCJE (27)
1.
Andrzejewska, A. (2008). Negatywne aspekty odbioru telewizji przez dzieci. Lider, 213(10), 27–30.
2.
Baniak, J. (2010). Małżeństwo i rodzina w świadomości gimnazjalnej na tle kryzysu jej tożsamości osobowej: Studium socjologiczne. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
3.
Boguszewski, R. (2016). Młodzież 2016: Prezentacja wybranych wyników badania: Aspiracje, dążenia i plany życiowe młodzieży. Pobrane z:
https://www.cbos.pl/PL/wydarze....
5.
Brzezińska, A., Janiszewska-Rain, J. (2005). W poszukiwaniu złotego środka: Rozmowy o rozwoju człowieka. Kraków: Wydawnictwo Znak.
6.
Cudak, H. (1999). Znaczenie rodziny w rozwoju i wychowaniu małego dziecka. Warszawa: Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej.
7.
Czekajewska, J. (2014). Przemiany życia rodzinnego: Studium etyczne. Toruń: Wydawnictwo Tako.
8.
Dyczewski, L. (2005). Więź rodzinna a media elektroniczne. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 67(1), 225–242.
9.
Filipowicz, M. (2017). Rodzina jako pierwsze środowisko wychowawcze: Zadania i ideał wychowawczy – z perspektywy nauczania Kościoła. Łódzkie Studia Teologiczne, 26(1), 127–146.
10.
GUS (2021). Rocznik Demograficzny. Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych.
11.
Hoffmann, B. (2019). Nieformalna grupa rówieśnicza a proces socjalizacji. W: M. J. Szymański (red.), Krótkie wykłady z socjologii edukacji (ss. 277–307). Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer.
12.
Janota-Palusińska, M. (2004). O oddziaływaniu telewizji. Wychowawca, 137(5), 16–17.
13.
Jędrzejko, M. (2015). „Zawirowany” świat ponowoczesności: W poszukiwaniu etiologii zaburzeń, dysfunkcji, zachowań kompulsywnych, ryzykownych i dewiacji. Warszawa – Milanówek: Oficyna Wydawnicza Aspra-JR.
14.
Kalinowska-Witek, B. (2014). Rola, zadania i pozycja społeczna mężczyzny i kobiety w rodzinie w świetle wybranych czasopism kobiecych z lat 1864–1914. Wychowanie w Rodzinie, 10(2), 177–189. DOI: 10.23734/wwr20142.177.189.
15.
Kawula, S., Brągiel, J., Janke, A. W. (1997). Pedagogika rodziny: Obszary i panorama problematyki. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
16.
Kenrick, D. T., Griskevicius, V., Neuberg, S. L., Schaller, M. (2010). Renovanting the pyramid of needs: Contemporary extensions built upon ancient foundations [Odnawianie piramidy potrzeb: Współczesne rozszerzenia oparte na starożytnych fundamentach]. Perspectives on Psychological Science: A Journal of the Association for Psychological Science, 5(3), 292–314. DOI: 10.1177/1745691610369469.
17.
Kryńska, E. J. (2022). Pojęcie i znaczenie rodziny w kontekście rozważań bł. Ks. Michała Sopoćki. W: A. Proniewski, D. Steć, J. Jabłoński (red.), Rodzina w myśli bł. ks. Michała Sopoćki: Na podstawie pracy doktorskiej ks. Michała Sopoćki z 1926 roku: "Rodzina w prawodawstwie na ziemiach polskich (studium etyczno-prawne)” (ss. 52–68). Białystok: Wydawnictwo św. Jerzego.
18.
Ładyżyński, A. (2011). Narzeczeństwo – dawne i współczesne: Zmiana w sposobie przygotowania się do małżeństwa. Wychowanie w Rodzinie, 3, 193–217. DOI: 10.23734/wwr20113.193.217.
20.
Ostrouch-Kamińska, J. (2019). Socjalizacja w rodzinie a przemiany współczesnych ról i relacji rodzinnych. W: M. J. Szymański (red.), Krótkie wykłady z socjologii edukacji (ss. 244–275). Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer.
21.
Slany, K. (2002). Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
22.
Sozańska, E. (2014). Rodzina jako środowisko wychowania w wartościach. Łódzkie Studia Teologiczne, 23(3), 39–51.
23.
Szlendak, T. (2010). Socjologia rodziny: Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
24.
Tyszka, Z. (1976). Socjologia rodziny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
25.
Włoch, A. (2017). Przemiany we współczesnych rodzinach a nowe wyzwania w kształceniu nauczycieli. W: B. Szluz, A. Szluz, M. Urbańska (red.), Współczesna rodzina w ujęciu interdyscyplinarnym: Przemiany, wsparcie, rozwój (ss. 46–56). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
26.
Zdun, M. (2016). Rodzina w świecie nowatorskich technologii – szanse, zagrożenia, wyzwania. W: D. Gizicka (red.) Małżeństwo, rodzina rodzicielstwo (ss. 79–92), Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
27.
Ziółkowska, A., Gronkiewicz, A. (red.). (2015). Rodzina w prawie administracyjnym. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.