Umiejętności życiowe i kompetencje społeczne dziewcząt i chłopców jako kapitał początkowy w pierwszej fazie transition to adulthood
 
Więcej
Ukryj
1
Laboratory of Research on Youth, Faculty of Social Science, University of Zielona Góra [Pracownia Badań nad Młodzieżą, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Zielonogórski], Licealna 9, 65-417 Zielona Góra, Poland
 
 
Data nadesłania: 01-07-2020
 
 
Data ostatniej rewizji: 31-12-2020
 
 
Data akceptacji: 31-12-2020
 
 
Data publikacji: 31-12-2020
 
 
Autor do korespondencji
Maria Zielińska   

Pracownia Badań nad Młodzieżą, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Zielonogórski, Licealna 9, 65-417 Zielona Góra, Polska
 
 
Justyna Nyćkowiak   

Pracownia Badań nad Młodzieżą, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Zielonogórski, Licealna 9, 65-417 Zielona Góra, Polska
 
 
Wychowanie w Rodzinie 2020;23(2):39-66
 
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Obecnie obserwujemy w Polsce przeobrażenia modeli wchodzenia w dorosłość, w tym zmiany dominujących wzorców zachowań dotyczących partnerstwa, małżeństwa, rodziny. W sensie socjologicznym mówimy o zjawisku odraczania ról społecznych związanych z dorosłością, o coraz dłuższym moratorium i zmieniających się markerach dorosłości. W domu rodzinnym młody człowiek nabywa kompetencje i umiejętności przydatne w samodzielnym, niezależnym, odpowiedzialnym dorosłym życiu. W artykule przedstawiony zostanie charakter tych umiejętności, które wraz z kompetencjami uznane zostały za kapitał początkowy pierwszej fazy transition to adulthood. Cel. Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy poddani badaniu osiemnastoletni licealiści znajdujący się u progu dorosłego życia, w tzw. fazie liminalnej transition to adulthood, są wyposażeni w kapitał początkowy w postaci znaczących dla funkcjonowania w dorosłym społeczeństwie umiejętności i kompetencji. Odpowiadamy także na pytanie o to, czy i w jakim zakresie socjalizacja do dorosłości, zachodząca w domu rodzinnym, odpowiada współczesnym zmianom w zakresie równego traktowania kobiet i mężczyzn, a w jakim podtrzymuje tradycyjne podziały ról. Materiały i metody. Bazę empiryczną artykułu stanowią wyniki badań socjologicznych przeprowadzonych w 2018 roku w województwie lubuskim w szkołach ponadgimnazjalnych. Wyniki. Kluczowe różnice w zakresie socjalizacji do dorosłości dziewcząt i chłopców zarejestrowane zostały w dwóch obszarach: treningu umiejętności związanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego i opieką nad pozostałymi członkami rodziny oraz w obszarze treningu podejmowania długofalowych decyzji. Wnioski. Dążenia do równości kobiet i mężczyzn uwidaczniają się w zachowaniach i obyczajach codziennych, ale nie stanowią części uwewnętrznionego habitusu. Zmieniły się akcenty oraz pola oczekiwanej pomocy, pozostały skrypty dotyczące tzw. prac kobiecych i męskich.
 
REFERENCJE (52)
1.
Arnett, J.J. (1997). Young People’s Conceptions of The Transition to Adulthood. Youth and Society, 29(1), 3-23. DOI: 10.1177/0044118X97029001001.
 
2.
Arnett, J.J. (2000). Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties. American Psychologist, 55(5), 469-480. DOI: 10.1037/0003-066X.55.5.469.
 
3.
Arnett, J.J. (2001). Conception of the transition to adulthood: Perspective From Adolescence through Midlife. Journal of Adult Development, 8, 133-143. DOi: 10.1023/A:1026450103225.
 
4.
Arnett, J.J. (2004). Emerging adulthood: A winding road from the late teens through the twenties. New York: Oxford University Press.
 
5.
Arnett, J.J. (2010). Adolescence and emerging adulthood: A cultural approach. New York: Pearson.
 
6.
Arnett, J.J. (2016). Life Stage Concepts across History and Kultures: Proposal for a New Field on Indigenous Life Stages. Human Development, 59, 290-316. DOI: 10.1159/000453627.
 
7.
Bakiera, L., Wiśniewska, M. (2018). Płeć metrykalna i psychologiczna a podział obowiązków domowych i satysfakcja seksualna w związkach konsensualnych. Rocznik Lubuski, 44(1), 15-33.
 
8.
Baranowska, A. (2007). Poglądy i preferencje dotyczące ekonomicznych modeli rodziny. W: E. Kotowska, U. Sztanderska, I. Wójcicka (red.), Aktywność zawodowa i edukacyjna a obowiązki rodzinne w Polsce w świetle badań empirycznych (ss. 404-422). Warszawa: SCHOLAR.
 
9.
Bieńko, M. (2008). Współczesne skrypty bycia razem: Zamierzony i realizowany projekt scenariuszy ról małżeńskich. Młodzież a rodzina. Roczniki Socjologii Rodziny, 19, 71-90.
 
10.
Bourdieu, P., Passeron, J-C. (1990). Reprodukcja: Elementy teorii systemu nauczania. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
 
11.
Brzezińska, A.I., Kaczan, R., Piotrowski, K., Rękosiewicz, M. (2011). Odroczona dorosłość: Akt czy artefakt?. Nauka, 4, 67-107.
 
12.
Brzezińska, A.I. (2016). Dorastanie do dorosłości: odraczane czy opóźnione, W: A.I. Brzezińska, W. Syska (red.), Ścieżki wkraczania w dorosłość (ss. 23-49), Poznań: Wydawnictwo UAM.
 
13.
Brzezińska, A. I., Appelt, K., Ziółkowska, B. (2016). Psychologia rozwoju człowieka, Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
 
14.
Brzezińska, A. I., Piotrowski, K., (2010). Formowanie się tożsamości a poczucie dorosłości i gotowość do tworzenia bliskich związków. Czasopismo Psychologiczne, 16(2), 265-274.
 
15.
Carlson, D.L., Miller, A.J., Sassler, S., Hanson, S. (2016). The gendered division of housework and couples’ sexual relationships: A re-examination. Journal of Marriage and Family, 78(5), 975-995. DOI: 10.1111/jomf.12313.
 
16.
Centrum Badania Opinii Społecznej (2013). O roli kobiet w rodzinie. Komunikat z badań BS/30/2013. Pobrane 23.02.2024 z: https://www.cbos.pl/SPISKOM.PO....
 
17.
Czerka, E. (2005). Niedorosłość czy dorosłość alternatywna?: Rozważania w kontekście odraczania dorosłości. Teraźniejszość ‒ Człowiek ‒ Edukacja, 1(29), 85-93.
 
18.
Czerka, E. (2007). Rodzinne uwarunkowania odraczania dorosłości u młodych mężczyzn. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
 
19.
Dąbrowska, Z. (2005). Istotne przemiany w życiu małżeńsko-rodzinnym. Małżeństwo i Rodzina, 1-2, 3-7.
 
20.
Erikson, E.H. (1997). Dzieciństwo i społeczeństwo. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
 
21.
Erikson, E.H. (2004). Tożsamość a cykl życia. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
 
22.
Fuszara, M. (2007). Nowi mężczyźni?: Zmieniające się modele męskości we współczesnej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo TRIP.
 
23.
Grzegorzewska, I. (2012). Czy zachowania rodziców wobec dzieci są niezmienne?: Uwarunkowania stabilności i zmienności sprawowania funkcji rodzicielskich. Edukacja Dorosłych, 1, 89-98.
 
24.
Harwas-Napierała, B., Trempała, J. (2014). Psychologia rozwoju człowieka: Charakterystyka okresów życia człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
25.
Harwas-Napierała, B. (2001). Zachodni model niezależności w wychowaniu rodzinnym: Uwagi krytyczne. Problemy Rodziny, 2, 131-151.
 
26.
Havighurst, R.J. (1953). Human development and education. New York: Longmans&Green.
 
27.
Hurrelmann, K. (1994). Struktura społeczna a rozwój osobowości. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
 
28.
Kiley, D. (2007). Syndrom Piotrusia Pana: O mężczyznach, którzy nigdy nie dorastają. Warszawa: Jacek Santorski & Co – Agencja Wydawnicza.
 
29.
Inglehart, R., Baker, W.E. (2000). Modernization cultural change and the persistence of traditional values. American Sociological Review, 65, 19-51. DOI: 10.1177/000312240006500103.
 
30.
Illouz, E. (2008). Saving the Modern Soul: Therapy, Emotions, and the Culture of Self-Help. Berkeley: University of California Press. DOI: 10.1525/9780520941311.
 
31.
Kotlarska-Michalska, A. (2008). Wizerunki ról rodzinnych. Roczniki Socjologii Rodziny, 18, 3-18.
 
32.
Kornrich, S., Brines, J., Leupp, K. (2012). Egalitarianism, housework, and sexual frequency in marriage. American Sociological Review, 78(1), 26-50. DOI: 10.1177/0003122412472340.
 
33.
Kwak, A. (2001). Kierunki przemian rodziny – alternatywy dla małżeństwa. Roczniki Socjologii Rodziny, 13, 19-27.
 
34.
Kwak, A. (2007). Kobieta w domu in a rynku pracy: Czy równość praw i obowiązków? Wizerunki ról rodzinnych. Roczniki Socjologii Rodziny, 18, 73-87.
 
35.
Lipska, A., Zagórska, W. (2011). Stająca się dorosłość w ujęciu Jeffreya J. Arnetta jako rozbudowana faza liminalna rytuału przejścia. Psychologia Rozwojowa, 16, 9-21.
 
36.
Levinson, D. J. (1986). A conception of adult development. American Psychologist, 41(1), 3-13. DOI: 10.1037/0003-066X.41.1.3.
 
37.
Marianowska, A. (2013). Pomiędzy adolescencją a dorosłością – koncepcja emerging adulthood Jeffreya J. Arnetta. Edukacja Dorosłych, 1, 91-104.
 
38.
Marody, M., Giza-Poleszczuk, A. (2004). Przemiany więzi społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
 
39.
Marszałek, M. (2019). Podział obowiązków w gospodarstwach domowych w Polsce: Analiza sezonowości pracy domowej i zawodowej. Studia Demograficzne, 1(175), 81-108. DOI: 10.33119/SD.2019.1.4.
 
40.
Miller, A., Sassler, S. (2010), Stability and change in the division of labor among cohabiting couples, Social Forum, 25(4), 677-702. DOI: 10.1111/J.1573-7861.2010.01207.x.
 
41.
Mynarska, M. (2011). Kiedy mieć dziecko?: Jakościowe badanie procesu odraczania decyzji o rodzicielstwie. Psychologia Społeczna, 63(18). Pobrane 27.08.2013 z: http://www.spoleczna.psycholog....
 
42.
Oleszkowicz, A., Misztela, A. (2015). Kryteria dorosłości z perspektywy starszych adolescentów i młodych dorosłych. Psychologia Rozwojowa, 20(1), 41-55.
 
43.
Settersten, R.A. Jr. (2007) Passages to adulthood: Linking demographic change and human development. European Journal of Population, 23(3-4), 251-272. DOI: 10.1007/s10680-007-9132-8.
 
44.
Slany, K. (2002). Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
 
45.
Trzop, B. (2019). Mężczyźni (nie)dzisiejsi: Dylematy wokół współczesnych wzorców męskości. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
 
46.
Wiszejko-Wierzbicka, D., Kwiatkowska, A. (2018). Wchodzenie w dorosłość: Ogólnopolskie badanie młodych polaków w wieku 18-29 lat. Studia Socjologiczne, 2(229), 147-176.
 
47.
Wiśniewska, M., Bakiera, L. (2017). Podział obowiązków domowych i satysfakcja seksualna w heteroseksualnych kohabitacjach. W: R. Maciąg (red.), Zagrożenia i problemy cywilizacyjne XXI wieku – przegląd i badania (ss. 82-96) Lublin: Wydawnictwo Naukowe TYGIEL.
 
48.
Van de Welde, C. (2008). Devenir adulte: Sociologie comparée de la jeunesse en Europe. Paris: Presses Universitaires de France, Le Lien Social.
 
49.
Ziemska, M. (1973). Postawy rodzicielskie. Warszawa: TIN.
 
50.
Zielińska, M. (2020). Gotowi na dorosłość?: Projekty życiowe i zasoby społeczne pokolenia 2.0. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
 
51.
Zielińska, M., Wróbel, R. (2018). Socio-demographic aspects of “Emerging Adulthood” in the context of cultural changes in Poland compared to Europe. Rocznik Lubuski, 44(1), 15-33.
 
52.
Żadkowska, M. (2012). Para w praniu: O współczesnej rodzinie i codziennych czynnościach w socjologii Jeana-Claude`a Kaufmanna. Studia Socjologiczne, 2(205), 143-165.
 
eISSN:2300-5866
ISSN:2082-9019
Journals System - logo
Scroll to top