Zaangażowanie „Ruchu Pedagogicznego” w popularyzację czytelnictwa książek dla dzieci wśród nauczycieli i rodziców w latach 1912–1939
Więcej
Ukryj
1
Instytut Pedagogiki, Wydział Pedagogiczny (Kolegium Nauk Społecznych), Uniwersytet Rzeszowski, ul. ks. Jałowego 24, 35-010 Rzeszów, Polska
Data nadesłania: 29-11-2018
Data ostatniej rewizji: 18-01-2019
Data akceptacji: 18-01-2019
Data publikacji: 01-02-2019
Autor do korespondencji
Ewa Barnaś-Baran
Instytut Pedagogiki, Wydział Pedagogiczny (Kolegium Nauk Społecznych),
Uniwersytet Rzeszowski,
ul. ks. Jałowego 24, 35-010 Rzeszów, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2018;19(3):47-71
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Cel: Celem artykułu było zbadanie, w jaki sposób na łamach „Ruchu Pedagogicznego” na początku XX w. i w okresie międzywojennym propagowano czytelnictwo książek dla dzieci.
Metoda: Zastosowano jakościową analizę materiału źródłowego.
Wyniki: Ustalono, że na łamach „Ruchu Pedagogicznego” zamieszczano teksty (artykuły, recenzje, notatki kronikarskie) popularyzujące czytelnictwo. Wskazywano w czasopiśmie kryteria, które decydowały o tym, że książka może mieć pozytywny wpływ na rozwój dziecka. Prezentowano wyniki badań i inicjatyw mających na celu upowszechnienie czytelnictwa. Podkreślano potrzebę czytania książek dla dzieci, proponowano wartościowe pozycje z literatury dziecięcej, przedstawiano również publikacje, których czytanie nie mogło przynieść dziecku korzyści. W każdym przypadku uzasadniano przyjęte stanowisko. Autorami wymienionych treści byli wykładowcy uniwersyteccy, wybitni nauczyciele, praktycy, wdrażający nowatorskie metody pracy pedagogicznej.
Wnioski: Na początku XX w. wzrosło zainteresowanie literaturą dziecięcą, a w kolejnych latach – także rolą czytelnictwa w procesie wychowania i kształcenia dziecka. W „Ruchu Pedagogicznym” zwracano uwagę nauczycieli i rodziców na znaczenie czytania książek w rozwoju intelektualnym, emocjonalnym i społecznym dziecka. Starano się rozbudzać potrzebę kontaktu z literaturą oraz wyjaśniać jej wpływ na dziecko. Właściwy dobór lektury miały ułatwiać rady i wskazówki specjalistów. Podane przykłady popularyzacji czytelnictwa mogą służyć jako wzór także w obecnych czasach, kiedy trzeba wręcz przekonywać rodziców i dzieci o roli obcowania z wartościowym piśmiennictwem,
REFERENCJE (44)
1.
Dagiel M., Czytelnictwo, [w:] T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 1, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2003.
2.
Dla dzieci i młodzieży. Wydawnictwa G. Gebethnera i Ski w Krakowie, Kraków 1896.
3.
Dodatek do szkoły. Spis książek stosownych na nagrody pilności które się znajdują na składzie w księgarni Karola Wilda we Lwowie ulica Halicka 21 (dawniej w rynku), Lwów 1875.
4.
Dziesięciolecie Ruchu Pedagogicznego, „Ruch Pedagogiczny” 1922, nr 1–2.
5.
Falski M., Pierwsza czytanka dla dzieci o Janku, Ali i Zosi. Z obrazkami Procajłowicza, Kraków 1912.
6.
Głombiowski K., Problemy historii czytelnictwa, Śląskie Prace Bibliograficzne i Bibliotekoznawcze, t. 9, Ossolineum, Wrocław 1966.
7.
J. Mł. [Jadwiga Młodowska], Przygody Piotrusia Duszka, „Ruch Pedagogiczny” 1914, nr 4.
8.
J. B. [Józefa Berggrünówna], Kilka najnowszych książek dla dzieci, „Ruch Pedagogiczny” 1922, nr 3–4.
9.
Karpowicz S., Literatura dla młodzieży, [w:] Encyklopedia wychowawcza, t. 6, pod kier. R. Plenkiewicza, Gebethner i Wolff, Warszawa 1904.
10.
Katalog informacyjny książek dla dzieci, młodzieży, ludu, sfer szerszych, wychowawców, rodziców, Kraków 1912.
11.
Katalog informacyjny książek dla dzieci, młodzieży, ludu, sfer szerszych, wychowawców, rodziców, t. 2, Kraków 1918.
12.
Katalog książek dla dzieci, młodzieży i dorosłych mogących służyć na podarki gwiazdkowe 1906/1907, Kraków 1906.
13.
Katalog książek dla młodego wieku znajdujących się w księgarni i składzie nut muzycznych Gebethnera i Wolfa w Warszawie przy ulicy Krakowskie-Przedmieście. Nr. 415 (17) w Pałacu Stanisława hr. Potockiego, Warszawa 1867.
14.
Katalog książek odpowiednich na nagrody pilności do nabycia w księgarni Jadwigi Jaroszowej w Rzeszowie, nakładem księgarni Jadwigi Jaroszowej, Rzeszów 1909.
15.
Katalog informacyjny wydany staraniem Towarzystwa Czytelń m. Warszawy. Zeszyt 1: Literatura dla dzieci i młodzieży, Księgarnia Naukowa, Warszawa 1907.
16.
Katalog Najświeższych Utworów Literatury Polskiej które posiada na składzie Księgarnia J. A. Pelara (H. Czerny) w Rzeszowie, 1883, nr 5.
17.
Konarski S., Radlińska z Rajchmanów Helena, Polski Słownik Biograficzny, t. XXIX/1, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1986.
18.
Konopka M., Tanie wydania literatury pięknej w Galicji i w Wolnym Mieście Krakowie w latach 1822–1863, Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków 1987.
19.
Kronika Pedagogiczna, Komisja Oceny książek dla dzieci i młodzieży, „Ruch Pedagogiczny” 1930, nr 10.
20.
Kronika Pedagogiczna. Wystawa Biblioteki Wzorowej dla dzieci i młodzieży, „Ruch Pedagogiczny” 1927, nr 4.
21.
Książki dla dzieci i młodzieży, „Ruch Pedagogiczny” 1921, nr 9–10.
22.
Kuchta J., Książka zakazana jako przedmiot zainteresowań młodzieży w okresie dorastania, Wydawnictwo M. Arcta, Warszawa 1934.
23.
Kulka B., Młodzież i szkoła średnia wobec problemu czytelnictwa (lata 1870–1918 i 1995), [w:] K. Heska-Kwaśniewicz, I. Socha (red.), Młody czytelnik w świecie książki, biblioteki i informacji, Wydawnictwo UŚ, Katowice 1996.
24.
Łasiewicka A., Przedmowa, [w:] A. Łasiewicka (red.), Bibliografia literatury dla dzieci 1945–1960. Literatura polska, SBP, Warszawa 1963.
25.
Michalska I., Wkład Heleny Radlińskiej, jej wychowanek i współpracowników w badania nad czytelnictwem dzieci i młodzieży w dwudziestoleciu międzywojennym, [w:] W. Jamrożek, D. Żołądź-Strzelczyk (red.), Rola i miejsce kobiet w edukacji i kulturze polskiej, Instytut Historii Uniwersytetu Poznańskiego, Poznań 2001.
26.
Michalska I., Wychowanie do czytelnictwa uczniów szkół powszechnych w Drugiej Rzeczypospolitej, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2011.
27.
Mieszalski S., O czasopiśmiennictwie pedagogicznym – kilka refleksji na 100-lecie „Ruchu Pedagogicznego”, „Ruch Pedagogiczny” 2012, nr 1.
28.
Nowości literackie z księgarni Franciszka Pillera i spółki we Lwowie, Lwów 1856.
29.
Paszenda J., Choć chwilę dla ducha… Jak nauczyłem się czytać z korzyścią książki i czasopisma, Drukarnia Chojnackiego, Poznań (przed 1939 r.).
30.
Potworowska-Dmochowska M., Kierownictwo lekturą dziecięcą, „Ruch Pedagogiczny” 1927, nr 3.
31.
Radlińska H., Książka wśród ludzi, Związek Księgarzy Polskich, Warszawa 1929.
32.
Radziewicz-Winnicki A., Sto lat „Ruchu Pedagogicznego”. Z okazji jubileuszu namysł nad współczesną rolą sędziwego i popularnego periodyka pedagogicznego, „Ruch Pedagogiczny” 2012, nr 1.
33.
Recenzje, „Ruch Pedagogiczny” 1914, nr 1–2, s. 31–32.
34.
Rubakin M., Czytelnictwo młodzieży i różnice zainteresowań pokoleń, „Ruch Pedagogiczny” 1930, nr 9.
35.
Spis książek stosownych na nagrody pilności które się znajdują na składzie w księgarni Karola Wilda we Lwowie ulica Halicka 21, Lwów 1877.
36.
Spis książek tanich których dostać można w księgarni Franciszka Pillera i spółki we Lwowie przy ulicy Halickiej pod Nr 243, 1856.
37.
Spis najcenniejszych pism dla młodzieży przydatnych na podarunki na Gwiazdkę i inne uroczystości, na nagrody szkolne, do bibliotek szkolnych i ludowych i.t.d. z dodatkiem zawierającym książki i przepyszne dzieła najstosowniejsze na podarki dla dorosłych, Lwów 1873.
38.
Spis najświeższych literatury polskiej utworów znajdujących się w Księgarni J. A. Pelara w Rzeszowie, Rzeszów 1883.
39.
Stąsiek J., Rozwój wypożyczalni dochodowych w Galicji, [w:] Z dziejów udostępniania książki w Polsce w okresie zaborów, red. K. Maleczyńska, Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 673, Wydawnictwo UWr, Wrocław 1985.
40.
Tatarówna S., Kilka najnowszych książek dla dzieci, „Ruch Pedagogiczny” 1922, nr 3–4.
41.
Trzeci spis książek których nabyć można po znacznie zaniżonych cenach w księgarni Jana A. Pelara w Rzeszowie, Rzeszów 1875.
42.
Wydawnictwa dla dzieci i młodzieży księgarni G. Gebethnera i Spółki w Krakowie, Kraków 1900.
43.
Z literatury pedagogicznej, „Ruch Pedagogiczny” 1912, nr 7.
44.
Żukiewicz A., Helena Radlińska w przestrzeni działania wychowawczego i oświatowego na łamach „Ruchu Pedagogicznego”. O aktualności podejmowanej problematyki w setną rocznicę ustanowienia czasopisma, „Ruch Pedagogiczny” 2012, nr 2.