Bieżący numer
Online first
Archiwum
O czasopismie
Cele i zakres czasopisma
Wydawca i organ zarządzający
Zespół redakcyjny
Rada Naukowa
Kolegium Recenzentów
Indeksacja i współczynniki wpływu
Prawa autorskie i polityka otwartego dostępu
Źródła finansowania
Polityka prywatności
Dla autorów
Procedura publikacji
Procedura recenzowania
Wymogi redakcyjne
Etyka publikacji
Opłaty wydawnicze
Zdrowie psychiczne u matek a style radzenia sobie ze stresem, poczucie koherencji i ocena funkcjonowania emocjonalnego, społecznego i behawioralnego dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu
1
Department of Psychology, Faculty of Pedagogy and Psychology, Jan Kochanowski University in Kielce [Instytut Psychologii, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet Jana
Kochanowskiego w Kielcach], Krakowska 11, 25-029 Kielce, Poland
2
Department of Psychiatry and Psychiatric Rehabilitation, 1st Faculty of Medicine with Dentistry Division, Medical University of Lublin [II Klinika Psychiatrii i Rehabilitacji Psychiatrycznej, I Wydział Lekarsko –
Dentystyczny, Uniwersytet Medyczny w Lublinie], Gluska 1, 20-439 Lublin, Poland
Data nadesłania: 07-11-2021
Data ostatniej rewizji: 12-12-2021
Data akceptacji: 12-12-2021
Data publikacji: 31-12-2021
Autor do korespondencji
Justyna Świerczyńska
Instytut Psychologii, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Krakowska 11, 25-029 Kielce, Polska
Instytut Psychologii, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Krakowska 11, 25-029 Kielce, Polska
Beata Pawłowska
II Klinika Psychiatrii i Rehabilitacji Psychiatrycznej, I Wydział Lekarsko – Dentystyczny, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Głuska 1, 20-439 Lublin, Polska
II Klinika Psychiatrii i Rehabilitacji Psychiatrycznej, I Wydział Lekarsko – Dentystyczny, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Głuska 1, 20-439 Lublin, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2021;25(2):239-255
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Cel. Celem pracy była analiza zależności między objawami zaburzeń zdrowia psychicznego
u matek dzieci z zaburzeniami należącymi do spektrum autyzmu (ASD) a stosowanymi
przez nie stylami radzenia sobie ze stresem, poczuciem koherencji i oceną funkcjonowania
emocjonalnego i behawioralnego u dziecka.
Materiał. Badaniami objęto 70 kobiet wychowujących dzieci z diagnozą lekarską zaburzeń
należących do spektrum autyzmu (ASD).
Metody. W pracy zastosowano nastepujące metody badawcze: ankietę własnej konstrukcji,
Kwestionariusz Ogólnego Stanu Zdrowia GHQ-28, autorstwa D. Goldberga, Kwestionariusz
Radzenia Sobie ze Stresem (CISS), autorstwa Endlera i Parkera, Kwestionariusz
Orientacji Życiowej SOC-29, autorstwa Antonovsky’ego, Zestaw Kwestionariuszy do Diagnozy
Zaburzeń ze Spektrum Autyzmu (ASRS) autorstwa S. Goldsteina i J. A. Naglieri,
Kwestionariusz Mocnych Stron i Trudności (SDQ), R. Goodmana.
Wyniki. Stwierdzono występowanie istotnych statystycznie zależności między zaburzeniami
zdrowia psychicznego matek dzieci z ASD, określonymi na podstawie kwestionariusza
GHQ-28 a preferowanym przez nie emocjonalnym i unikowym stylem radzenia
sobie ze stresem, niskim poczuciem koherencji i nasilonymi objawami zaburzeń obserwowanych
u dziecka, mierzonych: kwestionariuszem do Diagnozy Zaburzeń ze Spektrum
Autyzmu (ASRS) i Kwestionariuszem Mocnych Stron i Trudności (SDQ).
Wnioski. 1.Istotne zależności występują między emocjonalnym i unikowym stylem radzenia
sobie ze stresem a nasilonymi objawami zaburzeń zdrowia psychicznego u badanych
matek; 2. Znaczące zależności występują między niskim poczuciem koherencji a nasilonymi
objawami zaburzeń zdrowia psychicznego u matek; 3. Istotne zależności występują
między nasilonymi objawami zaburzeń ze spektrum autyzmu, mierzonymi ASRS
i trudnościami w funkcjonowaniu emocjonalnym, mierzonymi SDQ u dziecka a nasilonymi
objawami zaburzeń zdrowia psychicznego u badanych matek.
REFERENCJE (47)
1.
Abbeduto, L., Seltzer, M.M., Shattuck, P., Krauss, M.W., Orsmond, G., Murphy, M.M. (2004). Psychological well-being and coping in mothers of youths with autism, Down syndrome, or fragile X syndrome. American Journal of Mental Retardation, 109(3), 237–254. DOI: 10.1352/0895-8017(2004)109<237:PWACIM>2.0.CO;2.
2.
Al-Towairqi, W., Alosaimi, W., Al-Zaidi, S., Helmy, F.F., Al-Sherif, E. (2015). Depression among mothers of autistic spectral disorder children. International Journal of Contemporary Pediatrics, 2(2), 119–126. DOI: 10.5455/2349-3291.ijcp20150511.
4.
Antonovsky, A. (1997). Poczucie koherencji jako determinanta zdrowia. W: Heszen-Niejodek, I., Sęk, H. (red.) Psychologia Zdrowia (ss. 206-231). Warszawa: PWN.
5.
Argumedes, M., Lanovaz, M.J., Larivée, S. (2018). Brief report: Impact of challenging behavior on parenting stress in mothers and fathers of children with autism spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 48(7), 2585–2589. DOI: 10.1007/s10803-018-3513-1.
6.
Baxter, C., Cummins, R.A., Yiolitis, L. (2000). Parental stress attributed to family members with and without disability: A longitudinal study, Journal of Intellectual & Developmental Disability, 25(2), 105-118. DOI: 10.1080/13269780050033526.
7.
Becker, A., Woerner, W., Hasselhorn, M., Banaschewski, T., Rothenberger, A. (2004). Validation of the parent and teacher SDQ in a clinical sample. European Child & Adolescent Psychiatry, 13(2), 11–16. DOI: 10.1007/s00787-004-2003-5.
8.
Bekhet, A.K., Johnson, N.L., Zauszniewski, J.A. (2012). Resilience in family members of persons with autism spectrum disorder: A review of the literature. Issues in Mental Health Nursing, 33(10), 650–656. DOI: 10.3109/01612840.2012.671441.
9.
Benson, P.R. (2010). Coping, distress, and well-being in mothers of children with autism. Research in Autism Spectrum Disorders, 4(2), 217–228. DOI: 10.1016/j.rasd.2009.09.008.
10.
Bowman, B.J. (1996). Cross-cultural validation of Antonovsky’s Sense of Coherence scale. Journal of Clinical Psychology, 52(5), 547-549. DOI: 10.1002/(SICI)1097-4679(199609)52:5<547::AID-JCLP8>3.0.CO;2-K.
11.
Carter, A.S., Martinez-Pedraza, F.D.L., Gray, S.A.O. (2009). Stability and individual change in depressive symptoms among mothers raising young children with ASD: Maternal and child correlates. Journal of Clinical Psychology, 65(12), 1270–1280.
12.
Cohrs, A.C., Leslie, D.L. (2017). Depression in parents of children diagnosed with autism spectrum disorder: A claims-based analysis. Journal of Autism and Developmental Disorders, 47(5), 1416–1422. DOI: 10.1007/s10803-017-3063-y.
13.
Desiningrum, D.R. (2018). Grandparents’ roles and psychological well-being in the elderly: A correlational study in families with an autistic child. Enfermería Clínica, 28, 304–309. DOI: 10.1016/S1130-8621(18)30175-X.
14.
Ekas, N., Whitman, T.L. (2010). Autism symptom topography and maternal socioemotional functioning. American Journal on Intellectual and Developmental Disabilities, 115(3), 234–249. DOI: 10.1352/1944-7558-115.3.234.
15.
Ekas, N.V., Pruitt, M.M., McKay, E. (2016). Hope, social relations, and depression symptoms in mothers of children with autism spectrum disorder. Research in Autism Spectrum Disorder, 29, 8–18. DOI: 10.1016/j.rasd.2016.05.006.
16.
Estes, A., Olson, E., Sullivan, K., Greenson, J., Winter, J., Dawson, G., Munson, J. (2013). Parenting-related stress and psychological distress in mothers of toddlers with autism spectrum disorders. Brain & Development, 35, 133–138. DOi: 10.1016/j.braindev.2012.10.004.
17.
Flannery, R.B., Perry, J.C., Penk, W.E., & Flannery, G.J. (1994). Validating Antonovsky’s sense of coherence scale. Journal of Clinical Psychology, 50(4), 575–577. DOI: 10.1002/1097-4679(199407)50:4<575::AID-JCLP2270500412>3.0.CO;2-8.
18.
Frydecka, D., Małyszczak, K., Chachaj, A., Kiejna, A. (2010). Struktura czynnikowa Kwestionariusza Ogólnego Zdrowia (GHQ-30). Psychiatria Polska, 44(3), 341–359.
19.
Goldstein, S., Naglieri, J.A. (2016). Zestaw Kwestionariuszy do Diagnozy Spektrum Autyzmu ASRS: podręcznik (polska adaptacja: E. Wrocławska-Warchala, R. Wujcik). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
20.
Halstead, E., Ekas, N., Hastings, R.P., Griffith, G.M. (2018). Associations between resilience and the well-being of mothers of children with autism spectrum disorder and other developmental disabilities. Journal of Autism and Developmental Disorders, 48(4), 1108–1121. DOi: 10.1007/s10803-017-3447-z.
21.
Hastings, R.P., Kovshoff, H., Brown, T., Ward, N.J., Espinosa, F., Remington, B. (2005). Coping strategies in mothers and fathers of preschool and school-age children with autism. Autism, 9(4), 377–391. DOI: 10.1177/1362361305056078.
22.
Hastings, R.P., Taunt, H.M. (2002). Positive perceptions in families of children with developmental disabilities. American journal on mental retardation, 107, 116–127. DOI: 10.1352/0895-8017(2002)107<0116:PPIFOC>2.0.CO;2.
23.
Ilias, K., Cornish, K., Kummar, A.S., Park, M.S., Golden, K.J. (2018). Parenting stress and resilience in parents of children with autism spectrum disorder (ASD) in Southeast Asia: A systematic review. Frontiers in Psychology, 9, 280. DOI: 10.3389/fpsyg.2018.00280.
24.
Ingersoll, B., Hambrick, D.Z. (2011). The relationship between the broader autism phenotype, child severity, and stress and depression in parents of children with autism spectrum disorders. Research in Autism Spectrum Disorder, 5, 337–344. DOI: 10.1016/j.rasd.2010.04.017.
25.
Koniarek, J., Dudek, B., Makowska, Z. (1993). Kwestionariusz Orientacji Życiowej. Adaptacja The Sense of Coherence Questionnaire (SOC) A. Antonovsky’ego. Przegląd Psychologiczny, 36(4), 491–502.
26.
Kuhn, J.C., Carter, A.S. (2006). Maternal self-efficacy and associated parenting cognitions among mothers of children with autism. American Journal of Orthopsychiatry, 76(4), 564–575. DOI: 10.1037/0002-9432.76.4.564.
27.
Little, L. (2002). Middle-class mothers’ perceptions of peer and sibling victimization among children with Asperger’s Syndrome and nonverbal learning disorders. Issues in Comprehensive Pediatric Nursing, 25(1), 43–57. DOi: 10.1080/014608602753504847.
28.
Makowska, Z., Merecz, D. (1981). GHQ — Ocena Zdrowia Psychicznego według D. Goldberga. Łódź: Instytut Medycyny Pracy.
29.
Makowska, Z., Merecz, D. (2001). Polska adaptacja kwestionariuszy ogólnego stanu zdrowia Davida Goldberga: GHQ-12 i GHQ-28. W: B. Dudek (red.), Ocena zdrowia psychicznego na podstawie badań kwestionariuszami Davida Goldberga: Podręcznik dla użytkowników kwestionariuszy GHQ-12 GHQ-28 (ss. 191-251). Łódź: Instytut Medycyny Pracy.
30.
Mazur, J., Tabak, I., Kołoło, H. (2007). W kierunku lepszej oceny zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży: Polska wersja Kwestionariusza Mocnych Stron i Trudności (SDQ): Doświadczenia dwóch badań populacyjnych. Medycyna Wieku Rozwojowego, 11(1), 13–24.
31.
McWilliams, L.A., Cox, B.J., Enns, M.W. (2003). Use of Coping Inventory for Stressful Situations, in a clinically depressed sample: Factor structure, personality correlates, and prediction of distress. Journal of Clinical Psychology, 59(4), 423–437. DOI: 10.1002/jclp.10080.
32.
Naheed, A., Islam, M.S., Hossain, S.W., Ahmed, H.U., Uddin, M., Tofail, F., Hamadani, J.D., Hussain, E., Munir, K. (2019). Burden of major depressive disorder and quality of life among mothers of children with autism spectrum disorder in urban Bangladesh. Autism Research, 13(2), 284-297. DOI: 10.1002/aur.2227.
33.
Olsson, M.B., Hwang, C.P. (2001). Depression in mothers and fathers of children with intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research, 45(6), 535–543. DOI: 10.1046/j.1365-2788.2001.00372.x.
34.
Olsson, M.B., Hwang, C.P. (2002). Sense of coherence in parents of children with different developmental disabilities. Journal of Intellectual Disability Research, 46(7), 548–559. DOI: 10.1046/j.1365-2788.2002.00414.x.
35.
Pasikowski, T. (2001) Kwestionariusz poczucia koherencji dla dorosłych (SOC-29). W: H. Sęk, T. Pasikowski (red.), Zdrowie - stres - zasoby: O znaczeniu poczucia koherencji dla zdrowia (ss. 71-85). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
36.
Pisula, E., Porębowicz-Dörsmann, A. (2017). Family functioning, parenting stress and quality of life in mothers and fathers of Polish children with high functioning autism or Asperger syndrome. PLOS ONE, 12(10), e0186536. DOI: 10.1371/journal.pone.0186536.
37.
Rostkowska, J., Kobosko, J., Kłonica, K.L. (2020). Socio-emotional and behavioural problems in children with Central Auditory Processing Disorders (CAPD) as reported by their parents. Nowa Audiofonologia, 2(1), 29-35. DOI: 10.17431/883853.
38.
Ryff, C.D. (1989). Happiness is everything, or is it?: Explorations on the meaning of psychological wellbeing. Journal of Personality and Social Psychology, 57, 1069–1081. DOI: 10.1037/0022-3514.57.6.1069.
39.
Sęk, H., Ścigała, I. (1996). Stres i radzenie sobie w modelu salutogenetycznym: Promocja Zdrowia. Nauki Społeczne i Medycyna, 3(8-9), 21-33.
40.
Seymour, M., Giallo, R., Wood, C.E. (2017). The psychological and physical health of fathers of children with Autism Spectrum Disorder compared to fathers of children with long-term disabilities and fathers of children without disabilities. Research in Developmental Disabilities, 69, 8–17. DOI: 10.1016/j.ridd.2017.07.018.
41.
Siman-Tov, A., Kaniel, S. (2011). Stress and personal resource as predictors of the adjustment of parents to autistic children: A multivariate model. Journal of Autism and Developmental Disorders, 41(7), 879–890. DOI: 10.1007/s10803-010-1112-x.
42.
Stelter, Ż. (2004). Style radzenia sobie ze stresem a ocena własnej sytuacji życiowej przez matki dzieci z niedorozwojem umysłowym. Studia Edukacyjne, 6, 229.
43.
Strelau, J., Jaworowska, A. (2020). CISS – Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
44.
Tobing, L.E., Glenwick, D.S. (2006). Predictors and moderators of psycho-logical distress in mothers of children with pervasive development disorders. Journal of Family Social Work, 10(4), 1–22. DOI: 10.1300/J039v10n04_0.
45.
Tomeny, T.S. (2016). Parenting stress as an indirect pathway to mental health concerns among mothers of children with autism spectrum disorder. Autism, 21(7), 907–911. DOI: 10.1177/1362361316655322.
46.
Weitlauf, A.S., Vehorn, A.C., Taylor, J.L., Warren, Z.E. (2012). Relationship satisfaction, parenting stress, and depression in mothers of children with autism. Autism, 18(2), 194–198. DOI: 10.1177/1362361312458039.
47.
Willis, K., Timmons, L., Pruitt, M., Schneider, H.L., Alessandri, M., Ekas, N.V. (2016). The Relationship between optimism, coping, and depressive symptoms in Hispanic mothers and fathers of children with Autism Spectrum Disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders, 46(7), 2427–2440. DOi: 10.1007/s10803-016-2776-7.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
© 2006-2024 Journal hosting platform by Bentus
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
