Znaczenie opieki nad wnukami w jakości życia osób w podeszłym wieku
 
Więcej
Ukryj
1
Higher School of Management and Administration in Opole [Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Opolu], Niedzialkowskiego 18, 46-020 Opole, Poland
 
2
Faculty of Medicine, University of Opole, Collegium Medicum, University of Opole [Wydział Lekarski Uniwersytetu Opolskiego, Collegium Medicum w Opolu] Oleska 48, 45-052, Poland
 
 
Data nadesłania: 05-10-2021
 
 
Data ostatniej rewizji: 07-12-2021
 
 
Data akceptacji: 07-12-2021
 
 
Data publikacji: 31-12-2021
 
 
Autor do korespondencji
Jarosław Czepczarz   

Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Opolu, Niedziałkowskiego 18, 46-020 Opole, Polska
 
 
Wychowanie w Rodzinie 2021;25(2):139-153
 
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Rodzina jest pierwszą grupą społeczną, w jakiej funkcjonuje człowiek. Większość osób starszych odczuwa silną potrzebę posiadania dobrych więzów rodzinnych. Jeśli pozwala im na to stan zdrowia, mogą oni odpowiadać za wiele obowiązków domowych. Dziadkowie wyręczają młodsze pokolenie, które jest aktywne zawodowo, co daje im poczucie użyteczności w funkcjonowaniu rodziny. Rodzice często decydują się na oddanie potomstwa pod opiekę dziadków z wielu różnych powodów, często nie zastanawiając się, jaki wpływ ma to na zdrowie osób starszych. Cel. Celem teoretycznym artykułu jest przedstawienie wyników badań polskich i międzynarodowych z zakresu pozytywnych i negatywnych stron opieki nad wnukami przez osoby powyżej 65. roku życia oraz ich wpływu na relacje rodzinne. Celem praktycznym artykułu jest natomiast poszukiwanie rozwiązań uzyskania satysfakcji w opiece nad wnukami, które nie wpływają negatywnie na jakość życia osób starszych. Materiały i metody. Przegląd i analiza literatury przedmiotu. Wyniki. Dziadkowie w wielu rodzinach są angażowani do pomocy przy dzieciach; może to być ich własna inicjatywa, lecz także mogą być do tego nakłaniani przez rodzinę wywierającą na nich presję. Opieka nad wnukami może mieć wpływ zarówno pozytywny, jak i negatywny. Wnioski. Osoby starsze często podejmują się opieki nad swoimi wnukami, niekoniecznie licząc się z konsekwencjami. Ograniczenie negatywnych skutków może odbywać się poprzez tworzenie akcji edukacyjnych, które miałby za zadanie ukazywanie właściwych form tej opieki.
REFERENCJE (71)
1.
Appelt, K. (2007). Współcześni dziadkowie i ich znaczenie dla rozwoju wnuków. W: A. Brzezińska, K. Ober-Łopatka, R. Stec, K. Ziółkowska (red.), Szanse rozwoju w okresie późnej dorosłości (ss. 79-95). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
 
2.
Baker, L., Silverstein, M. (2008). Preventive health behaviors among grandmothers raising grandchildren. The Journals of Gerontology: Series B, Psychological Sciences and Social Sciences, 63(5), 304-311. DOI: 10.1093/geronb/63.5.s304.
 
3.
Bee, H. (2004). Psychologia rozwoju człowieka. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
 
4.
Błachnio, J.R. (2015). Starość człowieka w myśli filozoficzno-społecznej. Exlibris, 1(9), 75-88.
 
5.
Boguszewski, R. (2018). Płeć i wiek w kontekście wykluczenia społecznego w Polsce. Dyskursy Młodych Andragogów, 19, 339-351. DOI: 10.34768/dma.vi19.63. .
 
6.
Braun-Gałkowska, M. (2006). Nowe role społeczne ludzi starszych. W: S. Steuden, M. Marczuk (red.), Starzenie się a satysfakcja z życia. Lublin: Wydawnictwo KUL.
 
7.
Brunello, G., Rocco, L. (2019). Grandparents in the blues: The effect of childcare on grandparents’ depression. Review of Economics of the Household, 17, 587-613. DOI: 10.1007/s11150-018-9432-2.
 
8.
Burn, K., Szoeke, C. (2015). Grandparenting predicts late-life cognition: Results from the Women’s Healthy Ageing Project. Maturitas, 81, 317-322. DOI: 10.1016/j.maturitas.2015.03.013.
 
9.
Butler, R.N. (1980). Ageism: A forward. Journal of Social Issues, 36, 8-11. DOI: 10.1111/j.1540-4560.1980.tb02018.x.
 
10.
Choi, S.E. (2020). Grandparenting and mortality: How does race-ethnicity matter? Journal of Health and Social Behavior, 61 (1) 96-112. DOI: 10.1177/0022146520903282.
 
11.
Czekanowski, P. (2020). Sytuacja materialna. W: B. Synak (red.), Polska starość (ss. 101-114). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
 
12.
Di Gessa, G., Glaser, K., Tinker, A. (2016). The impact of caring for grandchildren on the health of grandparents in Europe: A lifecourse approach. Social Science & Medicine, 152, 166-175. DOI: 10.1016/j.socscimed.2016.01.041.
 
13.
Ellwardt, L., Hank, K., Mendes de Leon, C.F. (2021). Grandparenthood and risk of mortality: Findings from the health and retirement study. Social Science & Medicine, 268, 1-9. DOI: 10.1016/j.socscimed.2020.113371.
 
14.
Encyklopedia PWN (2019). Jakość życia [hasło]. Pobrane 19.02.2024 z: https://encyklopedia.pwn.pl/ha....
 
15.
European Commission (2012). The role of men in gender equality: European strategies and insights. Brussels: European Commission.
 
16.
Gajos, A., Kujawski, S., Gajos, M., Chatys, Ż., Bogacki, P., Ciesielska, N., Żukow, W. (2014). Effect of physical activity on cognitive functions in elderly. Journal of Health Sciences, 4 (8), 91-100.
 
17.
Główny Urząd Statystyczny (2014). Jakość życia w Polsce. Pobrane 19.02.2024 z: https://stat.gov.pl/files/gfx/....
 
18.
Gosik, B. (2015). Rekreacja i aktywność ruchowa starszych osób: Przykład mieszkańców województwa łódzkiego. W: A. Janiszewska (red.), Jakość życia ludzi starych – wybrane problemy (ss. 151-163). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
 
19.
Górecki, M. (2019). Do refleksji. Praca Socjalna, 5(34), 85-102.
 
20.
Halicka, M. (2004). Satysfakcja życiowa ludzi starych. Białystok: Akademia Medyczna.
 
21.
Harwas-Napierała, B., Trempała, J. (2003). Psychologia rozwoju człowieka: Charakterystyka okresów życia człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
22.
Hayslip, B. Jr, Blumenthal, H., Garner, A. (2015). Social support and grandparent caregiver health: Oneyear longitudinal findings for grandparents raising their grandchildren. The Journals of Gerontology: Series B, Psychological Sciences and Social Sciences, 70 (5), 804-812. DOI: 10.1093/geronb/gbu165.
 
23.
Hill, D.R, (2009) Pozytywne starzenie się: Młodzi duchem w jesieni życia. Warszawa: Wydawnictwo LauRum.
 
24.
Hughes, M.E., Waite, L.J., LaPierre, T.A., Luo, Y. (2007). All in the family: The impact of caring for grandchildren on grandparents’ health. The Journals of Gerontology: Series B, Psychological Sciences and Social Sciences, 62(2), 108-119. DOI: 10.1093/geronb/62.2.s108.
 
25.
James, B.D., Wilson, R.S., Barnes, L.L., Bennett, D.A. (2011). Late-life social activity and cognitive decline in old age. Journal of the International Neuropsychological Society, 17(6), 998-1005. DOI: 10.1017/S1355617711000531.
 
26.
Konieczna-Woźniak, R. (2015). Aktualne/zapomniane tematy gerontologii – mądrość ludzi starszych i jej rola w życiu ludzi młodych. Polish Social Gerontology Journal, 1 (9), 57-61.
 
27.
Lada, A. (2018). Jakość życia seniorów. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska: Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 31 (2), 331-345. DOI: 10.17951/j.2018.31.2.331-345.
 
28.
Łodzińska, J. (2012). Rodzina fundamentem rozwoju i wychowania człowieka. Studia nad Rodziną, 30-31, 109-131.
 
29.
Marchewka, A. (2012). Aktywność fizyczna – oręż przeciw niepełnosprawności osób w wieku starszym. W: A. Marchewka, Z. Dąbrowski, J.A. Żołądź (red.), Fizjologia starzenia się: Profilaktyka i rehabilitacja (ss. 386-429). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
 
30.
Marioni, R.E., Valenzuela, M.J., van den Hout, A., Brayne, C., Matthews, F.E.(2012). Active cognitive lifestyle is associated with positive cognitive health transitions and compression of morbidity from age sixty-five. PloS ONE, 7(12), e50940. DOI: 10.1371/journal.pone.0050940.
 
31.
McKay, I.T., Nadorff, D.K. (2021). The impact of custodial grandparenting on cognitive performance in a longitudinal sample of grandparents raising grandchildren. Journal of Family Issues, 42 (10), 2242-2262. DOI: 10.1177/0192513X20976729.
 
32.
Modzelewski, M. (2012). Funkcje wychowawcze ludzi starszych: Relacje dziadków z wnukami – pomoc czy przeszkoda? Zeszyty Pedagogiczno-Medyczne, 18(2), 125-131.
 
33.
Napora, E. (2016). Relacje z dziadkami, a subiektywna ocena jakości życia ich wnuków w rodzinach o różnej strukturze. Polskie Forum Psychologiczne, 21(1), 5-22. DOI: 10.14656/PFP20160101.
 
34.
Nowak, K. (2010). Jakość życia w chorobie psychicznej. Radom: Wydawnictwo Politechniki Radomskiej.
 
35.
Pachana, N.A. (2021). Starzenie się. Łodź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
 
36.
Pasek, T., Pasek, J., Witiuk-Misztalska, A., Sieroń, A. (2011). Leczenie ruchem (kinezyterapia) pacjentów w podeszłym wieku. Gerontologia Polska, 19(2), 68-76.
 
37.
Petelewicz, M., Drabowicz, T. (2016). Jakość życia – globalnie i lokalnie: Pomiar i wizualizacja. Łódź: Wydawnictwo UŁ.
 
38.
Pieńkos, M. (2015). Dziadkowie w wychowaniu wnuków na podstawie opinii osób młodych i starszych. Forum Pedagogiczne, 2, 279-289.
 
39.
Pikuła, N. (red.) (2012). Starość może być atrakcyjna. Kraków: Wydawnictwo Scriptum.
 
40.
Reichmann, W. (2010). Psychosocjalna aktywizacja seniora. Wspólne Tematy, 11-12, 23-30.
 
41.
Reitzes, D.C., Mutran, E.J. (2004). Grandparenthood: Factors influencing frequency of grandparent grandchildren contact and grandparent role satisfaction. The Journals of Gerontology: Series B. Psychological Sciences and Social Sciences, 59(1), 9-16. DOI: 10.1093/geronb/59.1.s9.
 
42.
Rogala, S. (2008). Wybrane problemy wspierania ludzi starszych. Opole: WSZiA.
 
43.
Skałacka, K., Derbis, R. (2015). Activities of the elderly and their satisfaction with life. Polish Journal of Applied Psychology, 3, 87-102. DOI: 10.1515/pjap-2015-0039.
 
44.
Skałacka, K. (2018). Wpływ zaangażowania w opiekę nad wnukami na poziom poczucia jakości życia dziadków. Czasopismo Psychologiczne, 24(3), 617-626. DOI: 10.14691/CPPJ.24.3.617.
 
45.
Sosnowska, K. (2012). Jakość życia seniorów w perspektywie psychologicznej jako istotny czynnik w profilaktyce psychogerontologicznej. Młoda Psychologia, 1, 503-517.
 
46.
Stenden S., Marczuk M. (2006). Starzenie się a satysfakcja z życia. Lublin: Wydawnictwo KUL.
 
47.
Stepulak, M.Z. (2014). Rola i miejsce dziadków w procesie wychowania religijno-duchowego wnuków w systemie rodzinnym. Studia i Prace Pedagogiczne, 1, 221-241.
 
48.
Sygulska, K (2020). Zdarzenia krytyczne jako czynniki kształtujące poczucie jakości życia osób starszych. Kraków: Uniwersytet Pedagogiczny.
 
49.
Szarota, Z. (2013). Społeczno-demograficzne aspekty starzenia się społeczeństwa. W: R.J. Kijak, Z. Szarota, Starość: Między diagnozą a działaniem. Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
 
50.
Szarota, Z. (2015). Uczenie się starości. Edukacja Dorosłych, 1, 23-35.
 
51.
Szukalski, P. (2009). Ageizm – przejawy indywidualne i instytucjonalne. W: M. Halicka, J. Halicki, A. Sidorczyk (red.), Człowiek dorosły i starszy w sytuacji przemocy. Białystok: Wydawnictwo UwB.
 
52.
Szymański, M.J. (2013). Socjologia edukacji: Zarys problematyki. Kraków: Impuls.
 
53.
Thomas, P.A., Liu, H., Umberson, D. (2017). Family relationships and well-being. Innovation in Aging, 1(3), 1-11. DOI: 10.1093/geroni/igx025.
 
54.
Trafiałek, E. (2014). Rodzina jako obszar aktywności i źródło wsparcia w aktywnym starzeniu się. W: P. Szukalski, B. Szatur-Jaworska (red.), Aktywne starzenie się (ss. 152-163). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
 
55.
Tranter, L.J., Koutstaal, W. (2008). Age and flexible thinking: An experimental demonstration of the beneficial effects of increased cognitively stimulating activity on fluid intelligence in healthy older adults. Neuropsychology, Development, and Cognition: Section B, Aging, Neuropsychology, and Cognition, 15(2), 184-207. DOI: 10.1080/13825580701322163.
 
56.
Trempała, J. (2014). Ageizm a funkcjonowanie i rozwój ludzi starszych. Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy: Nauki Społeczne, 1, 19-22.
 
57.
Tyszka, Z. (2002). Rodzina we współczesnym świecie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
 
58.
de Walden-Gałuszko, K. (1994). Jakość życia – rozważania ogólne. W: K. de Walden-Gałuszko, M. Majkowicz (red.). Jakość życia w chorobie nowotworowej (ss. 13-39). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
 
59.
Wawrzyniak, J.K. (2014). Starość i starzenie się. W: A. Chabior, A. Fabiś, J.K. Wawrzyniak (red.), Starzenie się i starość w perspektywie pracy socjalnej (ss. 19-36). Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
 
60.
Wheelock, J., Jones, K. (2002). Grandparents are the next best thing: Informal childcare for working parents in urban Britain. Journal of Social Policy, 31(3), 441-463. DOI: 10.1017/S0047279402006657.
 
61.
Whitley, D.M., Fuller-Thomson, E., Brennenstuhl, S. (2015). Health characteristics of solo grandparent caregivers and single parents: A comparative profile using the behavior risk factor surveillance survey. Current Gerontology and Geriatrics Research, 630-717. DOI: 10.1155/2015/630717.
 
62.
World Health Organization [portal] (2016). Pobrane 29.12.2016 z: http://who.int/ageing/GSAP-Sum....
 
63.
World Health Organization [portal] (2021). WHOQOL: Measuring quality of life. Pobrane 19.02.2024 z: https://www.who.int/tools/whoq....
 
64.
Witek, J., Błoński. (2015). Ocena jakości życia osób starszych w Polsce na podstawie European Quality of Life Surveys. Handel Wewnętrzny, 5(358), 410-424.
 
65.
Yoo, J., Russell, D.W. (2019). Caring for grandchildren and grandparents’ physical and mental health changes. Journal of Child and Family Studies, 29, 845-854.
 
66.
Zalega, T. (2016). Segment osób w wieku 65+ w Polsce: Jakość życia – konsumpcja – zachowania konsumenckie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego.
 
67.
Zięba-Kołodziej, B. (2012). Rola dziadków w życiu rodziny. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
 
68.
Ziomek-Michalak, K. (2015). Znaczenie rodziny w starzeniu się i starości człowieka. Roczniki Teologiczne, 62(10), 175-194. DOI: 10.18290/rt.2015.62.10-12.
 
69.
Zych, A.A. (1995). Człowiek wobec starości. Warszawa: Interar.
 
70.
Zych, A.A. (2009). Przekraczając „smugę cienia”: Szkice z gerontologii i tanatologii. Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk".
 
71.
Zych, A.A. (2010). Leksykon Gerontologii. Kraków: Oficyna wydawnicza „Impuls”.
 
Deklaracja dostępności
 
eISSN:2300-5866
ISSN:2082-9019
Journals System - logo
Scroll to top