Norma wzajemności w środowisku rodzinnym. Relacje dzieci z rodzicami w kontekście wzajemności
Więcej
Ukryj
1
Department of Social Pedagogy, Faculty of Pedagogy, Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz [Katedra Pedagogiki Społecznej, Wydział Pedagogiki, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy], Chodkiewicza 30, 85-474 Bydgoszcz, Poland
Data nadesłania: 19-10-2021
Data ostatniej rewizji: 22-11-2021
Data akceptacji: 22-11-2021
Data publikacji: 31-12-2021
Autor do korespondencji
Halina Guzy-Steinke
Katedra Pedagogiki Społecznej, Wydział Pedagogiki, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego
w Bydgoszczy, Chodkiewicza 30, 85-474 Bydgoszcz, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2021;25(2):127-138
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wprowadzenie. W artykule przedstawiono normę wzajemności w kontekście nauk społecznych:
filozofii, socjologii, psychologii, pedagogiki, a także religii. Nauki te opisują
wzajemność jako normę moralną równoznaczną z przyjmowaniem powinności wobec innych
ludzi. Mechanizm jej działania wraz z powstawaniem zobowiązań przyczynia się do
tworzenia więzi międzyludzkich, poczucia obowiązku, ale również poczucia winy. Specyficzną
sytuację wymiany wzajemnej tworzy rodzina. Podstawą więzi są w niej uczucia moralne,
które generują poczucie obowiązku i mobilizują do ponoszenia wyrzeczeń podczas
jego realizacji. „Odwzajemniona dobrowolność” jest podstawą spoistości rodziny.
Cel. Celem artykułu jest przedstawienie relacji wzajemności w rodzinie. Badania nad wychowaniem
do wzajemności w rodzinie prowadzono w 2012 roku i one stały się pretekstem
do zrobienia wywiadów na temat rodzinnych relacji wzajemności.
Materiały i metody. Przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych metodą sondażu
diagnostycznego, na potrzeby artykułu były to wywiady ustrukturyzowane.
Wyniki. Podejście do wzajemności w rodzinie to problem bardzo złożony, zależny w dużej
mierze od wieku respondentów, czyli dystansu do własnych wspomnień, relacji między
rodzicami a dziećmi czy rodzeństwem. Badania sondażowe wskazują, że na relacje
wzajemności oddziałuje sytuacja materialna rodziny. Płaszczyzna wzajemnych związków
w rodzinie to trudny temat, przywołujący bolesne wspomnienia, to źródło niepewności
z powodu wielu niewyjaśnionych sytuacji. To często przyczyna poczucia winy, które pojawia
się w wyniku zaniechanych obowiązków i powinności.
REFERENCJE (17)
1.
Ablewicz, K. (2003). Teoretyczne i metodologiczne podstawy pedagogiki antropologicznej: Studium sytuacji wychowawczej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
2.
Cialdini, R.B. (2002). Wywieranie wpływu na ludzi: Teoria i praktyka. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
3.
Bierówka, J. (2009). Zasada wzajemności w społeczeństwie informacyjnym. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.
4.
Gawlina, B. (1998). Dorastanie młodzieży do odpowiedzialności. W: B. Gawlina (red.), Wychowanie: Interpretacja jego wartości i granic. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
5.
Giza-Poleszczuk, A. (2005). Rodzina a system społeczny: Reprodukcja i kooperacja w perspektywie interdyscyplinarnej. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
6.
Giza-Poleszczuk, A., Marody, M. (2004). Przemiany więzi społecznych: Zarys teorii zmiany społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
7.
Gouldner, A.W. (1992). Norma wzajemności: Preliminaria. W: M.M. Kempny, J. Szmatka (red.), Współczesne teorie wymiany społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
8.
Gudkova, S. (2012). Wywiad w badaniach jakościowych. W: D. Jemielniak (red.), Badania jakościowe: Metody i narzędzia (t. 2, ss. 111-129). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
9.
Guzy-Steinke, H. (2013). Norma wzajemności w perspektywie pedagogiki społecznej. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
10.
Jonas, H. (1996). Zasada odpowiedzialności: Etyka dla cywilizacji technologicznej. Kraków: Wydawnictwo Platan.
11.
Kołbik, I. (1999). Lojalność rodzinna. W: B. de Barbaro (red.), Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
12.
Majka, J. (1982). Filozofia społeczna. Wrocław: Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej.
13.
Nęcki, Z. (1996). Atrakcyjność wzajemna. Kraków: Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu.
14.
Pieper, J. (1967). O sprawiedliwości. Londyn: Wydawnictwo Odnowa.
15.
Reykowski, J. (1979). Motywacja, postawy prospołeczne a osobowość. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
16.
Wojciszke, B. (2004). Człowiek wśród ludzi: Zarys psychologii społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
17.
Zaborowski, Z. (1980). Z pogranicza psychologii społecznej i psychologii osobowości. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.