Wokół sukcesji w rodzinie królewskiej. Literacki obraz niepełnosprawności w kontekście historyczno-prawnym (Joe Abercrombie Pół Króla z cyklu Morze Drzazg)
Więcej
Ukryj
1
Institute of Linguistics and Literary Studies, Faculty of Humanities, Jan Kochanowski University of Kielce [Instytut Literaturoznawstwa i Językoznawstwa, Wydział Humanistyczny, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach], Żeromskiego 5, 25-369 Kielce, Poland
2
Department of Criminal Law, Criminology and Forensics, Faculty of Law and Social Science, Jan Kochanowski University in Kielce [Instytut Nauk Prawnych, Wydział Prawa i Nauk Społecznych, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach], Zeromskiego 5, 25-369 Kielce, Poland
Data nadesłania: 01-01-2020
Data ostatniej rewizji: 30-06-2020
Data akceptacji: 30-06-2020
Data publikacji: 30-06-2020
Autor do korespondencji
Marta Bolińska
Instytut Literaturoznawstwa i Językoznawstwa, Wydział Humanistyczny, Uniwersytet
Jana Kochanowskiego w Kielcach, Żeromskiego 5, 25-369 Kielce, Polska
Patryk Zieliński
Instytut Nauk Prawnych, Wydział Prawa i Nauk Społecznych, Uniwersytet Jana
Kochanowskiego w Kielcach, Żeromskiego 5, 25-369 Kielce, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2020;22(1):173-188
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wprowadzenie. Artykuł przedstawia zagadnienie niepełnosprawności z perspektywy literacko-
prawnej. Autorzy uwzględniają kwestię niepełnosprawności jako zjawiska społecznego,
będącego nieodłącznym elementem każdego środowiska i kultury, a także przedmiotem
istotnych badań. Ważnym wątkiem artykułu uczyniono przeobrażenie postrzegania
niepełnosprawności na przestrzeni wieków. Za konkretny przykład jej uobecnienia posłużyła
trylogia Morze Drzazg Joe Abercrombiego. W szkicu poruszona została ponadto
kwestia zmian w postrzeganiu oraz traktowaniu osób z niepełnosprawnościami, jak również
wprowadzania przepisów i edukacji społecznej w celu maksymalnego zapewnienia
osobom z niepełnosprawnościami równych szans funkcjonowania w społeczeństwie.
Cel. Celem artykułu jest przedstawienie wizerunku osób z niepełnosprawnością
w prozie adresowanej do młodego odbiorcy, z uwzględnieniem kontekstu studiów nad
niepełnosprawnością oraz regulacji prawnych.
Materiały i metody. Artykuł ma charakter opisowy i analityczny, wykorzystuje narzędzia
charakterystyczne dla pracy filologa (m.in. eksplikacja tekstu, children’s studies, disability
studies) i prawnika (studium literatury, analiza dokumentów).
Wyniki. Z analizy źródeł oraz obserwacji i badań wynika, że sukcesywnie zwiększa się
otwartość na potrzeby osób z niepełnosprawnością oraz edukacja w tym zakresie, również
poprzez literaturę piękną.
REFERENCJE (45)
1.
Albrecht, G. L. (Eds.) (1976). The Sociology of Physical Disability and Rehabilitation. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.
2.
Albrecht, G., Seelman, K.D., Bury, M. (red.) (2001). Handbook of disability studies. London: Sage Publication.
3.
Bolińska, M. (2006). Dzieje, koncepcje i przemiany dzieciństwa w zarysie [An outline of the history, concepts, and transformations of childhood]. W: J. Detka, J. Pacławski (red.), Szkice o literaturze XIX I XX wieku (ss. 201-226). Kielce: Kieleckie Towarzystwo Naukowe.
4.
Barnes, C., Mercer, G. (2008). Niepełnosprawność [Disability]. Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
5.
Borowski, G. (2012). Ways of supporting people with disabilities throughout history – selected examples. Niepełnosprawność: Zagadnienia, Problemy, Rozwiązania, 5(5), 89-120.
6.
Brzozowski, W., Krzywoń, A., Wiącek, M. (2018). Prawa człowieka [Human rights]. Warszawa: Wolters Kluwer.
7.
Chrzanowska, I. (2015). Pedagogika specjalna: Od tradycji do współczesności [Special Pedagogy: From Tradition to the Present]. Kraków: Oficyna Wydawnicza “Impuls”.
8.
Chojnacka, K., Olszewski, H. (2004). Historia doktryn politycznych i prawnych: Podręcznik akademicki [History of political and legal doctrines: Academic textbook]. Poznań: Ars Boni et Aequi.
9.
Culler, J. (1977). Konwencja i oswojenie [Convention and taming]. W: Znak, styl, konwencja (ss. 151–152). Warszawa: Czytelnik.
10.
Delattre, V., Sallem, R. (2007). Décrypter la différence: L’archéologie du handicap. Archéologia, 448, 24–32.
11.
Douglas, M. (2007). Czystość i zmaza: Analiza pojęć nieczystości i tabu [Purity and Stigma: An Analysis of the Concepts of Impurity and Taboos]. Warszawa: PIW.
12.
Foucault, M. (1993). Nadzorować i karać: Narodziny więzienia [Supervise and Punish: The Birth of the Prison]. Warszawa: Aletheia.
13.
Garlicki, L. (2009). Polskie prawo konstytucyjne: Zarys wykładu [Polish constitutional law: The outline of the lecture]. Warszawa: Wolters Kluwer.
14.
Gleeson, B.J. (1997). Disability Studies: A historical materialist view. Disability and Society, 12(2), 179-202. DOI: 10.1080/09687599727326.
15.
Głowiński, M., Kostkiewiczowa, T., Okopień-Sławińska, A., Sławiński, J. (1988). Słownik terminów literackich [Dictionary of Literary Terms]. Wrocław: Ossolineum.
16.
Hughes, B., Paterson, K. (1997). The social model of disability and the disappearing body: Towards a sociology of impairment. Disability and Society, 3(12), 325–340. DOI: 10.1080/09687599727209.
17.
Konwencja ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych [UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities] (2006). Pobrane 28.02.2024 z:
https://bip.brpo.gov.pl/pl/con....
18.
Korniszewski, L. (2003). Dzieci z wadami wrodzonymi [Children with birth defects]. Warszawa: PZWL.
19.
Lenzer, G. (2001). Children’s Studies: Beginnings and Purposes. The Lion and the Unicorn, 25(2), 181-186. DOi: 10.1353/uni.2001.0022.
20.
Leszczyński, G. (2012). Style lektury książki dziecięcej [Styles of reading a children’s book]. W: A. Unherheuer-Gołab, M. Chrobak (red.), Noosfera literacka: Problemy wychowania i terapii przez literaturę dla dzieci (ss. 22-47). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
21.
Linton, S. (1998). Claiming Disability: Knowledge and Identity. New York: NYU Press.
22.
Oliver, M. (1981). A new model of the social work role in relation to disability. W: J. Campling (red.), The handicapped person: A new perspective for social workers (ss. 19–32). London: RADAR.
23.
Oliver, M. (1990). The individual and social models of disability. Pobrane 28.02.2024 z: http ://www.leeds.ac.uk/disability-studies/archiveuk/Oliver/in%20soc%20dis.pdf.
24.
Pacewicz, G. (2010). Koncepcja noosfery w myśli Pierre’a Teilharda de Chardin [The concept of the noosphere in the thought of Pierre Teilhard de Chardin]. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
25.
Propp, V. (1968). Morphology of a fairy tale. Literary Diary, 4, 203-242.
26.
Ryan, J., Thomas, F. (1980). The Politics of Mental Handicap. Harmondsworth: Penguin.
27.
Seligman, M. (1996). Optymizmu można się nauczyć [You Can Learn Optimism]. Poznań: Media Rodzina.
28.
Shakespeare, T., Watson, N. (2002). The social model of disability: An outdated ideology? Research in Social Science and Disability, 2(2), 9–28. DOI: 10.1016/S1479-3547(01)80018-X.
29.
Stiker, H.J. (1999). A History of Disability. Michigan: University of Michigan Press.
30.
Starzec, H. (1980). Wychowanie literackie [Literary education]. Warszawa: WSiP.
31.
Stone, E., Priestley, M. (1996). Parasites, pawns, and partners: Disability research and the role of non-disabled researchers. British Journal of Sociology, 4(47), 699–716.
32.
Sumner, W.G. (1995). Naturalne sposoby postępowania w gromadzie. Warszawa: PWN.
33.
Swain, J., French, S. (2000). Towards an affirmation model of disability. Disability and Society, 4(15), 569–582. DOI: 10.1080/09687590050058189.
34.
Terzi, L. (2004). The social model of disability: a philosophical critique. Journal of Applied Philosophy, 2(21), 141–57. DOI: 10.1111/j.0264-3758.2004.00269.x.
35.
Thompson, J. (2013). Special Educational Needs. Warszawa: PWN.
36.
Trębicki, G. (2007). Fantasy: Ewolucja gatunku [Fantasy: The evolution of the species]. Kraków: TAiWPN UNIVERSITAS.
37.
Twardowski, A. (2018). Społeczny wymiar niepełnosprawności - analiza krytyczna [Social dimension of disability]. Studia Edukacyjne, 48, 97-114. DOI: 10.14746/se.2018.48.7.
39.
Urbanowicz, Z. (2012). Od interdyscyplinarnego do transdyscyplinarnego spojrzenia na niepełnosprawność [From an interdisciplinary to a transdisciplinary view of disability]. Ogrody Nauk i Sztuk, 2, 443-457. DOI: 10.15503/onis2012.443.457.
41.
Wiliński, M. (2010). Modele niepełnosprawności: Indywidualny – funkcjonalny – społeczny [Models of disability: Individual – functional – social]. W: I. Brzezińska, R. Kaczan, K. Smoczyńska (red.), Diagnoza potrzeb i modele pomocy dla osób z ograniczeniami sprawności (pp. 15-56). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
42.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego [Judgment of Polish Constitutional Tribunal]. (24.02.1998). U 7/87, OTK 1988.
43.
Young, I.M. (1997). Unruly categories: A critique of Lancy Frasier dual systems theory. New Left Review, 222, p.147-160.
44.
Zieliński, P. (2018). Znaczenie zasady równości wobec prawa na tle zakazu dyskryminacji [The importance of the equality principle before the law on the basis of the prohibition of discrimination]. Humanistic Journal of Science Human Rights, 21, 152-152.
45.
Żuraw, H. (2016). Ewolucja podejścia do niepełnosprawności w kulturze Zachodu – perspektywa antropologii [Evolution of the approach to disability in Western culture – the perspective of anthropology]. Pogranicze: Studia Społeczne, 28, 27-47. DOI: 10.15290/pss.2016.28.2.