Środowiskowe wsparcie seniorów z ograniczeniami zdolności poznawczych i ich rodzin poprzez usługę asystencką
Więcej
Ukryj
1
Akademia Pedagogiki Specjalnej, Instytut Filozofii i Socjologii, Szczęśliwicka 40, 02-353 Warszawa, Polska
2
Akademia Pedagogiki Specjalnej, Instytut Pedagogiki, Szczęśliwicka 40, 02-353 Warszawa, Polska
Zaznaczeni autorzy mieli równy wkład w przygotowanie tego artykułu
Data nadesłania: 06-08-2024
Data akceptacji: 31-10-2024
Data publikacji online: 07-11-2024
Data publikacji: 15-11-2024
Autor do korespondencji
Mateusz Bieńkowski
Akademia Pedagogiki Specjalnej, Instytut Filozofii i Socjologii, Szczęśliwicka 40, 02-353 Warszawa, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2024;31(3):193-211
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel. Celem artykułu jest ukazanie nowej usługi społecznej w Polsce polegającej na asyście osób z neurodegeneracyjnymi problemami zdrowotnymi, zaprezentowanie form i zakresu wsparcia w ramach usługi asystenckiej, a także analiza badawcza projektu usługi asystenckiej
w ramach programu realizowanego przez Fundację „Wsparcie”. Tekst składa się z trzech części, wprowadzenia oraz podsumowania. Pierwsza część artykułu przedstawia realizowane usługi społeczne na rzecz środowiska seniorów w Polsce, w szczególności dla osób z problemami poznawczymi, oraz wybrane instrumenty pomocy społecznej dla seniorów w ich środowisku zamieszkania. Część druga jest próbą określenia ram teoretycznych usług osobistej asysty osoby z problemami poznawczymi. Usługa osobistej asysty może być wzorowana na zawodzie asystenta osoby niepełnosprawnej. W części trzeciej znajduje się rezultat badania jakościowego. Metody i materiały. W dwóch pierwszych częściach tekstu przedstawiono badania zrealizowane za pomocą metodyki analiz teoretycznych, charakterystycznych dla nauk społecznych, w tym desk research oraz analizy dyskursu. Część badawczą artykułu oparto o dwie metody: indywidualnego wywiadu oraz analizę dokumentów zastanych, czyli desk research, a obie należą do nurtu badań jakościowych. Wyniki i wnioski. Osobista asysta osoby z problemem demencji i jej rodziny jest nowym modelem wsparcia seniorów w Polsce, stworzonym na podstawie autorskiej koncepcji
Fundacji „Wsparcie”. Może być realizowana na bazie istniejących instrumentów organizacyjnych i prawnych w ramach pomocy społecznej oraz na podstawie doświadczeń różnych podmiotów w ramach tzw. dobrych praktyk. Asystenci osobiści seniorów z problemami neuropoznawczymi stosują profesjonalne techniki wsparcia osób z niepełnosprawnościami.
REFERENCJE (34)
1.
Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej: Rozwiązania w wybranych państwach europejskich. (2014). Warszawa: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
2.
Babbie, E. (2003). Badania społeczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
3.
Bidzan, M., Rasmus, A., Gruzińska, K. (2012). Pomoc rodzinie chorego z otępieniem czołowo-skroniowym. W: M. Pąchalska, L. Bidzan (red.), Otępienie czołowo-skroniowe: Ujęcie interdyscyplinarne (ss. 293–322). Kraków: Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego.
4.
Boss, P. (1999). Ambiguous loss: Learning to live with unresolved grief [Niejednoznaczna strata: Nauka życia z nierozwiązanym żalem]. Cambridge: Harvard University Press.
5.
Cervinkova, H. (2014). Jesteśmy sobie potrzebni: Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej w ramach projektu „Sprawni w pracy”. Wrocław: Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego we współpracy z Wydawnictwem Naukowym Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
6.
Doraczyńska, E. (2003). Doświadczenia Oddziału Warszawskiego w realizacji projektu „Osobisty asystent osoby chorej na SM”. W: I. Odrobińska (red.), Osobisty asystent osoby niepełnosprawnej: Materiały poseminaryjne (ss. 46–49). Dębe: Rada Główna Polskiego Towarzystwa Stwardnienia Rozsianego.
7.
Fajfer-Kruczek, I. (2013). Prawne i organizacyjne aspekty systemu kształcenia asystentów osoby niepełnosprawnej w Polsce. W: J. Rottermund, I. Fajfer-Kruczek (red.), Rozwój usług asystenta osoby niepełnosprawnej w Polsce (ss. 33–43). Kraków – Katowice: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
8.
Flak, B. (2011). Asystent osoby niepełnosprawnej. W: A. Górak i in., Nowatorskie instrumenty w pracy z klientami pomocy społecznej: Asystent rodziny, trener pracy, klub integracji społecznej, asystent osoby niepełnosprawnej (ss. 163–227). Wrocław: Grupa Ergo.
9.
Flick, U. (2010). Projektowanie badania jakościowego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
10.
Gawryluk, M., Puławska-Rodzik, A. (2013). Asystencki system wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami na przykładzie działań Fundacji Eudajmonia. W: J. R ottermund, I. Fajfer-Kruczek (red.), Rozwój usług asystenta osoby niepełnosprawnej w Polsce (ss. 93–104). Kraków – Katowice: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
11.
Grabowska, I. (2023). Deinstytucjonalizacja praktyk pomocowych wspierających osoby z niepełnosprawnościami: Między koniecznością a wyborem. W: M. Rymsza (red.), W stronę środowiskowych usług społecznych: Deinstytucjonalizacja praktyk pomocowych w Polsce i Europie (ss. 53–80). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
12.
Grewiński, M., Lizut, J. (2021). Idea, definicje i teoretyczne aspekty deinstytucjonalizacji w polityce społecznej. W: M. Grewiński, J. Lizut (red.), Deinstytucjonalizacja w polityce społecznej: Szanse i zagrożenia (ss. 11–30). Warszawa – Radom: Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, Uczelnia Korczaka, Instytut Naukowo-Wydawniczy Spatium.
13.
Juchnicka, M., Prystrom, J., Pogorzelski, M., Siderska, D. (2015). Przekroczyć granice: Wsparcie doradczo-edukacyjne osób dotkniętych chorobą nowotworową: Modelowa asysta osobista. Białystok: Białostocka Fundacja Kształcenia Kadr.
14.
Korycki, A. (2020). Aktywizacja społeczna i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu seniorów z niepełnosprawnościami: Wyzwania dla współczesnej polityki społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
15.
Kruk, A. M. (2010). Instytucje społeczne: Organizacja, zarządzanie, wybrane aspekty prawne i gospodarcze. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej.
16.
Kvale, S. (2010). Prowadzenie wywiadów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
17.
Mirewska, E. (2010). Miejsce asystenta osoby niepełnosprawnej w systemie pomocy społecznej. W: A. Żukiewicz (red.), Asystent osoby niepełnosprawnej: Nowy zawód i nowa usługa systemu pomocy społecznej (ss. 21–30). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej.
18.
Naegele, G. (2013). Usługi społeczne dla osób starszych. W: A. Evers, R. G. Heinze, T. Olk (red.), Podręcznik usług społecznych – przykład Niemiec (ss. 457–482). Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Janusza Korczaka.
20.
Odrobińska, I. (2003). Wstęp. W: I. Odrobińska (red.), Osobisty asystent osoby niepełnosprawnej: Materiały poseminaryjne (ss. 3–4). Dębe: Rada Główna Polskiego Towarzystwa Stwardnienia Rozsianego.
21.
Pąchalska, M. (2008). Rehabilitacja neuropsychologiczna: Procesy poznawcze i emocjonalne. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
23.
Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 27 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie domów pomocy społecznej. (2023). Dz. U. 2023.2355.
24.
Rymsza, M. (2023). Polityka deinstytucjonalizacji profesjonalnych praktyk pomocowych w perspektywie socjologicznej. W: M. Rymsza (red.), W stronę środowiskowych usług społecznych: Deinstytucjonalizacja praktyk pomocowych w Polsce i Europie (ss. 7–30). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
25.
Seniów, J. (2003). Zaburzenia poznawcze i emocjonalne w stwardnieniu rozsianym. W: I. Odrobińska (red.), Osobisty asystent osoby niepełnosprawnej: Materiały poseminaryjne (ss. 11–16). Dębe: Rada Główna Polskiego Towarzystwa Stwardnienia Rozsianego.
26.
Sędzicki, M. (2020). O konieczności wsparcia seniorów z chorobami otępiennymi (i ich rodzin). W: A. Korycki (red.), Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób z chorobami otępiennymi i ich rodzin jako wyzwanie dla pracy socjalnej i polityki społecznej (ss. 167–169). Siedlce: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego.
27.
Skrzypczak, B. (2022). Standaryzacja placówek i usług społecznych – rozwój instytucjonalny w czasach deinstytucjonalizacji. W: M. Zima-Parjaszewska, B. Skrzypczak, Standaryzacja usług społecznych w organizacji pozarządowej (ss. 93–135). Lublin: Wydawnictwo Muzyczne Polihymnia.
28.
Szeroczyńska, M. (2003). Prawo Unii Europejskiej a instytucja asystenta osobistego dla osoby niepełnosprawnej. W: I. Odrobińska (red.), Osobisty asystent osoby niepełnosprawnej: Materiały poseminaryjne (ss. 5–10). Dębe: Rada Główna Polskiego Towarzystwa Stwardnienia Rozsianego.
29.
Ustawa z dnia 19 lipca 2019 roku o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych. (2019). Dz. U. 2019.1818.
30.
Ustawa z dnia 28 lipca 2023 roku o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw. (2023). Dz. U. 2023.1693.
31.
Ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o ekonomii społecznej. (2022). Dz. U. 2024.113.
32.
Wrona, S. (2013). Assistant of family in the process of early intervention [Asystent rodziny w procesie wczesnej interwencji]. W: J. Rottermund, I. Fajfer-Kruczek (red.), Rozwój usług asystenta osoby niepełnosprawnej w Polsce (ss. 73–82). Kraków – Katowice: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
33.
Zarzycka, J. (2013). Stowarzyszenie FAON – „Pogotowie Asystenckie” w Katowicach. W: J. Rottermund, I. Fajfer-Kruczek (red.), Rozwój usług asystenta osoby niepełnosprawnej w Polsce (ss. 165–170). Kraków – Katowice: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
34.
Żukiewicz, A. (2010). Asystent osoby niepełnosprawnej – nowy obszar działania społecznego. W: A. Żukiewicz (red.), Asystent osoby niepełnosprawnej: Nowy zawód i nowa usługa systemu pomocy społecznej (ss. 9–13). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej.