Między tradycją a współczesnością. Wizerunek rodziny w podręcznikach gimnazjalnych do języka polskiego
Więcej
Ukryj
1
Instytut Filologii Polskiej, Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Collegium Maius, ul. Fredry 10, 61-701 Poznań, Polska
Data nadesłania: 01-01-2017
Data ostatniej rewizji: 30-06-2017
Data akceptacji: 30-06-2017
Data publikacji: 30-06-2017
Autor do korespondencji
Jerzy Kaniewski
Instytut Filologii Polskiej, Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej, Uniwersytet im. Adama
Mickiewicza w Poznaniu, Collegium Maius, ul. Fredry 10, 61-701 Poznań, Polska
Wychowanie w Rodzinie 2017;15(1):381-398
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wystąpienie dotyczy wizerunku rodziny wyłaniającego się z podręczników do języka polskiego przygotowanych dla uczniów gimnazjum. Trzeci etap edukacyjny został wybrany celowo, ponieważ wiąże się z ważnym stadium rozwojowym ucznia. To właśnie w okresie tzw. wczesnej adolescencji w sposób szczególnie intensywny młody człowiek kształtuje swoją tożsamość, uważnie obserwuje świat, a dzięki coraz wyraźniejszej autonomii moralnej krytycznie ocenia zachowania i postawy dorosłych. Z uwagi na wyraźnie deklarowany od czasu pierwszej reformy z 1999 roku formacyjny wymiar kształcenia polonistycznego w gimnazjum, należy założyć, że wykorzystywany przez autorów podręczników materiał literacki i kulturowy będzie służył przede wszystkim kreowaniu określonego wizerunku rodziny. Warto zatem sprawdzić, na ile obraz ten jest konstrukcją „modelową”, istotną w perspektywie autorskich koncepcji wychowawczych, a w jakim stopniu przystaje do współczesnych realiów życiowych doświadczanych na co dzień przez gimnazjalistę. Podnoszona tu kwestia wydaje się istotna, ponieważ narracja podręcznikowa stanowi tylko jedną z odmian docierającego do nastolatka dyskursu formacyjnego, a często nie jest to głos dla ucznia najważniejszy. Ostatecznym celem przeprowadzonego rozpoznania ma być nie próba rekonstrukcji funkcjonującego w dyskursie edukacyjnym wizerunku rodziny, ale odpowiedź na pytanie, na ile podręcznikowe kreacje przystają do współczesnych wyzwań cywilizacyjnych (przemiany kulturowe, obyczajowe, znacząca redukcja sfery prywatnej).
REFERENCJE (14)
1.
Baniak J., Małżeństwo i rodzina w świadomości młodzieży gimnazjalnej na tle kryzysu jej tożsamości osobowej, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków 2010.
2.
Bobiński W., Świat w słowach i obrazach. Język polski 1. Podręcznik do gimnazjum, WSiP, Warszawa 2015.
3.
Boni M., Funkcje życia domowo-rodzinnego w doktrynie komunistów polskich (1945–1950), [w:] Łukasiewicz P., Siciński A. (red.), Dom we współczesnej Polsce, Wiedza o Kulturze, Wrocław 1992.
4.
Chrząstowska B., Autor – dzieło – poetyka. Problemy interpretacji w szkole, [w:] J. Sławiński, J. Święch (red.), Zagadnienia literaturoznawczej interpretacji, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1979.
5.
Czapliński P., Poetyka afektywna i powieść o rodzinie, [w:] R. Nycz, A. Łebkowska, A. Dauksza (red.), Kultura afektu – afekty w kulturze. Humanistyka po zwrocie afektywnym, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2015.
6.
Czogalik K., Obraz rodziny w lekturach gimnazjalnych, „Family Forum. Roczniki Instytutu Nauk o Rodzinie” WT UO 2014, nr 4.
7.
Horwath E., Kiełb G., Bliżej słowa. Język polski. Podręcznik kl. 1 gimnazjum, WSiP, Warszawa 2009.
8.
Łuczak A., Pyrlińska E., Maszka R., Między nami. Język polski. Podręcznik dla klasy 1 gimnazjum, Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 2009.
9.
Malczewska J., Olech J., Adrabińska-Pacuła L., Po polsku. Literatura, język, komunikacja. Podręcznik do języka polskiego dla gimnazjum. Klasa I, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2009.
10.
Markowska D., Dom – twierdza tożsamości, [w:] P. Łukasiewicz, A. Siciński (red.), Dom we współczesnej Polsce: szkice, Wiedza o Kulturze, Wrocław 1992.
11.
Myrdzik B., Zrozumieć siebie i świat. Szkice i studia o edukacji polonistycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej, Lublin 2006.
12.
Nocoń J., Podręcznik szkolny w dyskursie dydaktycznym – tradycja i zmiana, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2009. Podstawa programowa z komentarzami, t. 2: Język polski w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum
http://www.bc.ore.edu.pl/dlibr... cation [dostęp: 27.04.2016].
13.
Skotnicka G., Jaka jesteś polska rodzino? (o współczesnej beletrystyce dla dzieci i młodzieży), [w:] J. Papuzińska, G. Leszczyński (red.), Kultura literacka dzieci i młodzieży u progu XXI stulecia, Centrum Edukacji Bibliotekarskiej, Informacyjnej i Dokumentacyjnej, Warszawa 2002.
14.
Szulich-Kałuża J., Projekty tożsamościowe rodziny upowszechniane w polskich tygodnikach opiniotwórczych, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2013.