Narracje w przekazie rodzinnym. Wątki folkloru słownego w literaturze regionalnej na przykładzie jednego z tomów serii „Jako downi bywało”
 
Więcej
Ukryj
1
Uniwersytet Bielsko-Bialski, Wydział Humanistyczno-Społeczny, Instytut Pedagogiki, Willowa 2, 43-309 Bielsko-Biała, Polska
 
 
Data nadesłania: 09-12-2023
 
 
Data akceptacji: 14-12-2023
 
 
Data publikacji online: 30-12-2023
 
 
Autor do korespondencji
Agnieszka Przybyła-Dumin   

Uniwersytet Bielsko-Bialski, Wydział Humanistyczno-Społeczny, Instytut Pedagogiki, Willowa 2, 43-309 Bielsko-Biała, Polska
 
 
Wychowanie w Rodzinie 2023;30(3):209-220
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Cel. Celem niniejszego artykułu jest omówienie wybranych wątków folkloru słownego wykorzystanego w opracowaniu mieszkanki Górnego Śląska opublikowanym w ramach serii wydawniczej „Jako downi bywało” przez muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”. W opracowaniu zaprezentowane zostały wybrane gatunki, okoliczności, w jakich są wywoływane, oraz funkcje, jakie pełnią. Materiały i metody. Analiza tekstu źródłowego – publikacji z serii „Jako downi bywało” pt. Najmilsze zimowe wieczory. Piyrzi furgało, berōw sie słuchało autorstwa Anny Stronczek. Wyniki i wnioski. Książka Najmilsze zimowe wieczory stanowi istotny wkład w zachowanie niematerialnego dziedzictwa kulturowego Górnego Śląska. Opisy tradycji kultywowanych we wspólnocie, do której należy autorka, oraz znajdujący się w przekazie folklor słowny są istotnym wyrazem ich światopoglądu, samo zaś dzieło jest dla badaczy cennym źródłem treści kultury regionalnej. Stanowi też interesujące i wartościowe źródło do projektowania scenariuszy z zakresu edukacji regionalnej czy też wsparcie dla przekazu rodzinnego w sytuacji braku starszego pokolenia lub zanikającej z innych przyczyn trans-misji. Folklor stanowi istotny czynnik budujący obraz świata i człowieka, niesie wartości podzielane przez zbiorowość i społecznie pożądany model człowieka, przez co daje możliwość kształtowania osobowości członków wspólnoty. Dodatkowy walor w postaci prezentacji wątków daje wgląd w ich „naturalny” przekaz i wpisuje je we właściwy kontekst, co przyczynia się do wzbogacenia ich treści o pozawerbalnie znaczenia.
REFERENCJE (21)
1.
Ciołek, T.M., Olędzki, J., Zadrożyńska, A. (1976). Wyrzeczysko: O świętowaniu w Polsce. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
 
2.
Domańska-Kubiak, I., Kubiak, K. (1981) Chleb w tradycji ludowej. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
 
3.
Ilnicka, M. (1870). Czytanie dziecinne. Bluszcz, 50, b.s.
 
4.
Jolles, A. (1965). Proste formy. Przegląd Humanistyczny, 9, 5(50), 65–84.
 
5.
Jon, E. (2022). Tu sie wszysko zaczło. Chorzów: Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”.
 
6.
Kaczmarczyk, S. (2018). Dwór w Wieszowie: Historia i wspomnienia. Chorzów: Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”.
 
7.
Kosowska, E. (1985). Legenda – kanon i transformacje: Św. Jerzy w polskiej kulturze ludowej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
 
8.
Kowalski, P. (1990). Współczesny folklor i folklorystyka: O przedmiocie poznania w dzisiejszych badaniach folklorystycznych. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
 
9.
Krzyżanowski, J. (1962). Polska bajka ludowa w układzie systematycznym (t. 1). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
 
10.
Krzyżanowski, J. (1963). Polska bajka ludowa w układzie systematycznym (t. 2). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
 
11.
Krzyżanowski, J. (1980). W świecie bajki ludowej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
 
12.
Ługowska, J. (1993). W świecie ludowych opowiadań: Teksty, gatunki, intencje narracyjne. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
 
13.
Olkusz, W. (2000). Baśń – cudowność – fantastyka: Refleksje Marii Ilnickiej na tle pozytywistycznej pedagogiki oraz krytyki literatury dla dzieci i młodzieży. Literatura Ludowa, 4/5, 59–71.
 
14.
Przeliorz, Z. (2020). Dusza starego domu. Chorzów: Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”.
 
15.
Przybyła-Dumin, A. (2013). Proza folklorystyczna u progu XXI wieku: Na podstawie badań terenowych: Monografia. Chorzów - Katowice: Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
 
16.
Ranke, K. (1997). Rozważania o istocie i funkcji bajki. Literatura Ludowa, 2, 3–30.
 
17.
Simonides, D. (1969). Współczesna śląska proza ludowa. Opole: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Powstańców Śląskich.
 
18.
Simonides, D. (ok. 1965). Śląska bajka ludowa dawniej a dziś. B. m.
 
19.
Stronczek, A. (2017). Najmilsze zimowe wieczory: Piyrzi furgało, berōw sie słuchało. Chorzów: Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”.
 
20.
Stronczek, A. (2023). Przaja swojimu miejscu na ziymi: Jak ze studnie wyciōngniynte opowieści, zwyczaje i życie. Chorzów: Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”.
 
21.
Woźniak, A.E. (1988). Podanie i legenda: Z badań nad rosyjską prozą ludową: Rozprawa doktorska. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
 
Deklaracja dostępności
 
eISSN:2300-5866
ISSN:2082-9019
Journals System - logo
Scroll to top